Morgunblaðið - 01.10.2021, Page 43

FÖSTUDAGUR 1. OKTÓBER 2021 MORGUNBLAÐIÐ 43
HEILDRÆN
HEILSA
–NÁMSKEIÐ TIL BETRA LÍFS
HEFST 17. OKTÓBER NK.
BETA REYNIS næringarfræðingur
býður upp á fjölbreytt og áhugavert
fjögurra vikna námskeið þar sem áhersla
er lögð á blóðsykurjafnvægi.
Fylgt er ákveðnu matarprógrammi og
þátttakendum gefin fjölbreytt og góð ráð
sem nýtast andlegri og líkamlegri heilsu.
Námskeiðið er sniðið fyrir þá sem
vilja setja sjálfan sig í fyrsta sæti og
endurheimta eigið heilbrigði.
Þekkir þú þessi einkenni?
– Orkulaus eftir máltíðir
– Þyngdaraukning
– Aukin kviðfita
– Þreyta og slen
– Maga- og meltingar-
vandamál
– Bólgur
SKRÁNING HAFIN
Sendu póst á beta@betareynis.is
Námskeið hjá Betu Reynis gerbreytti
líkamslíðan minni, bæði andlega og
líkamlega. Námskeiðið er samansett úr
venjulegummat, án allra öfga og hjálpaði
mér að komast út úr næringarmunstri sem
ég átti erfitt með að brjóta upp.
Beta heldur einstaklega vel utan um
skjólstæðinga sína og fræðir á skemmtilegan
og upplýsandi hátt.
– Heiðdís Einarsdóttir
HÁRSNYRTIMEISTARI OG FÖRÐUNARFRÆÐINGUR
passa fyrir hann og svo daginn áður en hann
átti að fljúga út, þá fékk ég þær upplýsingar
að meðferðin í Svíþjóð gæti ekki tekið við
honum. Þeir töldu hann of veikan. Þetta var
enn eitt áfallið fyrir pabba sem bjó hjá mér í
nokkrar vikur áður en hann svo að lokum féll
aftur.
Það sem við tók var ferill þar sem pabbi fór í
neyslu, upp á spítala og síðan í fangaklefa.
Skömmu áður en hann dó sagði hann mér að
hann hefði verið læstur inn í fangaklefa alls-
nakinn í sólarhring.
Eins fljótt og hægt var var hann sendur út á
götuna aftur í kraftgallanum sínum.
Það er enginn sem lendir í bílslysi settur út
á götu eða látinn vita að hann sé of slasaður til
að hægt sé að aðstoða hann.
Fólk er lagt inn á spítala og svo vanalega
sent áfram í kerfinu í endurhæfingu.
Við þurfum að hugsa kerfið án aðgreiningar
á sjúkdómum.“
Var einn og hræddur áður en hann dó
Þegar fólk lendir undir bíl er það ekki spurt
á hvaða spítala það vill fara eða hverskonar
umönnun það kæri sig um. Eins er ekki ætlast
til þess að stórslasað fólk sé aðlaðandi eða
skemmtilegt.
„Við þurfum að búa til kerfi þar sem litið er
á alkóhólistann líkt og lítið barn. Þar sem kær-
leikur og ást er sett í öndvegi.“
Það er einföld úrlausn byggð á öllu því sem
hún upplifði með föður sinn í gegnum árin.
„Pabbi átti enga rödd. Hann var brotinn
þegar hann fór á götuna, en það braut hann
líka ennþá meira niður hvernig var komið
fram við hann þar. Við horfum ekki í augu
þeirra sem búa á götunni og knúsum þau.
Heldur horfum við undan líkt og þau séu
ekki til. Þetta fólk okkar sást ekki þegar
þau voru börn og þau sjást ekki þegar þau
eru orðin fullorðin. Það upplifir stöðugt
meiri niðurlægingu í stað þess að upplifa
stað þar sem það getur leitað aðstoðar og
fengið það eina sem það vantar í lífinu, at-
hygli og svigrúm til að vinna í sér með sér-
fræðingi.
Fólk verður misþroska þegar það fer í
neyslu ungt og svo þroskast það ekki í neysl-
unni. Því þarf að nálgast það líkt og lítil brotin
börn. Þau þurfa að láta leiða sig áfram, við
handtökum ekki börn og hendum þeim inn í
klefa. Við látum ekki börn sem eru særð
skríða á eftir sjúkrabílum.
Það þarf að mennta alla þá sem vinna með
fólki eins og pabba til að sjá vandann frá þessu
sjónarhorni.
Ég gæti skrifað heila
bók um þann hrylling sem
ég upplifði sem aðstand-
andi alkóhólista, en ég
ætla ekki að gera það.
Hvernig hann var settur í
einangrun á geðdeild í
viku út af ab-mjólk í hús-
næði sem hann bjó í með
nokkrum öðrum virkum
fíklum, hvernig fólk og
kerfið okkar var hætt að
þola hann. Pabbi hafði
enga rödd og það var ekki tekið mark á hon-
um. Hann var eins og óþekkur unglingur sem
enginn réð við. Hann hafði verið í Gistiskýl-
inu á Lindagötu í fjölda ára og mín tilfinning
er sú að hann hafi verið fyrir þar. Honum var
komið fyrir í einbýlishúsi í eigu Velferð-
arráðs en þar var hann einn í angist og alveg
svakalega hræddur. Hann hafði útivista-
reglur í gistiskýlinu en það var ekkert sem
hélt utan um hann einan í þessu húsi. Hann
var farinn að hósta blóði og húsið var ekki
íbúðarhæft.“
Það fékk Vala staðfest af heilbrigðiseft-
irlitinu sem dæmdi húsið óíbúðarhæft. Vala
hafði ítrekað óskað eftir því við Velferðarráð
að taka út ástand hússins en viðbrögðin voru
lítil.
Árið sem Gestur dó hafði hann verið lagður
ótal oft inn á spítala. En alltaf var hann settur
aftur út á götuna. Hann var löngu hættur að
vera manneskja fyrir fólki.
Ótti föður Völu í lok lífsins er að hennar
mati kominn til vegna þess að hann var ekki
á þeim stað sem hann vildi vera. Hann hafði
ekki stjórn á eigin lífi eða aðstæðum og
valdi sér ekki það að deyja úr þessum sjúk-
dómi.
Rétt fyrir andlátið á Landspítalanum þar
sem Vala og móðir hennar voru hjá honum bað
Gestur um að rúminu hans á spítalanum yrði
snúið þannig að hann
gæti horft út, síðustu
andartökin fékk hann
því að sjá náttúruna,
fuglana og frelsið.
Í kjölfar þess að
Gestur dó fann Vala
kraft innra með sér
og vissi fyrir víst við
hvað hún vildi vinna.
„Þegar maður hef-
ur lært að elska fólk
með skugga þá verð-
ur maður ofurnæmur
á skugga í öðrum.
Ég held að svona reynsla geri það að verk-
um að maður velji að vinna í mjög björtu og
fallegu umhverfi.
Þegar pabbi dó var eins og ljósið innra með
mér fyndi sér farveg. Ég vissi hvert ég vildi
beina því.“
Þurfum að segja sögur okkar upphátt
Það fallega við sögu Völu er þessi mikla
ást sem hún bar alla tíð til föður síns. Þessar
sögur eru oft á tíðum sagðar í herbergjum
sem fáir heyra af. Þar sem aðstandendur
koma saman og tala fallega um alkóhólist-
ana sína og deila reynslu sinni, styrk og von-
um.
Kannski er kominn tími í samfélaginu á að
þessar sögur fari að heyrast meira. Því á með-
an litið er á sjúklinga með fíknivanda sem
vandamál, þá verður hernaður gegn vandanum
ekki markviss.
Það hafa á öllum tímum verið plágur sem við
mannfólkið höfum ekki talið okkur geta sigrast
á. Nýjasta dæmið er kórónuveirufaraldurinn
sem við vorum vanmáttug fyrir á tímabili.
Að lokum minnist Vala þess sem hún elskaði
mest í fari föður síns.
,,Ég elskaði það hvað hann var mikið fyrir
litla sæta hluti og að hann var alltaf að gefa
mér þá. Fólk sem býr á götunni getur ekki
ferðast með stóra hluti á sér. Pabbi var alltaf
með litla sæta orkusteina á sér, hann var með
lítið sætt dót sem hann var alltaf að skilja eftir
við hurðina mína eða gefa mér. Rétt áður en
hann dó þá var hann alltaf að hringja í mig út
af skóm sem hann langaði að færa mér.
Hann tók leigubíl heim til mín og færði mér
skóna. Hann staulaðist upp tröppurnar í kraft-
gallanum með skóna til mín. Maðurinn minn
notar reyndar skóna í dag, því þeir voru á karl-
mann, en það var hugarfarið sem skipti máli.
Það að hann var alltaf að hugsa um litlu stelp-
una sína.“
Vala segir lánið í lífinu vera að vanalega
fylgir veikum einstaklingi einhver stoð og
stytta, sem hefur verið meðal annars móðir
hennar í þessu lífi.
„Það er alltaf erfitt að vera bæði faðir
einhvers og móðir. Eins og mamma reyndist
mér. En aðstandendur fá einhvern óútskýrðan
kraft til þess.“
Að lokum er forvitnilegt að vita hvaða ein-
staklingur hjálpaði föður hennar mest?
,,Ég held að ég verði að segja að það hafi
verið ég. Pabbi treysti svo fáum þó að margir
hafi viljað koma að bata hans.
Það var dásamlegt að finna það en einnig
mjög sársaukafullt. Því það er of mikið á börn
lagt í svona aðstæðum. Því eins og við vitum þá
þarf heilt samfélag til að koma barni til manns
líkt og það þarf heilt samfélag til að koma fólki
til heilsu.“
„Pabbi átti enga
rödd. Hann var
brotinn þegar hann
fór á götuna, en það
braut hann líka
ennþá meira niður
hvernig var komið
fram við hann þar.“