Ský - 01.08.1998, Qupperneq 48

Grænland
Kasper kapteinn yfirvegaður við stjórnvölinn á Akaaka. Þar sem ísinn var þéttastur
varð að ýta jökunum frá bátnum.
Það hljómar einhvern veginn
hálf einkennilega að segjast
vera á leið suður til Græn-
lands. Þó er það svo að þegar
lent er á Narsarsuaq flugvelli á Suður-
Grænlandi er maður kominn á nánast
sömu breiddargráðu og Osló.
En það er reyndar hægt að fara suð-
ur, norður, austur og vestur frá Fróni til
Grænlands því þessi risastóri nágranni
okkar teygir sig lengra í allar höfuðátt-
imar en ísland.
Þjóðsagan um Kóreuhermennina
Flugvöllurinn í Narsarsuaq er með
fjölförnustu flugvöllum Grænlands.
Auk innanlandsflugs eru þaðan nokkur
flug í viku til íslands og Danmerkur.
Flugvöllurinn var byggður af
Bandaríkjaher í síðari heimsstyrjöld-
inni og þjónaði lengi vel sem eldsneyt-
isbirgðarstöð herflugvéla á leið til Evr-
ópu. Þaðan var flogið áfram til
íslands og Færeyja áður en ráðist var
til atlögu við heri Þriðja ríkisins. Her-
stöðin gekk undir nafninu Bluie One
West og þegar mest var sinntu um
5.000 manns þar herskyldu. Var það þá
fjölmennasta byggð Grænlands. Eftir
lok Kóreustríðsins missti flugvöllurinn
hernaðargildi sitt og kvaddi Sámur
frændi lið sitt heim árið 1958 og afhenti
Grænlendingum völlinn til notkunar.
Sú saga hefur verið lífseig að á
rneðan Kóreustríðinu stóð hafi illa
særðir hermenn verið fluttir á herspít-
ala Bluie One West til þess eins að
deyja þar Drottni sínum. Tilgangurinn
með feluleiknum á að hafa verið sá að
koma í veg fyrir að baráttuþrek
amerísks almennings biði hnekki við
að sjá nýja öldu örkumla hermanna
svo skömmu eftir lok síðari heimstyrj-
aldarinnar. Bandarísk yfirvöld hafa
þvertekið fyrir þetta og rannsóknir
danskra blaðamanna hafa reyndar
einnig hrakið söguna. En eins og er
eðli góðra draugasagna hefur reynst
erfitt að kveða söguna um dauðvona
Kóreuhermennina niður.
Hafísinn
Það er suddi þegar við lendum í Nars-
arsuaq. Flugvöllurinn er á árósum við
Tunulliarfik fjörð sem við Islendingar
þekkjum betur undir nafninu Eiríks-
fjörður. Hinum megin við fjörðinn eru
rústir Bröttuhlíðar, óðals víkingsins
óstýriláta sem fannst alls staðar þrengt
að sér þar til hann settist loks að á hinu
rúmlega tveggja milljón ferkílómetra
stóra Grænlandi. Brattahlíð er einn af
viðkomustöðum ferðar okkar en ekki
alveg strax því út á flugbrautinni bíður
25 sæta Sikorsky áætlunarþyrla Græn-
landsflugs þess að flytja okkur til bæj-
arins Nanortalik, í samnefndri sýslu
sem er sú syðsta á landinu.
Leiðangursstjóri er Benedikte
Thorsteinsson sem leiðir fyrir hönd
Ferðamálaráðs Grænlands það verk-
efni, að minnast 1000 ára afmælis
landafunda Leifs heppna Eiríkssonar
árið 2000. Ætlunin er að fara sem víð-
ast um Suður-Grænland og skoða jafnt
slóðir íslensku landnemanna og mann-
lífið eins og það er í dag. Hópurinn tel-
ur alls átta manns, þar af tvo aðra
blaðamenn, Danann Christian og hina
frönsk-kanadísku Francine.
Við erum á ferð í byrjun júlí og þá
getur hafísinn enn verið til vandræða á
þessum slóðum. Jakamir eru ættaðir úr
Norður íshafinu, reka suður eftir Aust-
urströndinni, fyrir syðsta odd landsins,
Hvarf (Nunaat Isua), og svo inn í
djúpa firði Suður-Grænlands þegar
hann blæs að vestan. Isinn getur verið
varasamur sjófarendum og hamlar oft
vöruflutningum til byggðarlaga.
Einnig gerir hann það að verkum að
fiskveiðar eru almennt ekki miklar á
Suður-Grænlandi. Hafísinn er þó síður
en svo fjandi innfæddra sem hafa í ár-
anna rás fagnað komu hans og þeirri
bráð sem hann færir með sér, seli og
jafnvel ísbimi þegar ber vel í veiði.
Nanortalik er vinalegur 1700 íbúa
bær þar sem meðal annars er athyglis-
vert byggðasafn. I afbragðs sjóminja-
deild safnsins er hægt að skoða fallega
skinnkajaka, fræðast um smíði þeirra
og jafnvel máta einn. Þar eru líka svo-
kallaðir umiak, eða konubátar, sem em
mun stærri farkostir og voru notaðir
við búferlaflutninga og veiðar stærri
sjávarspendýra. Nafnið skýrist af því
að konur sátu þar jafnan undir ámm en
höfðu þó sér til halds og trausts einn
karlmann sem stýrði. Sá var oftast lið-
leskja sem ekki var treyst til að róa
kajak. Hefðbundinn umiak er í kring-
um 11 metra langur, 1,3 metra breiður,
70 sentimetra djúpur og vegur rúmlega
220 kfló.
Frá Nanortalik er ætlunin að halda
sjóleiðis til einnar afskekktustu byggð-
ar Suður-Grænlands, þorpsins
Appillattoq og ganga svo þaðan eina
dagleið yfir í Ketilsfjörð (Tasermiut).
Um kvöldið fáufn við hins vegar þær
v
46
4^