Læknablaðið : fylgirit - 07.05.2014, Page 18

V í s i n d i á V o r d ö g u m
F Y L g i r i T 7 9
18 LÆKNAblaðið 2014/100
sveimi (diffusion). Þessu er öfugt farið í bláæðlingum, þar sem mettun
er lægst í miðju æðanna, sem endurspeglar upptöku súrefnis frá vefnum
eða æðakvíslum sem innihalda súrefnisríkara blóð. Mettunarprófílar eru
að mestu samhverfir (symmetric) í slagæðlingum, en ósamhverfir í stærri
bláæðlingum, með hæstu mettun við æðavegginn sem snýr að miðdepli
augnbotnsins (macula). Mettunarmismunur milli miðlægs (central) og
fjarlægs (peripheral) helmings bláæðlinga í þrettán heilbrigðum augum
var 7% (p<0,01).
Ályktun: Ný aðferð við súrefnismælingar í sjónhimnuæðum sýnir að
breytileiki í súrefnismettun er verulegur innan einstakra æða. Aðferðin
gefur nýja og skarpari sýn á flutning og efnaskipti súrefnis í sjónhimn-
unni. Sambærilegum mælingum hefur ekki verið lýst áður í smáæðakerfi
(microcirculation) mannsins.
34 Súrefnismettun sjónhimnuæða í heilbrigðum einstaklingum og
glákusjúklingum
Ólöf Birna Ólafsdóttir1, Evelien Vandewalle2,3, Ásbjörg Geirsdóttir1, María
Soffía Gottfreðsdóttir4, Jóna Valgerður Kristjánsdóttir4, Ingeborg Stalmans2,3,
Einar Stefánsson1,4
1Háskóla Íslands, 2University of Leuven, 3University Hospitals Leuven, 4Landspítala
olofbirnaolafs@gmail.com
Inngangur: Gláka er ein algengasta orsök blindu á heimsvísu, en lífeðlis-
fræðilegur grundvöllur sjúkdómsins er óljós. Ein meginkenningin um
orsök gláku (frá árinu 1852) er sú að blóðflæði í augum glákusjúklinga
sé minnkað eða illa stjórnað sem getur leitt til sjúklegrar blóðþurrðar og
súrefnisskorts.
Markmið: Að kanna hvort súrefnisbúskapur í sjónhimnu glákusjúklinga
sé frábrugðinn þeim í heilbrigðum einstaklingum.
Aðferðir: Súrefnismettun sjónhimnuæða var mæld í glákusjúklingum
og heilbrigðum einstaklingum á Íslandi og í Belgíu með sérstökum sjón-
himnu-súrefnismæli. Einnig voru sjónsvið skoðuð hjá glákusjúklingum.
Niðurstöður: Enginn munur var á súrefnismettun slagæða, bláæða
og slag-bláæðamun þegar bornir voru saman glákusjúklingar (n=74)
við heilbrigða einstaklinga (n=89). Hjá sjúklingum með slæmar gláku-
skemmdir (meðalsjónsviðsskemmd (MD)≥10dB, n=21) samanborið við
heilbrigða einstaklinga, var súrefnismettun í bláæðum marktækt hærri
(58,2% ± 5,4% vs. 53,8% ± 6,4%; p=0,0054, meðaltal ± staðalfrávik) ásamt
því að súrefnismettun í slag-bláæðamun var lægri (36,4% ± 4,7% vs.
39,5% ± 5,7%; p=0.021). Sjúklingar með slæmar glákuskemmdir mældust
með hærri súrefnismettun í bláæðum samanborið við sjúklinga með
vægar glákuskemmdir (MD≤5dB, n=33, 58,2% ± 5,4% vs. 53,8% ± 7,6%,
p=0,026) ásamt því að súrefnismettun slag-bláæðamuns var lægri í
sjúklingum með slæmar glákuskemmdir samanborið við sjúklingum
með vægar glákuskemmdir (36,4% ± 4,7% vs. 40,4% ± 7,0%, p=0,035).
Enginn munur fannst hjá sjúklingum með vægar glákuskemmdir og
heilbrigðum.
Ályktun: Hærri súrefnismettun í bláæðum ásamt lægri slag-bláæða-
munur hjá sjúklingum með slæmar glákuskemmdir samanborið við heil-
brigða einstaklinga og sjúklingum með væga gláku gæti verið afleiðing
minni súrefnisnotkunar vegna vefjarýrnunar í sjónhimnu.
35 Áhrif skýs á augasteini á súrefnismælingar í sjónhimnu
Sveinn Hákon Harðarson1,2, Davíð Þór Bragason1, Þór Eysteinsson1,2, Einar
Stefánsson1,2
1Augndeild Landspítala, 2læknadeild HÍ
sveinnha@hi.is
Inngangur: Mæling á súrefnismettun í sjónhimnuæðum byggist á því
að litur blóðs breytist með súrefnismettun. Til að greina megi lit og gera
mælingar á súrefnismettun þarf að ná mynd af augnbotni með súrefnis-
mæli.
Markmið: Að ákvarða hvort og þá hvernig ský á augasteini hefur áhrif á
mælingar á súrefnismettun í sjónhimnuæðum.
Aðferðir: Augnbotnar einstaklinga, sem voru á leið í aðgerð vegna skýs
á augasteini, voru myndaðir með Oxymap T1 súrefnismæli. Mælirinn og
meðfylgjandi hugbúnaður greina ljósgleypni æða við 570nm og 600nm
ljós og reikna súrefnismettunina í sjónhimnuæðum. Sautján einstak-
lingar tóku þátt í rannsókninni. Ein súrefnismælingar-mynd var notuð
af hverju auga (34 myndir). Reyndur notandi súrefnismælisins raðaði
myndunum í röð eftir gæðum. Að auki var ástand augasteins hægra
auga mælt með Pentacam og Nidek EAS-1000 vélum.
Niðurstöður: Augu hvers einstaklings voru flokkuð í betra og verra auga
eftir myndgæðum. Í betri augum mældist mettun í slagæðlingum að
meðaltali 85±10% en 78±10% í verri augum (p=0,0013). Súrefnismettun
bláæðlinga mældist 45±17% í betri augum en 33±23% í verri augum
(p=0,0046). Þegar allt myndasettið (34 myndir) var skoðað, kom í ljós að
mæld mettun jókst með betri myndgæðum. Lægri mæld mettun hafði
fylgni við aukinn mældan þéttleika augasteins (p<0,029).
Ályktanir: Ský á augasteini getur leitt til lægri mælingar á súrefnis-
mettun í augnbotni, sem er nánast örugglega mæliskekkja. Í rannsóknum
á súrefnismettun í augnbotni þarf að taka tillit til myndgæða.
36 Mat á sjúklingum sem undirgangast heildarmjaðmaliðarskipti,
fyrir aðgerð og ári eftir aðgerð
Benedikt Magnússon1, Þröstur Pétursson1, Gígja Magnúsdóttir2, Grétar
Halldórsson2, Halldór Jónsson jr3,4, Paolo Gargiulo1,5
1Heilbrigðisverkfræðisetri HR, 2endurhæfingardeild Grensási, 3bæklingaskurðlækningdeild,
Landspítala, 4bæklingarskurðlæknisfræði HÍ, 5vísinda- og þróunarsviði Landspítala
benediktm08@ru.is
Inngangur: Heildarmjaðmaliðarskipti er algeng aðgerð sem gerð er á
fjölda fólks á hverju ári. Gerviliðurinn sem settur er í er annað hvort
festur með beinsementi eða án beinsements, en innsetning án beinsem-
ents krefst meiri beinþéttni vegna þess að gerviliðurinn er negldur inn í
lærlegginn. Í dag hafa læknar engar mælanlegar viðmiðunarreglur til að
velja á milli aðferða fyrir hvern og einn sjúkling, aðeins aldur, sjúkrasögu
og almennt ástand. Mælitæki fyrir bata sjúklinga og árangri aðgerðanna
hefur heldur ekki verið til, þannig að ávinningur aðgerðanna hefur ekki
verið reiknaður.
Markmið: Markmiðið með rannsókninni er að koma á fót tölulegum
mælitækjum sem læknar geta notað við val á aðferð fyrir hvern sjúkling
og viðmiðunarreglum sem hægt er að nota við mat á batavegi hvers
sjúklings eftir aðgerð.
Aðferðir: Fjörtíu og einn sjúklingur tóku þátt í rannsókninni. Þeir voru
myndaðir í sneiðmyndatæki og fóru í göngugreiningu og svöruðu
spurningalista fyrir og einu ári eftir aðgerðina. Sneiðmyndirnar voru
notaðar til að endurbyggja bein og vöðva í þrívídd þar sem bein- og
vöðvaþéttni voru rannsökuð. Göngugreining og spurningar voru not-
aðar til að mæla bataferli.
Niðurstöður: Beinþéttni sjúklinga fyrir aðgerð minnkaði með hækkandi
aldri en með undantekningum. Beinþéttni einu ári eftir aðgerð hafði
hækkað að meðaltali hjá sjúklingum þar sem beinsement var notað, en
minnkað hjá þeim þar sem beinsement var ekki notað. Vöðvaþéttni í
rectus femoris jókst hjá báðum hópum, en þó meira hjá þeim þar sem
beinsement var notað. Niðurstöður göngugreiningar og spurninga sýna
að flestir sjúklingar bættu sig ári eftir aðgerðina.