Sjálfsbjörg - 01.07.1986, Blaðsíða 20

Viðtal
ir. En ég held að það hefi verið
undantekning, ef fólk í hjólastól-
um gat fengið vinnu. Það var
ekki fyrr en löngu seinna, að far-
ið var að hugsa um að bæta að-
stöðu á vinnustöðum fyrir
fatlaða.
Verkum skipt
Nú stundaðir þú tónlistar-
kennslu. Var fötlunin þér fjötur
um fót í starfi?
„Ég var búinn að læra svolítið
á fiðlu og einnig á harmonium,
áður en ég veiktist. Hafði alltaf
gaman af því að iðka þetta dá-
lítið. En það var aldrei neinn
atvinnuvegur. Ég söng í karla-
kórnum í Ólafsfirði og stjórnaði
honum seinna. Eitt ár kenndi ég
við barnaskólann, en þá komu
krakkarnir bara heim til mín í
stóra stofu, sem ég átti.“
Þú hefur ekki komist inn í
skólann?
„Það var alltaf vandamál í
fannferginu þarna fyrir norðan.
Að vísu átti ég lítið handknúið
útihjól. Þetta var þríhjól, sem
var keyrt áfram af sviftum, sem
við kölluðum. Sviftirnar gengu
niður á öxulinn, sem var undir
afturhjólunum og það var svo
tenging fram fyrir og aftur fyrir,
sem þurfti að renna yfir dauða
punktinn. Þetta var nokkurs
konar vogarafl. Hjólið var mér
mikil lausn. Reyndar var enginn
vegur í Ólafsfirði, nema bara
troðningar, svo ég gat lítið farið
á því. Samt fór ég út, sérstaklega
á veturna, þegar svell voru.“
Það er merkilegt að heyra, að
þú skulir hafa getað athafnað þig
betur á veturna en á sumrin.
„Víst var það. Og ég fór þá
langt á svelli, því þarna er stórt
stöðuvatn. Það koma þeir tímar
að frýs í hreint eftir hláku. Þá
myndast oft á Ólafsfirði alveg
afbragðs svell, til skautaferða og
fleira.
Nú, svo við hugum áfram að
starfsemi Sjálfsbjargar, þá var
árið 1959 sett á stofn milliþinga-
nefnd, þar sem áttu sæti fulltrúar
SÍBS, Styrktarfélags lamaðra og
fatlaðra, Sjálfsbjargar og Al-
þingis. Eysteinn Jónsson var síð-
an skipaður formaður nefnd-
arinnar. Hann vann þetta verk af
glöggskyggni og skilningi. Eng-
inn okkar hinna var því vanur að
fremja vinnu við frumvörp og
þingstörf. Verkefni milliþinga-
nefndarinnar fólust m.a. í því að
koma á verkaskiptingu milli ör-
yrkja- og styrktarfélaganna og
að tryggja þeim tekjustofna.
Verkaskiptingin sem varð upp
úr þessu milli félaganna var
eiginlega staðfesting á því, sem
þegar var orðið. SÍBS var á sínu
sérstaka sviði og undir þá flokk-
uðust brjóstholssjúkdómar.
Styrktarfélagið hafði sem sérsvið
að sjá um málefni barna, þjálfa
þau, og Sjálfsbjörg hafði með
höndum þetta almenna svið fatl-
aðs fólks, og baráttu fyrir því að
bæta kjör þess og almenn
mannréttindi.
Þjóðfélagið skipti sér lítið af
málefnum þessa fólks, nema að
einhverju leyti í gegnum al-
mannatryggingarnar, þótt þær
væru ekki fullnægjandi. Þarna
var um það að ræða að gefa því
ástandi sem var, einhvern laga-
legan grundvöll."
Þurfum oð hugso
pólitískt
Heldurðu að það sé auðveld-
ara að vera fatlaður í dag, en
þegar þú varst að alast upp?
„Já, ég held að möguleikarnir
fyrir fatlað fólk séu núna miklu
meiri en áður var. Að maður tali
nú ekki um til að læra eitthvað."
A Sjálfsbjörg að beita sér á
pólitískan hátt?
„Við þurfum miklu meira á
pólitískri hugsun að halda. Okk-
ar mál verða aldrei gerð að veru-
leika nema gegnum löggjöf. Og
til þess að breyta löggjöf þarf
pólitíska hugsun. Magnús Kjart-
ansson gekkst fyrir því á sínum
tíma, að öllum stjórnmálaflokk-
um var sendur listi með spurn-
ingum um stefnu þeirra í málefn-
um fatlaðra. Síðan var þessu
safnað saman í bækling, sem síð-
an var prentaður. Þar er að finna
lykil að því hvernig er hægt að
vinna. En ég vil fagna því, að
ungt fólk virðist ekki vera eins
hrætt við pólitíska hugsun og
mín kynslóð var. Það er þrosk-
andi að velta því fyrir sér, hvern-
ig jafnréttismál fatlaðra tengjast
stjórnmálum þjóðfélagsins.“
Eru menn hrœddir við að fá á
sig pólitískan stimpil?
„Ég held að það sé viss tregða
á því að ganga út í pólitíska bar-
áttu um kjörin, það hefur mér
alltaf fundist."
Hvað liggur að baki?
„Ég held, að það sé ótti við að
missa eitthvað, að lenda í and-
stöðu við valdamikil öfl í þjóðfé-
laginu. Ef við lítum til Svíþjóðar,
er baráttufélag fatlaðra þar í
mjög nánum tengslum við
sænska sósíaldemókrataflokk-
inn. Fatlaðir þar taka þátt í þess-
ari baráttu af lífi og sál, enda
eiga þeir undir högg að sækja og
hafa styrk af verkalýðshreyfingu
og pólitískum samtökum."
Finnst þér, að Sjálfsbjörg œtti
að fylgja sömu stefnu hér?
„Ég vil minnast á það framtak
okkar hjá Sjálfsbjörg að láta
þýða kafla úr stefnuskrá sænsku
alþýðusamtakanna (LO) um
málefni fatlaðra. Uppúr því
komumst við í samband við
verkalýðshreyfinguna íslensku
um 1980, nokkuð sem hefur haft
18 SJÁLFSBJÖRG