Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2023, Blaðsíða 65

2. tbl. 99. árg. 2023 | Tímarit hjúkrunarfræðinga 63
Ritrýnd grein | Peer review
Þeir sem bjuggu einir lýstu einmanaleika og því að þeir hittu
sjaldan annað fólk og voru mikið heima: „Ég myndi segja að
þetta hafi verið mjög krefjandi og einmanalegt oft á tíðum.“
(Viðtal 1.) Þeir sem bjuggu með fjölskyldu sinni lýstu því
hvernig það gerði dagana auðveldari: „Ég á litla fjölskyldu
þannig að maður var bara einangraður með sínum maka eða
kærasta allt fyrravor og þangað til í vetur.“ (Viðtal 4.) Nemendur
lýstu þó ákveðinni fjarlægð sem myndaðist á heimilinu. Einn
nemandi sagðist til dæmis hafa faðmað börnin sín minna.
Þrír nemendur sögðust þakklátir fyrir að hafa getað hitt fólk í
vinnu og klínísku námi þar sem mætingar var þörf:
Maður [er] pínu þakklátur fyrir samt að fá að mæta í
vinnu þar sem þú þarft að mæta og hitta fólk. Á meðan
allir aðrir sem voru í kringum mann voru bara heima
að taka fjarfundi þá fór maður alla vega upp í vinnu og
hitti fólk. (Viðtal 2.)
Álag
Nemendum þótti þetta krefjandi tími sem olli mjög miklu
álagi bæði í einkalífi og í námi og hjá þeim sem voru í starfi
samhliða námi. Sumir töldu skólana ekki hafa tekið nægilegt
tillit til þess álags sem skapaðist í heilbrigðiskerfinu vegna
faraldursins og verkefnaálag hafi verið of mikið. Einn nemandi
sagði: „Það var ekki tekið neitt tillit til pressunnar [… ] það eru
allir undir álagi núna […] og sérstaklega heilbrigðisstarfsfólk
[…] það er auka álag.“ (Viðtal 1.)
Annar nemandi lýsti álaginu svona:
Ég var bara að vinna, gerði eiginlega ekkert annað
en að vinna. Vinna, heim, sofa. Það vantaði mikið
hjúkrunarfræðinga og það var mikið álag og þurfti
marga starfsmenn fyrir hverja vakt til að geta gefið
fólki „break“ í hlífðarfatnaði og hjúkrunin var rosalega
þung. (Viðtal 4.)
Álagið í einkalífi var sérstaklega mikið hjá þeim nemendum
sem áttu börn og þurftu að sinna mörgum hlutverkum: ,,Ég
upplifði svo mikið þessi hlutverkaskipti, fannst ég vera að
leika svo mörg hlutverk […]. Maður var hjúkrunarfræðingur,
ljósmóðir, framhaldsskólakennari, grunnskólakennari og
mamma og húsmóðir og allt þetta í einum graut. Mér fannst
þetta mjög erfiður tími.“ (Viðtal 4.)
Smitótti
Mikil hræðsla var meðal nemenda við að smita fjölskyldu-
meðlimi og sjúklinga og það olli þeim streitu. Einn nemandi
sagði: „[Ég var] ógeðslega stressuð um að smita sjúklinga“.
Annar nemandi lýsti ótta við að bera smit heim til fjölskyldu
sinnar eftir próf þar sem honum þóttu sóttvarnarreglur ekki
nægilega virtar: „Ég get ekki komið í mat, ég þori því [það] ekki
næstu þrjá daga allavega þó ég sé búin að fá COVID af því að ég
er svo hrædd um að bera eitthvað heim til krabbameinsveikrar
stjúpmömmu, bara eftir þetta próf.“ (Viðtal 1.)
Ótti nemenda beindist einnig að því að smitast sjálfir. Einum
þeirra var minnisstæð upplifun í upphafi faraldursins: „Ég
upplifði mikið stress í sambandi við COVID, bæði heima og í
vinnunni til að byrja með, ég sprittaði allt sem ég keypti inn,
allar vörur. Ég er smithrædd fyrir. Í vinnunni fannst mér erfitt að
taka í hurðarhúnana.“ (Viðtal 4.)
Óttinn tengdist einnig því að eigið smit myndi leiða til þess
að aðrir þyrftu í sóttkví og nemandi sem hafði mætt í vinnu
smitaður fannst það mjög erfitt og upplifði smitskömm.
„Maður var með á heilanum að maður myndi taka niður 400
manna hóp, allir í sóttkví.“ (Viðtal 1.) Allir nemendurnir töluðu
um hversu mikill léttir það hefði verið þegar bólusetningar
hófust, þrátt fyrir að óttinn við að bera veiruna væri enn til
staðar.
Stuðningur
Nemendur leituðu til fjölskyldu og samnemenda eftir
stuðningi, en síður til skólanna. Sumir lýstu þakklæti vegna
sveigjanleika kennara en aðrir töldu hann þó of mikinn.
Enn aðrir töluðu um mun á sveigjanleika milli kennara og
missera: „Kennararnir voru mjög sveigjanlegir, það var mikill
sveigjanleiki í gangi þetta vor, svo hvarf allur sá sveigjanleiki og
hefur ekki verið til staðar síðan.“ (Viðtal 1.)
Nemendur sem áttu börn lýstu aðstoð sem þau fengu frá
nánustu fjölskyldu og voru sammála um að samnemendur
hefðu veitt mikinn stuðning á þessu tímabili. Einn nemandi
lýsti stuðningnum þannig:
Mér fannst aðallega stuðningur í því að tala við
vinkonur mínar og fólk sem var með mér í náminu, við
vorum mjög mikið á Facebook-síðunni okkar að bera
saman bækur og stundum að nöldra eitthvað hvað
deildirnar væru ósveigjanlegar stundum með reglur,
það var hjálp í því. (Viðtal 3.)
Þrír nemendur leituð til námsráðgjafa og sálfræðings og
fannst það hjálplegt. Aðrir voru ekki eins hrifnir af þeim
stuðningi sem skólarnir buðu upp á:
[…] ég er ekkert að missa mig yfir honum
[stuðningnum], það er helst námsráðgjafarnir. Ég held
að þessi skólasálfræðingur sé góður ef maður leitar
til hans, en kennararnir, ef maður leitar til þeirra […]
jú, hann [kennari] var dásamlegur, það var eins og að
fara í sálfræðitíma að tala við hann í síma. (Viðtal 1.)
Sumir nemendanna voru ekki vissir hvaða stuðningur hefði
verið í boði af hálfu skólans og áttuðu sig ekki á því fyrr en
seinna að þeir hefðu þurft á aðstoð að halda og hefðu átt að
vera duglegri að leita eftir hjálp. Nokkrir voru sammála um að
hafa tekið þennan tíma á „íslensku leiðinni“ eða eins og einn
nemandi sagði: „Mín tilfinning var að allir bitu á jaxlinn og héldu
áfram.“ (Viðtal 4.) Nemendurnir voru sammála um að í dag
sætu þeir uppi með það og væru uppgefnir eftir þennan tíma.