Norræn jól : ársrit Norræna félagsins - 01.12.1947, Qupperneq 45

Norrœn jól
fara að „lindin“, þ. e. gosbrunnur Vigelands, yrði ekki slíkt listaverk sem fyrir
tækið var mikið umleikis. Þetta virti Vigeland þeim til öfundar og svaraði með
þögn og kaldri fyrirlitning.
Fyrirsögnin „Borgin við lindina“ var gömul. Ég gat þess fyrr, að árið 1899,
þá er Vigeland var þrítugur, sendi hann bæjarstjórn Kristjaníuborgar lauslegt til-
boð um að gera gosbrunn fyrir bæinn, og gerði nokkra grein fyrir þessari hug-
mynd sinni. Ekkert varð úr þessu þá. Vigeland réðst þá um sinn í það, að
skreyta dómkirkjuna í Niðarósi með höggmyndum í gotneskum stíl. Þannig
urðu til hinar gotnesku myndir hans. En hann hvarf frá þessu verki; snérist auk
heldur gegn sjálfri hugmyndinni að nútíðarmenn séu að búa til gömul listaverk.
Maður hét Gunnar Heiberg, tólf árum eldri en Vigeland, einn hinn snjallasti
rithöfundur Norðmanna, frægur blaðagreinahöfundur. Þeir hittust um aldamótin
suður í París, Gunnar Heiberg og Vigeland, og Vigeland tjáði honum hugmynd
sína um brunninn. Það var um vorið 1901 að Gunnar Heiberg birti í „Verdens
Gang“ eitt af sínum frægu freðabréfum undir fyrirsögninni: „Byen med fontainen“
— „Borgin við lindina“. Hugmyndin er sú, að slíkt listaverk sem Vigeland
hafði gert nokkur frumdrög að, og hafði þó mest í hugarsmíðum, það mundi
valda því, ef fullgert yrði, að höfuðborg Noregs yrði kölluð út um heim og með
inum stærri þjóðum ekki nafni sínu, heldur „Borgin við lindina“.
Fyrsta hugmynd Vigelands var sjálfur brunnurinn, stór skál, sem borin væri
uppi af nokkrum jötunvöxnum mönnum, öllum nöktum — þetta var á þeim
árum sem nokkuð var um það deilt, hvort hin nakta mynd væri krenking á
siðferði. Vatnið átti að fossa út af börmum skálarinnar — ekkert annað.
Vigeland mun þó hafa dregið upp fyrir hugarsjónum Gunnars Heiberg meiri
sýnir og víðari en brunninn einan, enda óx hugmyndin mjög fyrir sálarsýn lista-
mannsins sjálfs. Fyrst lengi hugsaði Vigeland það hæzt að setja brunninn á Eiðs-
vallatorg, fyrir framan þinghúsið, rétt í miðri höfuðborginni.
Vigeland varð stórfrægur 25 ára gamall, skyndilega og algerlega; það var 1894.
Tólf árum síðar, 1906, sýndi hann löndum sínum fyrst frumdrög að brunninum.
Þá hafði hann hugsað sér að gera enn ferhyrnda þró utan um sjálfan brunninn,
nær tuttugu metra á hverja hlið, prýdda sextíu rismyndum á hliðum og tuttugu
listilega gerðum, háum trjám úr bronsi, en lim trjánna skyldi enn mynda ker
eða skálar, og skyldi þar í setja lifandi blóm. En í limkrónum trjánna voru marg-
víslegar myndir, fullt af lífi.
43