Fréttablaðið - 19.01.2022, Blaðsíða 6

Þá tel ég mikilvægt að
bregðast við athuga-
semdum ESA og lagði
áherslu á það í embætti
mínu sem umhverfis-
og auðlindaráðherra.
Guðmundur Ingi Guðbrandsson,
félagsmálaráðherra
lovisa@frettabladid.is
UMHVERFISMÁL Guðmundur Ingi
Guðbrandsson félagsmálaráðherra
segir að þegar hafi verið brugðist
við bráðabirgðaniðurstöðu ESA
frá 2020 um meint brot ríkisins
gegn reglum EES um umhverfis-
mat. Fjallað hefur verið um málið í
Fréttablaðinu. ESA hefur gefið rík-
inu þrjá mánuði til að bregðast við.
„Ríkið hefur brugðist við. Unnið
hefur verið að breytingum á lögum
um fiskeldi, hollustuhætti og meng-
unarvarnir og umhverfismat fram-
kvæmda og áætlana í umhverfis- og
auðlindaráðuneytinu í samstarfi
við sjávarútvegs- og landbúnaðar-
ráðuneytið. Drög að frumvarpi sem
bregðast á við bráðabirgðaniður-
stöðum ESA var kynnt í Samráðsgátt
15. desember og er á þingmálaskrá
umhverfis-, orku- og loftslagsráð-
herra,“ segir Guðmundur Ingi í svari
til Fréttablaðsins en spurt var hvers
vegna ekki hefði verið brugðist við
strax árið 2020 þegar bráðabirgða-
niðurstaða ESA var birt. Hið sama
kemur fram í svari við fyrirspurn
til umhverfisráðuneytisins.
Guðmundur Ingi ítrekar mikil-
vægi þess að félagasamtök og
almenningur geti tekið virkan þátt
í stefnumótun og ákvörðunum
sem varða umhverfi og náttúru,
en meint brot íslenska ríkisins
felast samkvæmt ESA í að útiloka
almenning frá umfjöllun um bráða-
birgðaleyfin og ókleift sé að kæra
þau. Guðmundur Ingi segir í svari
til fréttastofu að hann hafi beitt
sér fyrir því sem ráðherra að auka
möguleika almennings og félaga-
samtaka til þátttöku.
„Meðal annars með því að þre-
falda f jár framlög til rekstrar
umhverf isverndarsamtaka. Að
sama skapi tel ég afar mikilvægt að
félagasamtök geti kært ákvarðanir
stjórnvalda er varða umhverfismál
til óháðs úrskurðaraðila og gerði
meðal annars gangskör að því að
flýta málsmeðferðartíma úrskurð-
arnefndar umhverfis- og auðlinda-
mála með styrkingu nefndarinnar
á síðasta kjörtímabili. Þá tel ég
mikilvægt að bregðast við athuga-
semdum ESA og lagði áherslu á það
í embætti mínu sem umhverfis- og
auðlindaráðherra,“ segir hann. ■
Ráðherra segir búið að bregðast við ábendingum ESA
ÚTSALA
30-50% AFSLÁTTUR
AF VÖLDUM VÖRUM
SMÁRALIND KRINGLAN WWW.UTILIF.IS
kristinnhaukur@frettabladid.is
SAMFÉLAG Eyðsla Íslendinga í
vændiskaup minnkaði um rúm 2
prósent árið sem faraldurinn skall
á. Samkvæmt gögnum Eurostat, töl-
fræðistofnunar Evrópusambands-
ins, eyddu Íslendingar 16 milljónum
evra, eða rúmum 2 milljörðum
íslenskra króna í vændi árið 2020.
Vændi jókst allan áratuginn fram
að faraldrinum. Árið 2016 jókst
eyðslan um 16,6 prósent en á bilinu
6 til 7 prósent árin 2017 til 2019.
Eurostat hefur ekki tölur um
vændiskaup í öllum aðildarríkjum,
en í f lestum sem tölur eru til yfir
hefur vændi hríðfallið í faraldr-
inum. Í Ungverjalandi og Eistlandi
minnkaði eyðslan um nærri helm-
ing. Í Svíþjóð stóð eyðslan hins
vegar í stað og í Finnlandi jókst hún
um 3 prósent.
Eyðsla Íslendinga í fíkniefni hefur
minnkað meira í faraldrinum,
það er um 6,6 prósent. Alls eyddu
Íslendingar rúmri 41 milljón evra í
fíkniefni á árinu 2020, eða tæpum
6 milljörðum króna. Þetta þýðir
að meðaltalið var 17.420 krónur á
hvern Íslending.
Eyðsla í fíkniefni jókst allan ára-
tuginn fram að faraldrinum, vana-
lega um 3 til 5 prósent, ef frá er talið
árið 2013 þegar hún dróst saman
um 1 prósent. ■
Vændi minnkaði
lítillega samfara
faraldrinum hér
Vændi og eiturlyf kosta sitt.
Jafnvægi hefur náðst í íbúa-
flutningum milli höfuðborgar
og landsbyggðar og stór svæði
úti á landi sem áður bjuggu
við langvarandi fólksfækkun
eru nú í sókn.
ser@frettabladid.is
MANNFJÖLDI Verulegra breytinga
hefur séð stað í þróun byggðasvæða
hér á landi á síðustu árum og vekur
þar einna mesta athygli að fólks-
fækkun utan höfuðborgarsvæðisins
hefur víðast hvar stöðvast. Þessara
umskipta varð fyrst vart um síðustu
aldamót, en svo virðist sem þau séu
að festa sig í sessi.
Þóroddur Bjarnason, prófessor í
félagsfræði við Háskóla Íslands og
rannsóknaprófessor í byggðafræði
við Háskólann á Akureyri, bendir á
að fólksfjölgun á höfuðborgarsvæð-
inu hafi verið um eða undir lands-
meðaltali frá aldamótum á sama
tíma og mikill vöxtur hafi verið á
byggðasvæðunum í kringum suð-
vesturhornið, suður með sjó, fyrir
austan fjall og norðan Hvalfjarðar.
Fólki hafi jafnframt fjölgað í flest-
um öðrum landshlutum, en innan
landshlutanna hafi verið sterk til-
hneiging til þess að íbúum fjölgi á
stærri stöðunum en fækki í minni
byggðarlögum. Þóroddur bendir
á að hluti skýringarinnar felist í
aðf lutningi fólks frá útlöndum,
sem hafi dreifst tiltölulega jafnt um
landið og hafi sérstaklega styrkt
byggðir í vörn eins og opinberar
tölur styðji.
Önnur ástæða sé sú – og sæti
tíðindum – að landsbyggðirnar
sem liggi fjærst Reykjavík tapi ekki
lengur mörgum íbúum til höfuð-
borgarsvæðisins, heldur hafi nánast
náðst jafnvægi á milli þessara svæða
með minnkandi flutningum utan af
landi til Reykjavíkur og bæjanna við
borgarmörkin.
Stóra myndin sé raunar sú að
höfuð borgarsvæðið leiði ekki leng-
ur íbúafjölgun, landsbyggðin haldi
sínu og víða gott betur og suðvestur-
svæðið, sem liggur á milli Hvítánna
í Borgarfirði og Árnessýslu, vaxi
nú heldur á kostnað höfuðborgar-
svæðisins frá því sem áður var. Stóra
myndin sýni því öðru fremur að
langtum meira jafnvægi ríki nú á
milli þessara þriggja byggðasvæða
landsins en áður hefur þekkst.
Sem dæmi um breytingarnar á
byggðaþróun á þessari öld nefnir
Þóroddur Akureyri, sem sé sér á
báti, enda langstærsta byggðarlagið
utan suðvesturhornsins og raunar
fjölmennari en landshlutar á borð
við Vestfirði, Norðurland vestra
og Austurland. Þar hafi fólksfjölg-
unin verið nánast línuleg í heila
öld, þótt sveiflur hafi verið á milli
ára. Vöxtur bæjarins hafi samt ekki
verið á kostnað annarra byggðarlaga
á Norðurlandi, heldur hafi þau náð
til sín hluta þess straums sem annars
hefði farið til höfuðborgarsvæðisins,
svo sem sýnt er fram á í nýrri rann-
sókn í Journal of Rural Studies.
Hvað allra nýjustu íbúatölur frá
byrjun nýs árs varði, haldist sama
þróun áfram á landsvísu, fjölgi fólki
um 2,0% en fjölgunin á höfuðborgar-
svæðinu sé 1,9% eða rétt undir lands-
meðaltali. Á Hvítársvæðinu fjölgi
fólki hins vegar um 3,2%, en vöxtur-
inn sé nú mestur fyrir austan fjall
fremur en á Suðurnesjum.
Áfram fjölgi fólki á stærstu stöð-
unum í öðrum landshlutum en á
síðasta ári hafi hins vegar orðið sú
breyting að fólki fjölgar enn meira á
jaðarsvæðum á borð við Suðaustur-
land og sunnanverða Vestfirði.
Með svipuðum hætti sé fjölgunin
á Akureyri rétt yfir landsmeðaltali
en um 3% á áhrifasvæði Akureyrar í
sunnanverðum Eyjafirði. ■
Höfuðborgarsvæðið leiðir nú ekki
lengur í íbúafjölgun eins og lengi var
Akureyri hefur náð til sín hluta þess fólks sem annars hefði farið til höfuðborgarsvæðisins. FRÉTTABLAÐIÐ/ AUÐUNN
Þóroddur
Bjarnason,
prófessor
6 Fréttir 19. janúar 2022 MIÐVIKUDAGURFRÉTTABLAÐIÐ