Íslenska leiðin - 01.10.2001, Blaðsíða 5

Ir> I r~\ r\ r-* I/ nf*iAnnnnnínfn'rY^ni
sigmsk SLjommaiaTræoi
á 25 ára afmæli félagsvísindadeildar
Ólafur P. Harðarson
Stjórnmálafræði er ekki gömul á íslandi. Kennsla í henni hófst
við Háskóla íslands haustið 1970, þegar námsbnaut í almenn-
um þjóðfélagsfræðum van komið á laggirnar. Á síðasta ári var
því fagnað þrjátíu ára afmæli stjórnmálafræðinnar í landinu.
Núna er svo aldarfjórðungur liðinn síðan félagsvísindadeild var
komið á fót haustið 1976. Þar sameinuðust undir einum skipu-
legum hatti greinarnar þrjár sem myndað höfðu námsbrautina
(stjómmálafræði, mannfræði og félagsfræði) og þrjár greinar
sem kenndar voru í heimspekideild [bókasafnsfræði, sálar-
fræði og uppeldisfræði). Árið 1996 var félagsvísindadeild skipt
í skorir, þannig að stjórnmálafræðiskorin á fimm ára afmæli á
þessu ári.
Dll þessi þróun ber merki þess, að síðustu áratugina hafa fé-
lagsvísindin almennt verið að eflast í Háskóla íslands og það á
ekki síst við um stjórnmálafræðina. Á afmælisárinu er félags-
vísindadeild í fyrsta skipti fjölmennasta deild skólans ef litið er
á fjölda innritaðra stúdenta, en hún hefur um skeið verið í hópi
fjölmennustu deilda. í haust hófu um 90 nemendur nám á
fyrsta ári í stjórnmálafræði og er það stærri hópur en nokkru
sinni fyrr. Á síðustu 15 árum hefur á fjórða hundrað stúdenta
útskrifast með BA-próf í stjómmálafræði frá Háskóla íslands.
Fyrstu meistaranemarnir hafa líka útskrifast, en nám á meist-
arastigi hófst við stjórnmálafræðiskor haustið 1997. Innan
skamms má búast við því að skorin útskrifi fyrsta doktorinn í
stjórnmálafræói.
Gríðarleg aðsókn nemenda að félagsvísindadeild tekur af allan
vafa um það að þessi vísindi hafa öðlasttraustan sess f íslensku
þjóölífi á stuttum tíma. Margvísleg áhrif félagsvísindamanna
rná hvarvetna sjá í íslenskum samtíma. Stjómmálafræðingar
eru þar engin undantekning.
^yrst ber að nefna, að á síðustu þrjátíu árum hafa farið fram
urnfangsmiklar brautryðjendarannsóknir á íslenskum stjórn-
málum. Þegar kennsla hófst í stjórnmálafræði við Háskóla ís-
^nds skorti fræðilegar rannsóknir á flestum grundvallarþátt-
um íslenskra stjórnmála. Kennarar og nemendur urðu að
byrja frá grunni. Smám saman hefur þekkingarforðinn í land-
inu aukist og áherslan á rannsóknir hefur sífellt farið vaxandi.
Núna vitum við miklu meira en áður um íslenskar ríkisstjórnir,
Alþingi, opinbera stjórnsýslu, stjómmálaflokka og hagsmuna-
samtök, almenningsálit og kosningar, fjölmiðla, alþjóða- og ör-
yggsmál, Evrópusamvinnuna og kvótakerfið svo dæmi séu
nefnd. Verkefnin eru engu að síður næg og rannsóknum verð-
ur enn betur sinnt á næstu árum þegar kennurum í stjórn-
málafræði fjölgar og framhaldsnám í greininni eflist.
Það skiptir líka verulegu máli að sá stóri hópur sem hefur lokið
prófum í stjórnmálafræði við Háskóla íslands hefur gert sig
gildandi á mörgum sviðum íslensks þjóðlífs. Margir úr þessum
hópi starfa á fjölmiðlum og við önnur upplýsingastörf af marg-
víslegu tagi. Vaxandi hópur íslenskra sérfræðinga á sviði al-
þjóðasamskipta kemur úr röðum stjórnmálafræðinga og á það
m.a. við um starfsmenn utanríkisþjónustunnar og þann sí-
stækkandi hóp íslendinga sem vinnur hjá alþjóðlegum stofnun-
um. Margir stjórnmálafræðingar gegna mikilvægum störfum
í opinberri stjórnsýslu. Dg hin seinni ár hefur þeim mjög farið
fjölgandi sem Ijúka prófum í stjórnmálafræði og ganga til star-
fa á hinum fjölbreytilegustu sviðum í einkageiranum.
Fyrir rúmum þrjátíu árum var stjórnmálafræði ekki til á íslandi.
Vöxtur greinarinnar síðan er með ólíkindum - hvort sem litið er
á nemendafjölda, rannsóknir, eða almennan sess stjórnmála-
fræðinga í þjóðlífinu. Á slíkum tímum er gaman að vinna við
stjórnmálafræði.
Ólafur Þ. Harðarson, pófessor í stjórn-
málafræði og forseti Félagsvísindadeildar
Háskóla íslands
íslenska leiðin • íslensk stjórnmálafræði á 25 ára afmæli félagsvísindadeildar Bls. 5