Læknablaðið : fylgirit - 30.09.2016, Blaðsíða 9

V I . V Í S I N D A Þ I N G G E Ð L Æ K N A F É L A G S Í S L A N D S 2 0 1 6
F Y L G I R I T 8 9
LÆKNAblaðið 2016/102 FYLGIRIT 89 9
hjá þessum einstaklingum og hvað hefur áhrif á horfur.
Efni og aðferðir: Öllum þeim einstaklingum sem koma til meðferðar á
Laugarásnum er boðið að taka þátt í rannsókninni og skrifa undir sam-
þykki. Gögnum um geðheilsu, líkamlega heilsu, einkenni, lyfjameðferð
og fíkniefnanotkun verður safnað. Gögn um mismunandi þætti með-
ferðarinnar verða skráð og allir gangast undir MRI af höfði og fara í
taugasálfræðilegt próf. Verið er að skoða heppilegan gagnagrunn til að
skrá gögnin í.
Niðurstöður: Söfnun gagna hófst á þessu ári og því eru ekki komnar
niðurstöður á þessum tímapunkti. Það er von okkar að geta kynnt niður-
stöður á Norræna geðlæknaþinginu 2018.
Ályktun: Um er að ræða langtíma framsýna rannsókn sem hófst á
þessu ári. Að mati rannsakenda er hér um að ræða einstakt tækifæri til
rannsókna á þessu sviði. Ástæðan er smæð þjóðarinnar og sú staðreynd
að Laugarásinn er eina meðferðarprógrammið á Íslandi fyrir þá sem fá
fyrsta geðrof. Markmiðið er að meirihluti íslenskra ungmenna sem fá
geðrof fari í gegnum meðferðina þar og taki þátt í rannsókninni.
13. Fyrsta meðferð hjá ungu fólki með geðrof
Alexander Elvarsson², Halldóra Jónsdóttir¹,², Nanna Briem¹
¹Geðsviði Landspítala, ²læknadeild Háskóla Íslands
Inngangur: Laugarásvegur meðferðargeðdeild er sérhæft úrræði fyrir
ungt fók með 1. geðrof. Þar er kjörið tækifæri til að fylgjast með sjúk-
dómsgangi og meðferð hjá þessum hópi.
Markmið: Að kanna fyrstu geðrofslyfjagjöf hjá þjónustuþegum
Laugarássins, hvar geðrofslyfjagjöf var sett inn á árunum 2009-2015
og hver var sjúkdómsgreiningin. Einnig að kanna tímalengd fyrstu
geðrofslyfjagjafar og hvort ráðleggingum um undibúning geðrofslyfja-
meðferðar var fylgt.
Aðferðir: Gögnum var safnað á Kleppi og Laugarásnum. Notast var
við Sögu, Heilsugátt og Therapy í gagnasöfnun. Lyfjasaga var skoðuð
og hvort viðeigandi blóðprufur hafi verið teknar þegar geðrofslyfjagjöf
var hafin (blóðsykurmælingar, blóðfitumælingar). Líkamsþyngd við
fyrstu geðrofslyfjagjöf og í lok árs 2015 var einnig skoðuð. Tímalengd
fyrstu geðrofslyfjagjafar var skoðuð á tvo vegu. Annarsvegar með dag-
skömmtum reiknuðum útfrá lyfseðlum og hinsvegar tímalengd milli
fyrsta geðrofslyfs og annars geðrofslyfs. Einnig var kannað hve margir
af rannsóknarhópnum hafa notað Metformin. Excel, Word og SPSS voru
nýtt við úrvinnslu gagna.
Niðurstöður: Alls var gögnum safnað fyrir 125 einstaklinga. Hlutfallslega
voru fleiri karlmenn en konur í þýðinu. Mikill munur var á fjölda daga
milli fyrsta geðrofslyfs og annars geðrofslyfs annarsvegar og dag-
skammta af fyrsta geðrofslyfi með tilliti til lyfseðla hinsvegar (438 dagar
á móti 132 dögum). Olanzapine var mest notað sem fyrsta geðrofslyf og
flestir sem byrjuðu á því lyfi voru á því lengur en í 30 daga. Flestir sem
byrjuðu á Olanzapine skiptu um geðrofslyf.
Ályktun: Niðurstöður benda til þess að Olanzapin sé mest notaða
geðrofslyfið hjá einstaklingum með 1. Geðrof hér á landi, en einnig að
meirihluti þeirra sem taka lyfið skipti síðar um geðrofslyf.

14. Meðferð geðklofa með clozapíni hér á Íslandi
Oddur Ingimarsson1,2, Magnús Haraldsson1,2, Halldóra Jónsdóttir1,2, James
MacCabe3, Engilbert Sigurðsson1,2
1Geðsviði Landspítala, 2læknadeild Háskóla Íslands, 3Institute of Psychiatry, London, UK
Inngangur: Clozapín er eina geðrofslyfið sem hefur ábendingu fyrir
meðferð geðklofa sem svarar illa meðferð með geðrofslyfjum. Markmið
rannsóknarinnar er að lýsa notkun clozapíns á Íslandi og þá sérstaklega
með tilliti til kyrningafæðar (neutropenia).
Efni og aðferðir: Gerð var textaleit í sjúkraskrá 1191 sjúklings sem höfðu
samþykkt þátttöku í rannsókn á erfðabreytileika og geðrofssjúkdómum
að orðum sem tengjast clozapín notkun og helstu aukaverkunum. Þar
sem þessi leitarorð fundust var clozapínnotkun staðfest. Samtals fannst
201 sjúklingur með geðklofa þar sem hægt var að staðfesta notkun á
clozapíni og 410 sjúklingar með geðklofa sem höfðu aldrei notað það.
Niðurstöður: Meðalaldur við upphaf clozapínmeðferðar var 37,8 ár.
Eftir 20 ára meðferð voru ennþá 71,2% sjúklinga á clozapínmeðferð.
U.þ.b. 17% sjúklinga á clozapíni voru einnig á forðasprautum. Við
áætlum að 16% sjúklinga með geðklofa hafi reynt clozapínmeðferð.
Meðferð með meira en einu geðrofslyfi var mjög algeng eða í 66% til-
vika. Kyrningafæð var hins vegar ekki algengari hjá þeim sem voru á
clozapín borið saman við sjúklinga á öðrum geðrofslyfjum.
Umræða: Clozapín er öflugasta meðferðin sem til er við geðklofa en
er líklega vannýtt. Alvarleg kyrningafæð fær of mikla athygli miðað
við aðrar aukaverkanir sem clozapín getur valdið en enginn í rann-
sóknarhópnum reyndist hafa hlotið varanlegan skaða af völdum kyrn-
ingafæðar. Líklega tengist stór hluti af kyrningafæð hjá sjúklingum á
clozapine ekki clozapine meðferð. Það er tífalt líklegra að látast í bílslysi
hér á landi en vegna kyrningafæðar hjá þeim sem nota clozapín til lengri
tíma (40 ár).
15. Vitrænt mat og endurhæfing ungs fólks eftir geðrof
Ólína Viðarsdóttir1, 2, Brynja B. Magnúsdóttir1, 3, David Roberts4, Elizabeth W.
Twamley5, Berglind Guðmundsdóttir1, 2, Engilbert Sigurðsson1, 2
1Háskóli Íslands, 2Landspítali, 3Háskólinn í Reykjavík, 4The University of Texas Health Science Center at
San Antonio, 5University of California, San Diego and VA San Diego Healthcare System
Geðrofssjúkdómar hefjast oftast snemma á lífsleiðinni og hafa því mikil
áhrif á tækifæri fólks til náms og starfa á lífsleiðinni auk þess að skerða
lífsgæði. Stór hluti þeirrar skerðingar tengist skerðingu á vitrænni getu.
Skerðing á vitrænum þáttum (s.s. athygli, minni, stýrifærni og félags-
legum skilningi) er partur af sjúkdómsmynd flestra þeirra sem greinast
með geðrofssjúkdóma, kemur fram snemma í sjúkdómsferlinu og helst
nokkuð stöðug í gegnum sjúkdómsferlið. Mat á vitrænni getu hefur
meira forspárgildi um daglega færni og lífsgæði sjúklinga til lengri tíma
en sjúkdómseinkenni. Því hefur áherslan á mat á vitrænni getu aukist
verulega við greiningu og meðferð geðrofssjúkdóma.
Markmið þessa rannsóknarverkefnis er að innleiða og framkvæma
vitrænt mat og síðar, byggt á því mati, gera árangursmat á vitrænni
endurhæfingu með félagsþjálfun (VEF), á snemmíhlutunargeðdeild
Landspítala sem sérhæfir sig í meðferð geðrofssjúkdóma. Lagt verður
mat á vitræna getu, líðan, færni í daglegu lífi og lífsgæði og munu
niðurstöður munu varpa ljósi á stöðu þessa hóps en einnig nýtast sem
grunnlína fyrir árangursmat á VEF. Þeir 40 þátttakendur sem mælast
með vanda á að minnsta kosti tveimur vitrænum þáttum verður boðið
að taka þátt í meðferðinni. VEF er einstaklingsmiðuð hópmeðferð þar
sem þrjú gagnreynd meðferðarform vitrænnar endurhæfingar eru sam-
einuð með því markmiði að bæta vitræna ferla sem talið er að geti aukið