Iðnaður og verzlun - 01.12.1937, Blaðsíða 4

2
IDNAÐUR OG VERZLUN
VEIÐARFÆRI VERKFÆRI. SMlÐATÓL GASLUKTIR, OLÍULUKTIR,
ÚTGERÐARVÖRUR SAUMUR ALLAR TEG. VEGGLAMPAR, PRÍMUSAR, GÓLFMOTTUR, GANGADREGLAR,
VÉLAÞÉTTINGAR VÖRUR TIL SKIPA- OG BLIKKFÖTUR,
VÉLAREIMAR BÁTASMlÐA SÁPUR, SÓDI,
VÉLAFEITI BURSTAVÖRUR ALLSK.
SMURNINGSOLÍUR • I SEGL — ÁBREIÐUR OLÍUBRÚSAR, ELDSLÖKKVARAR, ÞVOTTASNÚRUR,
LEGUMÁLMUR SJÓMANNA- OG VERKA- VATNSSLÖNGUR,
BLÝ. ZINK. TIN. MANNA FATNAÐUR. REGNKÁPUR HITABRÚSAR, FÆGILÖGUR, HÚSGAGNAGLJÁI,
MÁLNINGARVÖRUR KLOSSAR - GÚMMÍSKÓR, VATNSLEÐURSÁBURÐUR, SKÓÁBURÐUR,
MEDUSA CEMENTS- HNÍFAR ALLSK.
ÞÉTTIR GÚMMÍSTÍGVÉL. GARN ALLSK.
Ofangreindar vörur ávallt fyrirliggjandi í fjölbreyttu úrvali.
VERZLUN O. ELLINGSEN H.F.
ELSTA OG STÆRSTA VEIÐARFÆRAVERZLUN LANDSINS.
SÍMAR: 3605 & 4605
fyrri hluta átjándu aldar var iðn-
aður og verksmiðjurekstur í
miklum blóma í Danmörku. Skúli
var hinn mesti framkvæmdamað-
ur og sá glöggt, hve þörfin fyrir
aukinn og fjölbreyttari atvinnu-
rekstur var rík. Enda var stjórn
landsins, sem eins og kunnugt
er, var í höndum Dana, orðið
það ljóst, að reisa varð atvinnu-
vegina við, ef allt átti ekki að
fara i kaldakol. Þá voru þær
skoðanir uppi meðal stjórnmála-
manna, að auður hverrar þjóðar
færi eftir því, hvernig komið
væri atvinnuvegum hennar, sér-
staklega þó landbúnaði og iðnaði.
Skúli Magnússon færði það
þegar í tal við helztu menn þjóð-
arinnar á alþingi 1750, hvernig
hægt væri að vinna að viðreisn
atvinnuveganna. Var talað um
að stofna hlutafélag, til þess að
koma á fót ullariðnaði, en lin-
lega tekið á því máli. En á þing-
inu 1751 lagði Skúli fram við-
reisnartillögur sínar og vaf1 þá
stofnað hlutafélag, sem ætlaði að
reisa við atvinnulíf þjóðarinnar
á öllum sviðum. í því félagi voru
margir helztu forvígismenn lands-
ins. Skúli var þó höfuðstoð þess
og framkvæmdamaður. Hann fór
utan og á fund stjórnarinnar og
sagði henni nákvæmlega fyrir-
ætlanir félagsins og hét á lið-
veizlu hennar. Stjórnin brást vél
við og lét því í té tíu þúsund
ríkisdala styrk og lagði þrjár
jarðir, Reykjavík, Effersey og
Hvaleyri, til iðnstofnana, sem fé-
lagið ætlaði að reisa. Svo var
á næstu árum komið á fót verk-
smiðjum fyrir ullariðnað og sút-
un skinna, og þófaramyllu og lit-
unarhúsi. Þá var og komið á
brennisteinssuðu í Krísuvík. —
Þegar stjórnin sá forustuhæfi-
leika Skúla í þessum efnum, jók
hún framlög til stofnananna og
mun hún hafa lagt þeim alls um
60 þúsund ríkisdali.
Hér skal ekki rakin frekar
saga þessara stofnana né barátta
hins mikla brautryðjanda ís-
lenzks iðnaðar við erlend verzl-
unarfélög og hvernig þeim tókst
að íokum að koma stofnununum
fyrir kattarnef. Iðnstofnanirnar
og starf Skúla Magnúss. varð,
þrátt fyrir öll mistök, giftudrjúgt
íslenzku athafnalífi. Menn lærðu
að nota ný verkfæri, og þær
voru á blómaskeiði sínu í raun-
inni iðnskóli þjóðarinnar og
lögðu grundvöllinn að Reykjavík
sem bæ.
Eins og áður er sagt, er það
ekki fyrr en um og eftir síðustu
aldamót, að iðnaður fer að fær-
ast í aukana hér á landi. En um
þennan stórmerka þátt í íslenzku
athafnalífi eru ekki til neinar
samfelldar skýrslur eða yfirlit,
aðeins hrafl af fróðleik í ýms-
um áttum, sem illt er að ná sam-
an og vinna úr, svo að hér er
einungis unnt að stikla á nokkr-
um atriðum, sem frásöguverð
þykja.
Árið 1800 voru í Reykjavík 5
iðnaðarmenn, en íbúar 300. —
Fimmtíu árum síðar eru hér 40
iðnaðarmenn og íbúatala 1150.
Um aldamótin er talið, að hér
hafi verið um 650 manns, sem
starfaði að iðnaði, en þó var
hann ekki aðalstarf þeirra allra.
og íbúar voru um 6700. Þá eru
Til jólagjafa: .
Spænskar smásögur.