Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.2016, Page 14

I.
Þrítugasti júlí árið 1890 er merkur dagur
í íslenskri samgöngusögu. Þann dag kom
til Ísafjarðar „norðan um land“ 36 rúm-
lesta gufuskip, hið fyrsta sem íslenskur
maður eignaðist. Skipið, sem bar hið
skemmtilega nafn Ásgeir litli, var smíðað
í Gautaborg í Svíþjóð einhverntíma á
síðara helmingi 19. aldar og hafði verið
notað sem fljótabátur í Þýskalandi. Þar
keypti Ásgeir G. Ásgeirsson, stórkaup-
maður og forstjóri Ásgeirsverslunar á
Ísafirði, skipið árið 1889, lét skrá það í
Kaupmannahöfn (þar sem það átti ávallt
heimahöfn eftir þetta), skírði það síðan í
höfuðið á ungum frænda sínum og sendi
af stað áleiðis til Íslands. Ásgeir litli var
ekki byggður til úthafssiglinga og ekki
sérlega mikið sjóskip og þar sem liðið
var á sumar þegar hann lagði upp frá
Kaupmannahöfn höfðu skipverjar við-
komu í Færeyjum þar sem skipið lá um
veturinn. Vorið eftir var ferðinni haldið
áfram og siglt norður um land til Ísa-
fjarðar.
Ásgeirsverslun var, er hér var komið
sögu, eitt stærsta útgerðar- og verslunar-
fyrirtæki á Íslandi og hið langstærsta á
Vestfjörðum. Höfuðstöðvar þess voru í
Neðstakaupstað á Ísafirði en að auki
hafði verslunin útibú og fiskmóttöku-
stöðvar á nokkrum stöðum við Ísafjarð-
ardjúp, þar á meðal í Bolungarvík, á
Hesteyri í Jökulfjörðum, í Höfn í Horn-
vík, á Suðureyri við Súgandafjörð og á
Flateyri í Önundarfirði. Umhendis var að
flytja allar vörur, og ekki síst saltfisk, frá
öllum þessum stöðum til Ísafjarðar og
útilokað að senda millilandaskip til allra
útibúanna. Hugmynd Ásgeirs með kaup-
unum á þýska gufubátnum var að þjón-
usta útibúin, flytja til þeirra varning frá
Ísafirði og fisk til baka. Í því hlaut að
felast mikið hagræði fyrir verslunina og
viðskiptavini hennar.
Fréttin um komu Ásgeirs litla fór eins
og eldur í sinu um Vestfirði. Víða varð
uppi fótur og fit og sýslunefndarmenn í
Ísafjarðarsýslu sáu sér leik á borði. Þeir
höfðu undanfarna mánuði átt í bréfa-
skriftum og lauslegum viðræðum við
starfsbræður sína í Gullbringu- og Kjós-
arsýslu um sameiginleg kaup á litlu
gufuskipi til strandsiglinga á Faxaflóa
og við Vestfirði. Þau samskipti voru þó
skammt á veg komin, varla annað en
bollaleggingar, og þegar Ásgeir litli sigldi
inn Sundin og inn á pollinn blasti
skyndilega við önnur og hagkvæmari
leið til að stórbæta samgöngur á norðan-
verðum Vestfjörðum. Fljótlega eftir
komu skipsins voru þeir Gunnar Hall-
dórsson í Skálavík í Djúpi, séra Sigurður
Stefánsson í Vigur og Skúli Thoroddsen
sýslumaður á Ísafirði kosnir í nefnd til
að semja við Ásgeir G. Ásgeirsson um að
Ásgeir litli tæki upp áætlunarferðir um
Ísafjarðardjúp og til nokkurra fleiri staða
á norðanverðum Vestfjarðakjálkanum.
Ásgeir var vitaskuld ánægður með að fá
fleiri verkefni fyrir skipið og snemma í
ágúst lýsti blaðið Þjóðviljinn á Ísafirði,
sem Skúli Thoroddsen ritstýrði, niður-
stöðum samningaviðræðnanna þannig:
„Skal gufubáturinn „Ásgeir litli“... fara
í ágúst- og septembermánuðum þ.á. 14
ferðir um Djúpið og eina ferð vestur á
Önundarfjörð, og koma þá við á Suður-
eyri í Súgandafirði báðar leiðir.
Milli Ísafjarðar og Arngerðareyrar fer
báturinn 10 ferðir, og eru viðkomustaðir:
Súðavík, Folafótur, Vigur, Skarðseyri,
Ögur, Æðey og Skálavík; brottfarardag-
arnir frá Ísafirði eru 7. ág., 10. ág., 18.
ág., 21. ág., 28. ág., og 30. ág.; 8. sept.,
11. sept., 23. sept., og 26. sept., og fer
báturinn jafnan af stað kl. 6 að morgni,
en frá Arngerðareyri fer báturinn dag-
inn eptir brottförina frá Ísafirði kl. 6 að
morgni.
Milli Ísafjarðar og Hesteyrar fer bátur-
inn 4 ferðir, og eru viðkomustaðirnir:
Bolungarvík, Hesteyri, Grunnavík og
Jón Þ. Þór
Fyrir vestan - Ásgeir litli
Íslenskir flóabátar
II. grein
Ísafjörður um aldamótin 1900.
Ljósmynd: Frederick W.W. Howell/Cornell University Library
14 – Sjómannablaðið Víkingur