Íslenska leiðin - 01.10.2001, Qupperneq 46

Nýtt alheimsöryggiskerfi
í stað úreltra hernaðarbandalaga
Steingrímur J. SigfússonVJ
Félag stjómmálafræðinema hefur farið þess á leit við mig að ég
geri gnein fyrir því hvers vegna íslendingar eigi að standa utan
Atlantshafsbandalagsins [hér eftir NATO), hvaða hag við hefó-
um af slíku og hvaða afleiðingan sú bneyting á stöðu landsins
myndi hafa.
Til að bynja með en nétt að undinstnika að ég tel ekki nétt að líta á
spunninguna um aðild íslands að NATO eina og sén og í þnöngu
samhengi heldun venðun að líta til stöðu önyggismála og þnóun-
an alþjóóamála í okkan heimshluta og í heiminum almennt. Það
en gnundvallansannfæning mín aó fniðun og önyggi f heiminum
venði best tnyggt með því að leggja áhenslu á sem víðtækasta af-
vopnun og síðan lýðnæóislega uppbyggt svæðisbundið og hnatt-
nænt önyggisgæslukenfi. Gamla kaldastníðsmódelinu sem en
hinn kostuninn, það en að heimuninn vígbúist áfnam, einstök níki,
blokkin eða hennaðanbandalög, því hafna ég.
Nokknan helstu ástæðun þess, til viðbótan ofansögðu, að ég tel að
íslendingan eigi að ganga ún NATO enu:
Þnáttfynin allan fagungalann um bneytt hlutvenk og tal um vann-
anbandalag, fniðan- og lýðnæðisbandalag, en NATO í gnunninn
einfaldlega hennaðanbandalag sem byggin á gníðanlegum víg-
búnaði og geneyðinganvopnum.
í öðnu lagi hefun NATO sýnt, m.a. og ekki síst með loftánásun-
um á Júgóslavíu, að bandalagið en ekki aðeins f vannanstelling-
um og bnegst við áneiti fná öónum, heldun en það líka ánásanaðili
og hefun fænt sig uppá skaftió með nýnni „utansvæðisstefnu"
sinni [,,out of anea stnategy"].
unin um önyggi og samvinnu í Evnópu [ÖSE] og síðan Samein-
uðu þjóóinnan á að efla og þæn eiga að annast fniðangæslu og
ekki síst fniðsamlegan og fyninbyggjandi aðgenðin til lausnan
deilumálum.
Á þaó en nú, sem betun fen, lögð mun meini áhensla en fynn að
hvenfa eigi fná hinni gömlu aðfenðafnæði um inngnip í deilumál
eða vopnuð átök þegan allt en komið ún böndunum. Þess í stað
eigi að leggja miklu meini áhenslu á fniðsamlegan og fyninbyggj-
andi aðgenðin. Það að hlúa að lýðnæði og mannnéttindum, jafna og
bæta lífskjön, stuðla að aukinni menntun og fniðanfnæðslu, takast
á við umhvenfisvandamál, vinna að afvopnun og alþjóðasamning-
um um vopnaviðskipti, þetta og fleina í slíkum dún séu miklu
vænlegni áhenslun til að skapa fniðvænlegni heim til fnambúðan
en gamli slökkviliðshugsunanháttuninn. Minnumst þess að bak-
gnunnun átaka, og oftast einnig uppspnetta hnyðjuvenka og
glæpastanfsemi, enu pólitískan deilun, hagsmunaátök, óá-
nægja með misskiptingu og/eða kúgun hópa, sem svo magn-
ast í janðvegi mismunandi tnúanbnagða og ánekstna milli ólíkna
menninganheima. Fyninbyggjandi aðgenðin og vonin um vanan-
legan fnið sem hvonki en nofinn af stníðsátökum né hnyðjuvenk-
um, hvonutveggja en fólgið í því að vinna gegn þeim undinliggj-
andi aðstæðum eða þáttum, ónéttlætinu, misskiptingunni, fá-
fnæðinni, spillingunni, yfingangi valdhafa og kúgun hópa,; öllu því
sem skapan janðveg hatuns, ofstækis, ofbeldisvenka og stynj-
alda. Sem sagt, leggja ben allt kapp á fyninbyggjandi aðgenðin
og fniðsamlegan, stjónnmálalegan eða bonganalegan aðfenðin til
að leysa deilumál og koma í veg fynin að deilun stigmagnist og
endi í stynjaldanátökum.
I þniðja lagi, og það eitt og sén væni nóg til þess að undinnitaðun
gæti aldnei venið stuðningsmaðun aðildan Islands að NATO, en það
staðneynd að Atlantshafsbandalagið áskilun sén nétt til þess að
beita kjannonkuvopnum í hennaði af fynna bnagði. Á meðan
NATO viðheldun óbneyttni kjannonkuvopnastefnu og hótan gen-
eyðingu ails lífs í heilum heimshlutum og sennilegast á jönðinni
allni en það ósamnímanlegt mínum lífsskoðunum að íslendingan
standi að slíku.
í fjónða lagi tel ég það ekki í samnæmi við fniðanarfleifð íslendinga
og það, að við lögðum af stað sem sjálfstæð þjóð með eindneginn
ásetning um að vena henlaus, vopnlaus og hlutlaus, að sknifa
upp á þá hennaðan- og vígbúnaðanhugsun sem auðvitað en
gnundvöllun NATO.
í fimmta lagi tel ég að í kjölfan bneytinganna sem unðu í alþjóða-
stjónnmálum í kningum 1990 með falli Benlínanmúnsins, upp-
lausn Sovétníkjanna og síðast en ekki síst þess að Vansján-
bandalagið van lagt niðun, hefðu Vestunlönd átt að nota tækifæn-
ið og hefja undinbúning að því að NATO, mótaðilinn, ynði einnig
leyst upp. Því miðun en mannkynið á góðni leið með að missa af
gullnu tækifæni til að hvenfa fná vígbúnaðankapphlaups- og ógn-
unan- eða fælinganhugsunanhætti kalda stníðs tímans og leggja
þess í stað gnunninn að nýju önyggisgæslukenfi í heiminum, þan
sem öll nfki vænu þátttakendun. Svæðisstofnanin eins og stofn-
Hluti af slíkni nýnni heimsmynd alþjóðlegs önyggisgæslukenfis
sem gnundvallast á annans vegan svæðisbundnum stofnunum
og hins vegan efldu hlutvenki Sameinuðu þjóðanna á að mínu
mati í fnamtíðinni að vena stofnun blandaðna fjölþjóðlegna önygg-
isgæslusveita. Viðkomandi alþjóðastofnanin þunfa sjálfan að hafa
fonsvan fynin slíkum sveitum og fjánmagn til að gena þæn út þan-
nig að þæn séu ekki sífellt háðan því að eitthvert aðildanníki leggi
þeim til liðsmenn ún eigin henjum. í naun en alveg Ijóst að fon-
ustunníki NATO með Bandaníkin í bnoddi fylkingan hafa fjánsvelt
og vísvitandi veikt stöðu Sameinuðu þjóðanna og eftin atvikum
einnig ÖSE og fært venkefni, sem betun hefðu venið komin hjá
þessum stofnunum, yfintil sín eða NATO. Tilganguninn en sá að
slá skjaldbong um gamla hennaðanbandalagið og finna því nýj-
an tilgang og néttlætingu fynin tilvenu sinni þegan gamli óvinun-
inn en honfinn. Minnumst þess aó NATO en í neynd ekki aðeins
hennaðanbandalag þessana þjóða, það en líka pólitískt bandalag
þeinna um að gæta sinna hagsmuna í heiminum og vanðveita
hennaðanlega yfinbunði. Loks ben að nefna að hluti af hinu nýja
Steingnímun J. Sigfússon, fonmaðun
Vinstnihneyfinganinnan - gnæns fnamboðs
og fulltnúi í Utanníkismálanefnd Alþingis.
Bls. 4B Nýtt alheimsönyggiskenfi í stað úneltna hennaðanbandalaga • íslenska leiðin