Læknablaðið : fylgirit - 30.09.2016, Page 10

V I . V Í S I N D A Þ I N G G E Ð L Æ K N A F É L A G S Í S L A N D S 2 0 1 6
F Y L G I R I T 8 9
10 LÆKNAblaðið 2016/102 FYLGIRIT 89
félagsfærni, færni í daglegu lífi og þannig bætt lífsgæði fólks.
Árangur verður metin strax eftir að meðferð líkur en einnig 10
mánuðum síðar til að kanna hvort að árangur haldist þegar frá líður
sem og bera kennsl á þætti sem gætu haft jákvæð eða neikvæð áhrif á
langtímaárangur meðferðarinnar.
16. Tengsl átkastaröskunar og lyfjameðferðar hjá ungu fólki með
geðrofssjúkdóma í endurhæfingu á geðsviði
Helga María Alfreðsdóttir1, Nanna Briem2, Guðlaug U. Þorsteinsdóttir3,
Sigurður Páll Pálsson4
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Laugarásinn meðferðargeðdeild, 3Hvíta bandið, átröskunarteymi
geðdeildar, 4Öryggis- og réttargeðdeild Landspítala
Inngangur: Þekkt er að geðrofslyfjameðferð valdi þyngdaraukningu hjá
sjúklingum og þá sérstaklega annarrar kynslóðar lyfin. Tengsl átrösk-
unarhegðunar og geðrofslyfjameðferðar er ekki þekkt. Átkastaröskun
(binge eating disorder, BED), einkennist af endurteknum lotum af átköst-
um án losunarhegðunar eða sveltis og hefur nýlega verið skilgreind sem
sérstök átröskun í DSM-5 flokkuninni. Markmið rannsóknarinnar var
að kanna tíðni átkastaröskunar hjá fólki á geðrofslyfjameðferð og hvort
eitthvað einkenni þann hóp.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var framskyggn og var upplýsingum
safnað með viðtali og úr sjúkrarskrám. Þátttakendur voru þjónustu-
þegar á Laugarásnum meðferðargeðdeild sem er deild fyrir ungt fólk
með geðrofssjúkdóma. Tekin voru viðtöl við 29 manns. Vegna smæðar
rannsóknarinnar voru ekki framkvæmd tölfræðipróf.
Niðurstöður: Úrtakið skiptist í 23 karlmenn og 6 konur og var
meðalaldur 23,5 ár. Flestir, eða %65,5) 19), voru með greininguna
geðklofa (schizophrenia). Farið var með 9 einstaklinga í gegnum grein-
ingarviðmiðin fyrir átkastaröskun. Tíðni átkastaröskunar í úrtakinu
mældist 12%, eða 3 einstaklingar, sem allir voru karlmenn. Um þriðj-
ungur úrtaksins var í yfirþyngd skv. líkamsþyngdarstuðli BMI og allir
þeir sem uppfylltu greiningarviðmið fyrir átkastaröskun voru í offitu-
flokki.
Ályktanir: Erfitt er að álykta um tengsl BED og geðrofslyfjameðferðar
vegna smæðar rannsóknarinnar. En vissulega er tíðni BED í úrtakinu
hærri en í almennu þýði þar sem tíðnin er um 2%. Einnig sýndu fleiri
þáttakendur átkastahegðun en uppfylltu ekki greiningarviðmið fyrir
BED. Mögulega eru niðurstöðurnar vísbending en þörf væri á frekari
rannsóknum til þess að skoða frekar tengslin milli geðrofslyfjameðferð-
ar og BED.
17. Þvingandi meðferðir í formi nauðungarlyfjagjafa á geðdeildum.
Sjúklingar í áhættuhópi
Eyrún Thorstensen
Geðsviði Landspítala
Nauðungarlyfjagjafir geta verið nauðsynlegar til að meðhöndla ofbeld-
isfulla hegðun sjúklinga á geðdeildum en eru umdeildar. Tilgangur
rannsóknar er að varpa ljósi á umfang og tímasetningar nauðungarlyfja-
gjafa og einkenni sjúklinga sem fá slíka meðferð. Rannsóknin er megind-
leg lýsandi afturvirk fylgnirannsókn og voru rannsóknargögn fengin úr
sjúkraskrám. Úrtak rannsóknarinnar voru allir inniliggjandi sjúklingar
á geðdeildum Landspítala almanaksárin 2014 og 2015 (N=2025). Konur
voru 977 (48,2%) og karlar 1048 (51,8%). Meðalaldur úrtaks var 39,5 ár
(SF=16,08) og spannaði aldur frá 16-88 ára. Úrtakinu var skipt í tvo hópa.
Í hópi 1 voru þeir sem fengu nauðungarlyfjagjöf (n=192, 9,5%) og í hópi
2 þeir sem ekki fengu slíka meðferð (n=1833, 90,5%). Heildarfjöldi nauð-
ungarlyfjagjafa var 999 talsins fyrir bæði árin 2014 og 2015. Að meðaltali
voru gefnar 41,63 (SF=22,58) nauðungarlyfjagjafir á mánuði á tímabilinu.
Niðurstöður sýndu að nauðungarlyfjagjafir voru mismunandi eftir tíma
sólarhring, vikudögum og mánuðum. Hlutfall karla var hærra í hópi 1
en í hópi 2 (p=0,026) og hlutfall sjúklinga með geðrofssjúkdóm (F20-29)
var hærra í hópi 1 en í hópi 2 (p<0,0001). Hópur 1 var með marktækt
fleiri innlagnir og legudaga að meðaltali en hópur 2 (p<0,0001). Ekki
kom fram marktækur munur milli hópanna varðandi aldur og komur
á bráðaþjónustudeildir (p>0,05). Niðurstöður rannsóknarinnar benda
til ákveðinna einkenna þeirra sem fá nauðungarlyf og geta nýst til að
auðkenna áhættuþætti varðandi nauðungarlyfjagjafir bæði fyrir klíníska
þjónustu við sjúklinga og skipulag geðdeilda.
18. Nauðungarmeðferð á Íslandi
Páll Matthíasson
Landspítala
Nauðungarvistanir eru afar fátíðar á Íslandi samanborið við önnur lönd
Norður-Evrópu. Að auki hafa ólanir sjúklinga ekki tíðkast á íslensk-
um geðdeildum frá því á 4. áratug síðustu aldar. Orsakir þessa verða
reifaðar og borin saman þvingunarúrræði og tíðni þvingana hérlendis
og í nágrannalöndum. Evrópunefnd um varnir gegn pyntingum og
ómannúðlegri meðferð (CPT-nefndin) hefur komið með athugasemdir
varðandi nauðung á geðdeildum og verða þær ræddar. Möguleg áhrif
sáttmála Sameinuðu Þjóðanna um réttindi fatlaðra á löggjöf um nauð-
ungarvistanir verða rædd.
19. Hegðunartruflanir í Alzheimer-sjúkdómi
Anton Pétur Þorsteinsson
University of Rochester School of Medicine and Dentistry
Hegðunartruflanir eru algengar í heilabilun og sá þáttur sjúkdómsins
sem kemur verst niður á sjúklingum, fjölskyldumeðlimum og um-
önnunaraðilum. Í þessum fyrirlestri munum við fara yfir mismunandi
hegðunartruflanir, og nota æsing/óróa sem dæmi um þá erfiðleika sem
felast í lýsingu og skilgreiningu á atferlinu, bakgrunni, sjúkdómsmati,
meðferðarvísum með og án lyfjagjafar og klínískum rannsóknum á
þessu sviði.
Í lok fyrirlestrar munu áheyrendur:
1. Geta lýst æsing/óróa í heilabilun og tengdum hugrænum sjúk-
dómum.
2. Hafa þekkingu á meðferðarmöguleikum byggðum á fræðilegu
mati.
3. Vita um lyf í þróun á þessu sviði.
20. Horft yfir sviðið – þróun geðheilbrigðisþjónustu
á Íslandi 2000-2016
Engilbert Sigurðsson1,2
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2geðsviði Landspítala
Krafan um gott aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu er óumdeild í sam-
félagi okkar í dag. Sigurður Guðmundsson fyrrverandi landlæknir steig
mikilvægt skref í þessu tilliti með því að velja þunglyndi sem fyrsta
algenga sjúkdóminn af 12 sem voru til umfjöllunar í kynningarátaki í
fjölmiðlum í heilan mánuð hver árið 2000. Í hönd fóru tvær bólur, sú
litla 2001-2002 og sú stóra 2004-2008. Bankahrun, gjaldeyriskreppa og
gjaldeyrishöft fylgdu í kjölfarið og holuðu innviði heilbrigðiskerfisins.