Læknablaðið : fylgirit - 07.03.2014, Blaðsíða 6

LÆKNAblaðið 2014/100 FYLGIRIT 77 7
B R Á Ð A D A G U R I N N 2 0 1 3
F Y L G I R I T 7 4
sem ollu þeim, auk tegundar og alvarleika meiðsla. Nánari rannsókn á
ofangreindum þáttum er forsenda þess að hægt sé að koma á fót árang-
ursríku forvarnarstarfi til að snúa þessari þróun við.
7. Teymisþjálfun á slysa- og bráðamóttöku með notkun BEST
hugmyndafræðinnar
Ingibjörg Lára Símonardóttir1, Pálmi Óskarsson1, Hildigunnur Svavarsdóttir2
1Slysa- og bráðamóttöku Sjúkrahússins á Akureyri, 2skrifstofu forstjóra á Sjúkrahúsinu á
Akureyri
Bakgrunnur: Rannsóknir hafa sýnt fram á mikilvægi þess að “non-
technical” þættir s.s. samvinna, forysta, ákvarðanataka og góð samskipti
séu lykilþættir í árangursríkri teymisvinnu heilbrigðisstarfsmanna.
Læknar í Noregi hafa þróað áhrifaríka þjálfun s.k. BEST (better and
systematic team training) sem upphaflega var hugsuð til að meðhöndla
áverkasjúklinga. Síðar þróaðist þessi þjálfun upp í teymisþjálfun
sem hægt er að nýta við mismunandi aðstæður inni á sjúkrahúsum.
BEST hugmyndafræðin hefur verið kynnt og prófuð á Sjúkrahúsinu á
Akureyri með góðum árangri.
Aðferðir: BEST námskeiðið er eins dags námskeið sem skipulagt er út
frá þörfum hverrar stofnunar. Þjálfunin fer fram á bráðastofu stofn-
unar, þar sem eigin tæki og tól eru nýtt til að meðhöndla “sjúklinginn”.
Námskeiðið samanstendur af fyrirlestrum, verklegri þjálfun og um-
ræðum. Áherslan er lögð á teymisvinnuna og “non-technical” þætti.
Æfingin er tekin upp á myndband, umræður um æfinguna á eftir og svo
er æfingin endurtekin til að læra af því sem betur mátti fara.
Niðurstöður: Frá árinu 2010 hefur Sjúkrahúsið á Akureyri notað BEST
hugmyndafræðina með það að markmiði að ná markvissum árangri. Nú
er unnið eftir nýjum verklagsreglum um móttöku og meðferð áverka-
sjúklinga, áverkateymi hefur verið stofnað og haldnir eru þverfaglegir
fundir. Reglulegar æfingar eru hjá áverkateymi þar sem lögð er áhersla
á “non-technical” þætti. Í ljósi góðs árangurs í teymisvinnu við meðferð
áverkasjúklinga er nú BEST þjálfunaraðferðin einnig notuð við endur-
lífgunaræfingar með góðum árangri. Það sem reyndist erfiðast í þessu
ferli var að fá alla meðlimi teymisins til að breyta gömlu verklagi og
huga meira að “non-technical” þáttunum. Í dag eru allir ánægðir með
nýtt verklag og BEST þjálfunina sem er ódýr og einföld í framkvæmd og
viðhaldi og miðast við búnað og mannafla viðkomandi stofnunar.
Ályktanir: BEST þjálfunin hefur sýnt sig vera árangursrík leið til þjálf-
unar á sjúkrahúsinu enda er farið að nýta hugmyndafræðina við ýmis
konar aðstæður þar sem þörf er á teymisvinnu s.s. móttöku áverka-
sjúklinga, endurlífgun o.fl. Það að byggja upp markvisst teymi, bera
virðingu fyrir hlutverkum hvers og eins í teyminu og leggja áherslu
á “non-technical” þætti í æfingunum á sjúkrahúsinu er talinn vera
mikilvægur þáttur í að efla starfsfólk og stuðla að auknu öryggi í þeirri
þjónustu sem starfsfólk sjúkrahússins veitir.
8. Á að skorða hrygg eftir áverka?
Viðar Magnússon
Bráðasviði Landspítala
Bakgrunnur: Háls- og hryggáverkar geta leitt til mænuskaða. Talið er að
mikil hreyfing á hálsi og hrygg eftir áverka geti valdið auknum skaða.
Því er mikið upp úr því lagt að skorða háls og hrygg við minnsta grun
um áverka. Vaninn hefur verið að skorða með stífum hálskraga og bak-
bretti og er sú aðferð kennd á námskeiðum um skyndihjálp, við þjálfun
sjúkraflutningamanna og bráðatækna, og á námskeiðum í sérhæfðri
slysameðferð fyrir lækna. Þessi aðferð hefur verið tekin inn í vinnuferla
sjúkraflutningamanna um allan heim. Borið hefur á því að vaninn sé að
byrja á því að skorða háls áður en öndunarvegur er opnaður. Almennt
er talið öruggara að skorða hrygg en að sleppa því.
Markmið: Að kanna hvort rannsóknir styðji skorðun á hrygg með kraga
og bretti og hvort til séu aðrar betri aðferðir til þess að flytja sjúklinga
með hugsanlega áverka á hrygg.
Aðferðir: Könnuð voru Cochrane yfirlit og nýlegar yfirlitsgreinar um
efnið og heimildir þeirra skoðaðar að auki.
Niðurstöður: Engar stórar slembirannsóknir sem sýna fram á gagnsemi
þess að skorða hrygg með kraga og bretti fundust. Tvær stórar aftur-
sæjar samanburðarrannsóknir og nokkrar minni rannsóknir hafa verið
birtar sem sýna fram á mögulegan skaða vegna skorðunar á hrygg, svo
sem legusár og jafnvel aukna dánartíðni. Þá ýmsar smærri rannsóknir
verið birtar sem kanna getu mismunandi aðferða við að skorða hrygg en
niðurstöður eru óljósar um það hvort aðferðirnar gagnist til að minnka
skaða.
Umræða: Undanfarin misseri hefur komið fram vaxandi gagnrýni á
skorðun á hrygg með kraga og bretti og að þetta sé ekki vísindalega
gagnreynd aðferð. Ekki hefur verið sýnt fram á að aðferðin gagnist til
þess að draga úr líkum á mænuskaða en auk þess gefa nokkrar rann-
sóknir til kynna að þessi meðferð sé ekki hættulaus. Í vaxandi mæli
er því verið að endurskoða sjúkraflutninga eftir áverka og kallað eftir
gagnreyndri þekkingu. Hvort þörf sé fyrir skorðun á hrygg og með
hvaða hætti þarfnast frekari rannsókna í framtíðinni.
9. Upplifun starfsfólks á bráðamóttöku í Fossvogi af því að vera í ytri
öndunarvélarmeðferð
Guðbjörg Pálsdóttir1, Þorsteinn Jónsson2
1Bráðasviði Landspítala, 2hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands
Bakgrunnur: Reynsluþekking er stór þáttur í heilbrigðisvísindum.
Kennismiðir í hjúkrunarfræði hafa bent á mikilvægi þess að heilbrigðis-
starfsfólk setji sig í spor sjúklinga til að skilja þarfir þeirra. Fjölmargir
sjúklingar sem leita á bráðadeildir í andnauð eru meðhöndlaðir með
ytri öndunarvél. Rannsóknir gefa til kynna breytileika í notkun á ytri
öndunarvélum og má ætla að reynsluþekking hafi þar áhrif. Tilgangur
verkefnisins var að efla þekkingu starfsfólks á bráðamóttöku í Fossvogi
á ytri öndunarvélameðferð og greina fræðsluþörf.
Markmið: Að kanna upplifun þátttakenda af því að vera í ytri öndunar-
vél og skynjun þeirra af mismunandi stillingum.
Aðferð: Tilviljunarkennt úrtak á sex morgunvöktum á bráðamóttöku
haustið 2013 þar sem starfsfólki var boðin þátttaka. Rannsóknin var
kynnt og munnlegs samþykkis aflað. Þátttakendur voru settir í ytri önd-
unarvél á tveimur stillingum, mínútu á hvorri. Milli stillinga svöruðu
þátttakendur spurningum rafrænt. Fyrri stillingin á öndunarvélinni var
12/6cmH2O, ÖT 16/mín og seinni stillingin 16/8cm/H2O, ÖT 20/mín.
Niðurstöður: Alls tóku 63 starfsmenn þátt. Fyrri stilling: Rúmlega
40% vissi ekki hver innöndunarþrýstingurinn var og rúmlega 30%
taldi innöndunarþrýstinginn vera á bilinu 5-10cm/H2O.Tæplega 47%
vissi ekki hver lok-útöndunarþrýstingurinn var og 50% taldi sig anda
10-15 sinnum á mínútu. Seinni stilling: Rúmlega 37% taldi innöndunar-
þrýsting vera 10-15cm/H2O og tæplega 34% vissi ekki hver innönd-
unarþrýstingurinn var. Þá vissu ekki rúmlega 43% hver var lok-útönd-