Tímarit rafvirkja - 01.12.1953, Blaðsíða 10

Tímarit rafvirkja - 01.12.1953, Blaðsíða 10
Rafeindasmásjáin Maðurinn er talinn með forvitrari dýrum jarð- arinnar, eða réttara sagt: Mannkynið er komið þangað sem það er í dag fyrir forvitnina. Maður- inn er búinn að útbúa risastjörnukíkja, sem ná um það bil 500 milljónir ljósára út í geyminn og hefir með því sannfærst um ólýsanlega smæð sína í samanburði við stjörnufjölda vetrarbraut- anna. Manninum er það ekki eiginlegt að líta smátt á sig, svo að rannsóknarefni þau er fólgin eru í vatnsdropanum urðu aðalverkefni margra vísindamanna. Menn fundu fjölda af lífverum og horfðu undrandi á þetta örsmáa líf, sem enginn hafði haft hugmynd um að væri til. Fyrsta smásjáin var smíðuð árið 1674 af Hollend- ingnum Anton Sulluwenhock. A þeim tíma, sem liðinn er síðan fyrsta smásjáin sá dagsins ljós, er búið að koma með margar endurbætur á henni, svo að heita má að hún sé búin að ná þeirri full- komnun sem unnt er.1) Venjulegt ljós hefir þann eiginleika að það myndar ekki skugga af hlutum sem eru minni en hálf bylgjulengd ljóssins, þannig að minnstu stærðir sem hægt er að sjá, við venjulegt ljós, eru 0,2 til 0,3 þúsundustu partar úr mm., og svar- ar það til stækkunar frá 2 til 3000 sinnum. Til þess að sjá enn minni hluti, er því nauðsynlegt að nota ljós með ennþá hærri tíðni. Til þess að gera Ijós þetta sýnilegt er nauðsynlegt að beina því á flúrskins plötu, eða að ljósmynda það. Grundvallarfræði rafeindasmásjárinnar er einföld og mjög lík fræðum venjulegrar smásjár. I gegn- um rannsóknarefnið er sendur mjór rafeinda- geisli, sem síðan er breitt úr, þannig að fram kemur mjög stækkuð mynd á flúrskinsplötunni. 1) NobelsverSlaun þessa árs í eðlisfræði voru veitt Hol- lendingnum dr. Fritz Zernike fyrir svokallaða ljósfasamis- munar smásjá, sem gerir fært að sjá hér um bil gangsæjar frumur. Hún er bytggð á sömu fræðum og rafeindasmá- sjáin, Ijósið hægir á sér og breytir tíðni við að fara í gegnum rannsóknarefnið og með sérstökum ljóssíum er hægt að fá ljósfasamismuninn fram. í venjulegri smásjá er ljósinu beint með sjón- glerjum, en í rafeindasmásjánni með rafseglum. Þegar rafeindageislinn fer í gegnum rannsókn- arefnið, rekast nokkrar af rafeindunum á það og stöðvast eða hægja á sér. Flúrskinsplatan er smurð með efni, sem lýsir ef rafeind hittir það. Sá hluti geislans, sem hefir farið óhindraður í gegnum rannsóknarefnið lýsir því sinn hluta af plötunni, en þar sem geislinn hefir hægt á sér eða stöðv- ast, koma fram skuggar á plötunni. Með rafeindasmásjánum er nú þegar búið að ná tvö hundruð þúsund faldri stækkun. Fræði- lega er hægt að ná enn meiri stækkun, en verk- lega eru hindranir fyrir því að hægt sé að fram- leiða rafbúnaðinn jafn smáann og nauðsynlegt er fyrir svo háa tíðni. Notkun rafeindasmásjárinnar er þó þeim tak- mörkum háð að ekki er hægt að sjá lifandi bakteríur í henni. Rafeindageislinn er dauðageisli og er því aðeins hægt að rannsaka dauðar frumur. Rafeindasmásjáin hefir þó gert ómetanlegt gagn, sérstaklega í baráttunni gegn virussjúkdómum eins og lömunarveikinni. Endursagt úr Elektrikeren. Rafmótorar h.f. Nýlega hefir verið stofnað í Hafnarfirði félagið Rafmótorar h.f. Tilgangur félagsins er framleiðsla og viðgerðir á hvers konar rafmótorum og rafvél- um, svo og verzlun með þær og aðrar skyldar vörutegundir. Stjórn félagsins er þannig skipuð: Axel Kristjánsson framkvstj., Hafnarfirði, Johann Röenning framkvstj., Reykjavík, Jón Magnússon gjaldk., Reykjavík og Jóhann Indriðason verkfr., Akureyri. Framkvæmdarstjóri félagsins er Jóhann Rönning. Hlutfé félagsins er kr. 150.000,00 og er félags- stjórn heimilt að hækka það í allt að kr. 300.000,00. 10 TÍMARIT RAFVIRKJA

x

Tímarit rafvirkja

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit rafvirkja
https://timarit.is/publication/1766

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.