Læknablaðið : fylgirit - 06.03.2015, Qupperneq 10

B R Á Ð A D A G U R I N N 2 0 1 5
F Y L G I R I T 8 3
10 LÆKNAblaðið 2015/101 FYLGIRIT 83
Ágrip veggspjalda
Kynning 1
V-1 SENATOR: Þróun og klínísk prófun á nýjum hugbúnaði
sem metur og gefur ráðleggingar um lyfjameðferð og aðrar
meðferðarleiðir hjá eldri einstaklingum
Aðalsteinn Guðmundsson1,2, Ástrós Sverrisdóttir1, Sólveig
Sigurbjörnsdóttir1, Ólafur Samúelsson1, Pétur S. Gunnarsson1,3
1Landspítala, 2læknadeild, 3lyfjafræðideild Háskóla Íslands
adalstg@landspitali.is
Bakgrunnur: Landspítalinn er þátttakandi í rannsókninni SENATOR
(Development and clinical trials of a new Software ENgine for the Assessment
& Optimization of drug and non-drug Therapy in Older persons). Bakhjarl og
styrktaraðili rannsóknarinnar er 7. rammaáætlun EU (Grant agreement
No 305930).
Öldruðum með marga langvinna sjúkdóma fjölgar hratt í löndum
Evrópu. Samhliða fjölgar ábendingum lyfjameðferðar sem ýtir undir fjöl-
lyfjameðferð og líkur á óviðeigandi lyfjameðferð aukast. Aukaverkanir
lyfja eru tíðari og alvarlegri hjá öldruðum og tengist meðal annars
lífeðlisfræðilegum breytingum, fjölda langvinnra sjúkdóma, fjöllyfja-
notkun og óviðeigandi lyfjameðferð. Einnig eru vísbendingar um að
þekkingargrunnur öldrunarlækninga og önnur meðferðarúrræði (svo
sem næringarráðgjöf, sjúkra- og iðjuþjálfun) séu vannýtt.
Markmið: Meðal viðfangsefna er þróun hugbúnaðar (SENATOR) sem
leggur mat á lyfjameðferð aldraðra einstaklinga, metur aukaverkanir og
gefur ráðleggingar um bestu lyfjameðferð og hugsanlega aðra meðferð.
Aðferð: SENATOR rannsóknin er framskyggn samanburðarrannsókn.
Rannsakendur í 8 löndum koma að verkefninu sem samanstendur af 12
vinnuhlutum.
Niðurstöður: Algengar aukaverkanir sem hafa fundist í forprófunum
eru, til dæmis byltur, óráð, blæðingar, salttruflanir og nýrnabilun.
Ályktanir: Fyrri hluti rannsóknar sem skoðar viðmiðunarhóp er þegar
hafinn. Ekki liggja fyrir niðurstöður. Í seinni áfanga bætist við íhlutunar-
hópur þar sem hugbúnaðurinn gefur meðhöndlandi læknum ráðlegg-
ingar um lyfjameðferð og ábendingar um aðra meðferð.
Á vefsíðunni www.senator-project.eu/home/ eru upplýsingar um undir-
búning og framkvæmd SENATOR.
V-2 Gæði í auknu flæði
Elfa Þöll Grétarsdóttir1,2,,Anna Björg Jónsdóttir1, Gunnhildur Peiser1, Ingibjörg
Sigurþórsdóttir1, Hlíf Guðmundsdóttir1,2,, Margrét Guðnadóttir3, Sigrún Lind
Egilsdóttir1, Þórhildur Kristinsdóttir1
1Öldrunardeild, flæðisviði Landspítala, 2hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands,
3Heimaþjónustu Reykjavíkur
elfag@landspitali.is
Bakgrunnur: Innlögnum fjölveikra aldraðra á bráðasjúkrahús fjölgar.
Þessi sjúklingahópur er í mikilli hættu á fylgikvillum sjúkrahúslegu, svo
sem þrýstingssárum, byltum, óráði og færniskerðingu. Þessir fylgikvillar
valda því að legutími lengist, sjúkrahúskostnaður eykst og einstaklingar
útskrifast síður heim í sjálfstæða búsetu. Með því að nota einfalt skim-
unartæki við innlögn er hægt að meta hvaða einstaklingar eru í mestri
hættu á alvarlegum fylgikvillum sjúkrahúslegu.
Markmið: Að kynna þrjú gæðaverkefni á flæðisviði sem hafa hlotið
styrk frá velferðaráðuneytinu. Þessi verkefni eiga öll að stuðla að bættri
þjónustu við bráðveika og hruma aldraða um leið og reynt verður að
stytta legutíma, fækka endurinnlögnum og fækka fylgikvillum sjúkra-
húslegu.
Aðferð: 1) Þegar aldraður einstaklingur kemur á bráðamóttöku verður
hann skimaður með interRAI ED screening sem metur hrumleika hans.
Eftir því sem hærra stig fæst úr matinu er meiri þörf á sérhæfðri öldr-
unarþjónustu. Niðurstöður verða notaðar til að ákvarða þjónustu.
2) Þeir sem eru metnir með mikinn hrumleika auk bráðavandans og
leggjast inn verður vísað til öldrunarteymis sem mun fylgja þeim eftir
á þeirri bráðadeild sem þeir leggjast inn á. Þeir sem ekki leggjast inn en
eru flokkaðir sem hrumir fá tilvísun á göngudeild aldraðra á Landakoti,
þar sem þeir fá þverfaglega þjónustu. 3) Unnið verður að auknu sam-
starfi við heimahjúkrun til að gera útskriftir af Landspítala skilvirkari
og bæta þjónustu. Þjónustustjóri mun halda utan um allar útskriftir af
bráðaöldrunardeild og vinna í nánu samstarfi við teymisstjóra í heima-
hjúkrun. 4) Unnið verður að gerð verkferla á öllum stigum þjónustu við
aldraða innan kerfis Landspítala.
Niðurstöður: Búist er við því að hægt verði að stytta legutíma aldraðra
sjúklinga á Landspítala auk þess að endurinnlögnum muni fækka sem
og fylgikvillum rúmlegu. Gert er ráð fyrir því að hlutfall þeirra sem út-
skrifast heim í fyrra búsetuúrræði fjölgi um leið og þeim sem útskrifast í
varanlega vistun á stofnanir mun fækka.
Ályktanir: Með bættum verkferlum er búist við skilvirkari og betri
þjónustu við aldraða á öllum þjónustustigum Landspítala og í heima-
hjúkrun og að flæði verði skilvirkara.
V-3 Ákjósanleg matstæki til skimunar og greiningar á óráði
Elfa Þöll Grétarsdóttir1,2,, Steinunn Arna Þorsteinsdóttir1 og Tryggvi Þórir
Egilsson1
1Öldrunardeild flæðissviðs Landspítala, 2hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands
elfag@landspitali.is
Bakgrunnur: Óráð er algengt, stundum lífsógnandi ástand, sem oft er
ógreint.
Markmið: Að þýða og kynna matstæki til skimunar og greiningar á
óráði, sem vinnuhópur um klínískar leiðbeiningar um óráð mælir með.
Gerð verður grein fyrir því hvernig tækin eru notuð og við hvaða að-
stæður.
Aðferð: Þrjú matstæki fyrir óráð hafa verið þýdd og prófuð, hvert þeirra
hefur mismunandi markmið og hentar við mismunandi aðstæður.
Niðurstöður: Það tæki sem best hentar við hjúkrun er skimunartækið
DOS (The Delirium Observation Screening Scale). Það er auðvelt í notkun
og krefst ekki sérstakrar þjálfunar. Mælt er með því að það sé notað
daglega við skimun sjúklinga í áhættuhópi. Það hefur reynst réttmætt
og áreiðanlegt við skimun. Annað notendavænt matstæki sem krefst
dálítið meiri reynslu og þekkingar er 4AT. Það hentar vel fyrir lækna og
hjúkrunarfræðinga við skoðun sjúklinga í áhættuhópi. Niðurstöður gefa
sterka vísbendingu um óráð en matstækið er það nýtt, að réttmæti og