Íslenska leiðin - 01.10.2001, Blaðsíða 47

Íslenska leiðin - 01.10.2001, Blaðsíða 47
öryggisgæslukerfi eiga að vera alþjóðlega bindandi sáttmálar um vopnaviðskipti og skyldu til upplýsingagjafar, ásamt ströng- um reglum um að tekið sé fyrir alla vopnasölu inn á óróleika- svæði. Utanríkis- og öryggismál ekki reikningsdæmi. Spurningunni um það hvað vió íslendingar myndum „græða'' á því að standa utan NATO er í raun erfitt að svara, auk þess að út úr sjálfri spurningunni má lesa fullyrðingu sem ég er andvíg- ur. Að mínu mati er rangt að stilla málum þannig upp að aðild að hernaðarbandalagi eða almennt stefnumótun á sviði utanríkis- og öryggismála sé spurning um hagsmuni í skilningnum krón- ur og aurar. Sjálfsagt geta talnaglöggir menn reiknað út að fs- lendingar græði einhverja milljaróa króna á veru Bandaríkja- hers og aðild okkar að NATO umfram það litla sem við leggjum þar af mörkum. Bandaríkjamenn uppfylla, eins og kunnugt er, skyldur íslands gagnvart NATO á grundvelli herstöðvasamn- ingsins. Grundvallarspurningin er hins vegar, eða ætti að minnsta kosti að vera, hvaða pólitíska og siðferðilega afstöðu ís- lendingar vilja hafa í þessum málaflokki? Hvernig viljum við koma fram og fyrir hverju viljum við beita okkur á alþjóða vett- vangi? Ég vísa til þess sem áður sagði að ísland á að mínu mati að vera boðberi afvopnunar og friðsamlegra lausna í deilumál- um. Við eigum að fylkja okkur með smærri ríkjum í svipaðri stöðu og við erum sjálf, en ekki þeim stórveldum sem í krafti hernað- arlegra yfirburða vilja drottna yfir sínum heimshluta eóa heim- inum öllum. það er auðvitað hrein mótsögn að íslendingar, ein minnsta sjálfstæða lýðræðisþjóð heimsins og án nokkurs hers, séu jafnframt einhverjir dyggustu fylgjendur og aftaníossar mesta herveldis heimsins, Bandaríkjanna. Það sem ísland gæti hins vegar„grætt'f óbeinni merkingu þess orðs, á því að hasla sér völl sem sjálfstæð, óháð smáþjóð, boðberi friðar og mannréttinda með þá stefnu að leiðarljósi að byggja upp svæðisbundið og alþjóðlegt öryggisgæslukerfi á grundvelli alþjóðastofnana en ekki hernaðarbandalaga, er margt. Slíkt gæti skapað þjóðinni jákvæða ímynd og gott orðspor sem friðelskandi lýðræðisþjóðar með langa friðarhefð og arfleifð að baki. Enginn hefurfram undir það síðasta a.m.k. átt nokkurra harma að hefna gagnvart okkur og við ekkert sökótt við aðra. í arfleifð slíkra samskipta við aðrar þjóðir eru fólgin söguleg og pólitísk verðmæti og í því er fólgið öryggi svo lengi sem menn kasta því ekki frá sér. íslendingar hafa aldrei farið með vopnum gegn annarri þjóð í þau rúm ellefuhundruð ár sem við höfum búið hér í landinu svo vitað sé fyrir utan þá ábyrgð sem við bár- um á loftárásum NATO á Júgóslavíu. Vonandi stendur ekki til nú að gera íslendinga að ennþá beinni þátttakendum í styrjald- arátökum. Nefna má sem dæmi, í þessu sambandi, hvemig sjálfstjórnarsvæðið á Álandseyjum sem er sérstakt griðasvæði og óvopnað svæði hefur nýtt sér stöðu sína í pólitísku og við- skiptalegu tilliti. Þar hefur verið efld, með dyggum stuðningi stjórnvalda, friðarrannsóknarstofnun sem m.a. hefur þjónað hlutverki í sjálfsæðisbaráttu þjóða og þjóðarbrota. Má sem dæmi nefna að Álandseyingar veittu íbúum Austur-Tímor ráð- gjöf í sinni sjálfstæðisbaráttu. ísland gæti haft hlutverki að gegna sem virt lýðræðisþjóð í sambærilegum stellingum. Land- ið sem slíkt gæti orðið griðastaður og vettvangur funda og ráð- stefnuhalds þar sem að menn hittust á hlutlausum stað o.s.frv. Hvað ber framtíðin í skauti sínu? Um afleiðingar þess, til lengri tíma litið, að íslendingar segðu sig úr hernaðarbandalaginu NATO og tækju upp þá stefnu í al- þjóðastjómmálum sem hér á undan hefur verið rætt um er auð- vitað erfitt að segja. Til að fullyrða um slíkt þyrfti að sjá fyrir óoró- na hluti. Ég leyfi mér þó hiklaust að halda því fram að langlíkleg- ast yrðu afleiðingarnar tiltölulega litlar og fyrst og fremst já- kvæðar. Um væri að ræða pólitíska ákvörðun sem ekki hefði í neinum viðamiklum mæli áhrif á stöðu íslands að öðru leyti. Við yrðum að sjálfsögðu áfram á sama stað á hnettinum, mitt á milli frændþjóða og vinveittra þjóða á Vesturlöndum. íslendingum stafar engin ógn af annarri þjóð svo vitað sé og engum ógn af okkur. í reynd gengur mönnum ákaflega erfiðlega að benda á gegn hverju sé verið að verja, eins og það er kallað, íslendinga með erlendri herstöð hér f landinu. Helst er nú talað um hryðju- verkamenn [eða ofstækisfulla umhverfisverndarsinna, sbr. æf- ingarnar frægu]. Að sjálfsögðu myndu menn hafa hér í landi nægan viðbúnað lögreglu til þess að fáeinir ribbaldar með hand- vopn gætu ekki tekið landið eins og á dögum Jörundar hunda- dagakonungs. Eins og hinir skelfilegu atburðir í Bandaríkjunum þann 11. sept- ember sl. sýna stendur jafnvel mesta herveldi sögunnar ber- skjaldað gagnvart sjálfsmorðsárásum hryðjuverkamanna sem tilbúnir eru að beita þvílíkum aðferðum og virða líf og limu óbreyt- tra borgara einskis. Varnir gegn slíku hljóta að beinast að því að eyða þeim jarðvegi og uppræta þær aðstæður sem ala af sér slíkt ofstækis- og haturshugarfar. Hins vegar sameiginlegum og samstilltum aðgerðum allra þjóða til að uppræta hvers kyns skipulagða hryðjuverka- og glæpastarfsemi og koma þeim sem ábyrgð bera á slíku undir lás og slá. ísland myndi með skírum og skilmerkilegum hætti, á alþjóðavettvangi, gera mönnum það Ijóst að það stæði ekki til að hafa hér í landinu hernaðarmátt til þess að verjast meiriháttar árás herveldis. Leitað yrði viðurkenn- ingar á því að ísland vildi stuðla að þróun f átttil afvopnunar og öryggisgæslu sem að byggði á öðrum grundvelli. Eðlilegur hluti af slíku væri friðlýsing landsins fyrir hvers kyns tortímingar- vopnum og sfðan vinna af okkar hálfu að því að afla slíkri friðlýs- ingu og óháðri stöðu íslands viðurkenningar. Leita mætti eftir skuldbingum nálægra ríkja að þau virtu og viðurkenndu slíka stöðu íslands, sbr. dæmi frá Álandseyjum á nýjan leik. Engin ástæða er til að ætla annað en að íslandi myndi vegna vel þótt það tæki sér slíka stöðu í hópi þjóðanna. Enginn getur haldið því fram að lönd eins og Svíþjóð, írland, Finnland og önnur slík séu ekki fullgildir og virkir þátttakendur í samfélagi þjóðanna þó þau hafi valið aðrar leiðir en þær að vera aðilar að hernaðarbandalög- um. Með því að láta erlendan her hverfa úr landinu [sem reyndar er keppikefli manna víðast hvar á byggðu bóli þar sem svipað hátt- ar til nema þeirra hér uppi á íslandi sem ríghalda í þennan arf frá liðinni tíð] og með því að hverfa úr hernaðarbandalagi og vinna að því að slík yrðu leyst upp myndu íslendingar „græða" ef við notum það orð eitt mjög mikilsvert atriði. Þjóðin gæti á nýjan leik sameinast um stefnu f utanríkis- og öryggis- og friðarmál- um. Eins og kunnugt er hefur erlend herseta og aðild að hern- aðarbandalagi verið fleinn í holdi þjóðarsálarinnar um hálfrar aldar skeið og rúmlega það og þverklofið þjóðina í herðar niður. Andstaða almennings hefur frá fyrstu tíð verið mikil og er enn þvert ofan í linnulausar fullyrðingar áhrifamikilla fjölmiðla og ráðamanna um hið gagnstæða. í mínum huga er spurningin ekki hvort heldur hvenær og hvernig erlendri hersetu á íslandi lýkur og einnig aðild okkar að hernaðarbandalaginu NATO. Langlíklegast er að fyrr eða síðar leysist Nato upp og ef til vill má nú þegar sjá vísi að því í tilraunum Evrópuríkja til að gerast sjálfstæðari í eigin öryggismálum. Mikilvægast er að sjálfsögðu að tryggja til frambúðar frið og stöðugleika á grundvelli lýðræðis- legs og öflugs svæðisbundins og hnattræns öryggisgæslukerf- íslenska leiðin • Nýtt alheimsöryggiskerfi í stað úreltra hernaðarbandalaga Bls. 47
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Íslenska leiðin

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Íslenska leiðin
https://timarit.is/publication/1849

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.