Iðnaður og verzlun - 01.12.1937, Page 12

IÐNAÐUR OG VERZLUN
10 -------------------
Krisfján J. Reykdal:
Um brunafryggingar
Sú grein vátrygginga, sem á
sér lengsta sögu, er sjóvátrygg-
ingar.
Elzta vísi að þeim er að finna
í sjólögum, gefnum út á eyjunni
Rhodos, ca. 916 f. Kr. Eru það
síðan Forngrikkir, en þó aðal-
lega Rómverjar, sem taka upp
sjóvátryggingar, sem meir eru í
samræmi við sjóvátryggingar
vorra tíma, og frá þeim berast
þær til Englands og annara ríkja
Evrópu. Þó er það ekki fyrr en
á 16.—17. öld, sem nokkuð kveð-
ur að sjóvátryggingum sem lið
í verzlunarviðskiptum Englands.
Þá eiga brunatryggingar sér
nokkuð langa sögu, og þó merki-
legt megi virðast, þá er það hér
á íslandi, sem fyrsti vísirinn að
þeim finnst. Það er fyrirskipað
í lögum frá 12. öld (Staðarhóls-
samþykkt), að bændum innan
hvers hrepps fyrir sig beri að
hlaupa undir bagga, ef að ein-
hver hreppsbúi hefir orðið fyrir
brunatjóni, og á hvern hátt þetta
skuli gert. En elztu gagnkvæmu
brunatryggingarfélögin eru
byggð á þeirri grundvallarreglu,
að þá er einn aðili félagsins
verður fyrir brunatjóni, greiða
hinir aðilar félagsins skaðabæt-
urnar í sameiningu. Elzta gagn-
kvæma brunatryggingarfélagið
sem sögur fara af, er Norges
Brandkasse stofnað 1667. Það ár
varð stór bruni í London, sem
kom af stað hreyfingu í þá átt,*
að létta undir með þeim, er fyrir
brunatjóni urðu.
Líftryggingar eiga sér ekki
eins langa sögu eins og sjó- og
brunatryggingar. — Fyrsta líf-
tryggingarfélagið var stofnað
1706. Þó höfðu áður verið gef-
in út einstaka líftryggingarskír-
teini, t. d. eitt árið 1583.
Með þessum fáu orðum vildi
eg aðeins vekja athygli lesenda
á, að vátryggingar yfirleitt eru
ekkert nýtt fyrirbrigði, þó að
það sé ekki fyrr en á síðustu
tímum, sem þær verða eins full-
komnar og almennar og nú er
orðið.
Eigi verður farið nánar inn á
reglur hinna ýmsu tegunda v'á-
trygginga, enda er aðaltilgangur-
inn með grein þessari að lýsa
brunatryggingum.
Vil eg þá leyfa mér með nokkr-
um orðum, að skýra fyrir les-
endum hvernig farið er að því
að fá eigur sínar brunatrygðar,
og mun eg þó undanskilja trygg-
ingar á húseignum, þar eð hér
á Iandi er skyldutrygging á all-
flestum húsum, og því minni á-
stæða til að skýra það.
Það fyrsta, sem sá þarf að
gera, sem ætlar að fá t. d. inn-
bú sitt brunatryggt er, að leggja
niður fyrir sér, hve mikils virði
innbú hans er, þar eð ekki er
Iátin fara fram virðing á því, þá
er vátryggingin er keypt. Verð-
mæti hlutanna skal miðast við
aldur þeirra og það ástand, sem
þeir eru í, t. d. nýja muni og
óslitna ber að reikna með því
verði, sem þeir kostuðu, en eldri
muni og slitinn fatnað því minna
sem það er eldra og í verra ásig-
komulagi. Með hliðsjón af þessu
ákveður hann svo, hve vátrygg-
ingarupphæðin óskast há, en það
er áríðandi fyrir tryggingartaka,
til þess að fá fullar skaðabætur,
ef bruna ber að höndum, að vá-
tryggingarupphæðin sé eigi lægri
en hið raunverulega verðmæti
innbúsins, eins og nánar skal
skýrt síðar.
Hvað brunatryggingu á vöru-
birgðum snertir, skal þetta tekið
fram: Ef vörubirgðirnar eru
nokkurn veginn jafnmiklar árið
um kring, er heppilegast að miða
vátryggingarupphæðina við inn-
kaupsverð vörubirgðanna, þá er
þær eru mestar, jiar eð sama gild-
ir og með innbú, að nauðsynlegt
er, er tryggingarupphæðin sé eigi
lægri en raunverulegt verðmæti
varanna á hvaða tíma sem bruna
bæri að höndum. Ef vörubirgð-
irnar aftur á móti eru mjög mis-
KOL
O G
SALT
í stærri og smærri
kaupum.
Elsta og stærsta
kola- og saltverzlun
landsi ns.
Sími
1120
(4 línur)
Símnefni: KOLOSALT