Leyfi til að elska - jan. 2023, Blaðsíða 10

veita auknar líkur á öryggi eða því að lifa af þegar
þau lenda í óöruggum aðstæðum (eins og að
vera ein; Bowlby, 1973). Þegar foreldrar bregðast
við ósk barns um huggun á fyrirsjáanlegan og
ástúðlegan hátt metur barnið upplifunina þannig
að foreldrið sé áreiðanlegt, ástúðlegt og til staðar.
Útilokunarforeldrið grefur undan þessum tengslum
með því að sannfæra barnið um hið gagnstæða
varðandi hitt foreldrið (Bentley og Matthewson,
2020) sem hefur svo áhrif á hvernig barnið upplifir
sjálft sig, hitt foreldrið og sambönd almennt.
Kenningin um samruna sjálfsmynda (Swann o.fl.,
2014) getur útskýrt hvers vegna útilokuð börn styðja
og verja útilokunarforeldrið eindregið og taka þátt
í að niðurlægja útilokaða foreldrið með því að búa
til falskar ásakanir um ofbeldi og þvinga systkini
sín til þess sama (Baker og Darnall, 2006; Clawar
og Rivlin, 2014; Harman og Matthewson, 2020).
Samruni sjálfsmyndar einkennist af allsráðandi
tilfinningu að tilheyra hópi sem gerir mörkin á milli
einstaklings og annarra óljós. Foreldraútilokun
skapar þessa tegund sjálfsmyndarsamruna. Þar
af leiðandi munu meðlimir hópsins, sérstaklega
þeir sem hafa ættartengsl, vera tilbúnir að gera
jafnmikið fyrir hópinn eins og sjálfa sig, þeim finnst
þeir skyldugir til að hjálpa og verja hvern annan
og munu samþykkja og taka þátt í öfgakenndu
hóphatferli (Fredman o.fl., 2015).
Kenningin um óvissuminnkun getur einnig útskýrt
hvers vegna börn taka þátt í óréttmætri höfnun á
foreldri. Þegar fólk skortir trú á framtíð sambands
tekur það upp atferli sem ætlað er að draga úr óvissu
og óáreiðanleika (Berger og Kellermann, 1983),
svo sem að leita ástæðna þess að sambandið sé að
leysast upp (Powell og Afifi, 2005). Útilokuð börn
leita að einhverri ástæðu (oft ómerkilegri) til að
réttlæta höfnun sína á útilokuðu foreldri. Þau nota
gagnslitlar aðferðir til að draga úr eigin efasemdum
og takast á við missinn sem útilokunarforeldrið
hefur framkallað, til dæmis með fyrirbyggjandi
tálmun (að slíta sambandinu; Baker og Eichler, 2016;
Spruijt o.fl., 2005).
Þessi mismunandi missir er tvíbentur vegna þess
hann verður án vissu eða úrlausnar (Boss, 2010).
Tvíbentur missir birtist á tvennan hátt, 1) þegar
ástvinur er líkamlega viðstaddur en andlega
fjarverandi og 2) þegar ástvinur er líkamlega
fjarverandi en andlega viðstaddur (Boss, 2010).
Hjá útilokuðum börnum er útilokaða foreldrið
oft líkamlega fjarverandi en andlega viðstatt
meðan útilokunarforeldrið er líkamlega viðstatt
en andlega fjarverandi, þ.e. það er oft uppteknara
af eigin andlegum þörfum en þörfum barnsins
(Bentley og Matthewson, 2020; Lee-Maturana o.fl.,
2020). Þessi tvíbenti missir leiðir til sorgar sem
er ekki viðurkennd, upplifun á sorg sem ekki má
sýna út á við og er óviðurkennd eða ósamþykkt af
öðrum (Doka, 2008). Útilokaða barnið fær ekki að
upplifa né tjá þessa yfirþyrmandi sorgartilfinningu
sem það upplifir vegna missis sambands síns
við útilokaða foreldrið (Bentley og Matthewson,
2020; Napp-Peters, 2005). Þó að það virðist sem
útilokaða barnið hafi valið að hafna foreldri sínu, er
höfnunin ekki val þess heldur afleiðing útilokandi
hegðunar útilokunarforeldrisins (Harman og
Matthewson, 2020). Þar af leiðandi hafa fullorðnir
sem voru útilokaðir frá foreldri í æsku lýst djúpri
sorgartilfinningu, sérstaklega vegna þess tíma sem
ekki var varið með útilokaða foreldrinu (Bentley og
Matthewson, 2020; Baker, 2005).
10
MISSIR SEM BÖRN UPPLIFA VIÐ ÚTILOKUN FRÁ FORELDRI JENNIFER J. HARMAN O.FL.