Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2023, Blaðsíða 52

50 Tímarit hjúkrunarfræðinga | 2 . tbl. 99. árg. 2023
að meta almenna hjúkrun og tala um hana á öllum stigum
heilbrigðiskerfisins. Við þurfum að sýna fram á mikilvægi
undirstöðuatriðanna, viðurkenna það og láta í okkur heyra. Svo
þarf að rannsaka það. Þetta eru tólin sem við höfum til að breyta
hjúkrunarfræði frá því að vera samtal um vöntun og vonleysi yfir í
bjartsýni og vöxt,“ segir Kitson.
Tónn hjúkrunarfræðinganna breyttist tilfinnanlega í Oxford-
yfirlýsingu samtakanna sem gefin var út í fyrra. „Það má kalla
þetta réttláta reiði, þess vegna hét yfirlýsingin „Ekki fleiri hetjur“
(e. No More Heroes). Hjúkrunarfræðingar vilja ekki láta sjá sig
sem engla. Ef einstaka starfstéttir eru settar á einhvern stall þá geta
þær ekki sinnt starfinu sínu, það er í raun aðferð til að þagga niður
í fólkinu sem heldur kerfinu gangandi. Það eru ýmist meðvitaðir
eða ómeðvitaðir fordómar gagnvart hjúkrunarfræðingum, sem eru
að stærstum hluta konur sem halda heilbrigðiskerfum heimsins
gangandi,“ segir hún. „Við viljum ekki vera englar. Við viljum ekki
vera hetjur. Við viljum að fólk viðurkenni störf hjúkrunarfræðinga.
Við viljum sæti við borðið, ekki vera sagt að allt verði í lagi ef við
gerum bara það sem okkur er sagt. Því þá verða hlutirnir ekki í
lagi. Skilaboðin eru pólitísk, hingað og ekki lengra, við viljum fá
viðurkenningu á því sem við gerum. Við þurfum að breyta afstöðu
fólks til hjúkrunarfræðinga, hjálpa því að skilja verðmæti starfa
okkar og við tökum okkar réttmætu stöðu sem leiðtogar sem ætla
að breyta heilbrigðiskerfinu.“
Breyta þarf umræðunni
Staðan sem kom upp á sjúkrahúsunum í Mid Staffordshire er
ekki einsdæmi, frá stofnun ILC hafa dæmi komið upp þar sem
skjólstæðingar hafa þurft að þjást vegna skorts á almennri hjúkrun.
Tvær svartar skýrslur hafa komið út í Ástralíu, ein vegna vanda í
öldrunarþjónustu og önnur um þjónustu við fatlað fólk. Í Evrópu
og Bandaríkjunum hafa verið gerðar rannsóknir sem varpa
ljósi á ýmsa vankanta, vannæringu inni á sjúkrastofnunum og
skjólstæðingar sem fara í óráð. „Þetta eru allt vandamál sem rekja
má til skorts á almennri hjúkrun sjúklinga, það er hins vegar ekki
búið að tengja þetta saman. Ef þessir fylgikvillar væru kallaðir sínu
rétta nafni, skortur á almennri hjúkrun, þá næðum við meira gripi
til að komast áfram,“ segir Kitson.
Hvað getur hjúkrunarfræðingur sem einstaklingur gert?
„Í fyrsta lagi að hlúa persónulega að grunngildum hjúkrunar, tala
um þau á hverjum degi og fagna því sem vel tekst. Vera þannig
fyrirmynd fyrir aðra. Ekki hika að taka til máls ef það er ekki verið
að uppfylla almenna hjúkrun og bjóða þeim birginn sem átta sig
ekki á mikilvægi hennar. Ef hjúkrunarfræðingarnir vilja breyta
heiminum þá mega þeir endilega ganga til liðs við ILC og stunda
rannsóknir.“
Það er mikilvægt að læra af reynslu annarra þjóða, það er eitt
helsta verkefni Kitson hér á landi. Það er líka mikilvægt að draga
lærdóm af því sem fer miður í starfsemi einstakra stofnana og
deilda, ekki binda það við einstakling. „Það er reynsla margra
heilbrigðisstarfsmanna að það sé alltaf leitað að einstaklingi sem
sökudólgi. Það leiðir einungis til þess að raunverulega vandamálið
er ekki tæklað,“ segir Kitson. „Þetta snýst líka um almenna
hjúkrun, sem er algjör undirstaða öruggs heilbrigðiskerfis, almenn
hjúkrun þarf að vera með í umræðunni og það þarf að vera hægt að
mæla það, þannig er hægt að verja sjúklinga og ekki síst starfsfólk,“
segir hún. „Kulnun er orðið stórt vandamál, ég heyri það líka á
Íslandi. Það er vegna þess að fólk er orðið langþreytt, langþreytt á
að berjast við kerfi sem metur störf þeirra ekki að verðleikum.“
Til að ná fram breytingum þarf fyrst að breyta umræðunni.
„Hjúkrun byggist á sambandi við sjúkling og að veita sjúklingum
Kitson er fædd og uppalin á Norður-Írlandi, þaðan flutti hún til Englands
og síðar til Ástralíu.
Viðtal
Almenn hjúkrun
(e. fundamental care)
samkvæmt skilgreiningu ILC.