Fréttabréf Samtaka lungnasjúklinga - dec. 2022, Side 14

14
Meðferð
Helstu meðferðir við lungnakrabbameini eru eftirfarandi:
skurðaðgerðir, geislameðferð og lyfjameðferð. Hér er einungis
stiklað á stóru en hægt er að fá frekari upplýsingar í
fræðigreinum og vefsíðum sjúklingasamtaka. Hvaða meðferð er
beitt hverju sinni fer eftir tegund krabbameinsins, útbreiðslu
þess og ástandi hvers og eins sjúklings.
Miklar framfarir hafa orðið í meðferð við lungnakrabbameini á
síðustu árum. Um þriðji hver sjúklingur sem greinist með
lungnakrabbamein hérlendis fer í skurðaðgerð með lækningu að
markmiði en það þykir hátt hlutfall á heimsvísu. Skurðaðgerðir
hafa breyst mikið og eru nú holsjáraðgerðir algengari en áður en
þá eru minni skurðir gerðir á brjóstkassa og aðgerðin gerð í
gegnum holsjártæki. Stundum er þó nauðsynlegt að framkvæma
hefðbundna skurðaðgerð. Á mynd 6 má sjá algengustu
skurðaðgerðir sem gerðar eru við lungnakrabbameini.
Geislameðferð er beitt bæði í læknandi og líknandi tilgangi við
lungnakrabbameini, stundum er hún gefin ein og sér en
stundum samhliða krabbameinslyfjameðferð. Við geislameðferð
er hár geislaskammtur gefinn á æxlið í lunganu og stundum á
meinvörp í eitlum í nálægð við æxlið en á sama tíma reynt að
takmarka geislaskammt á nálæg líffæri, eins og mænu, vélinda,
hjarta og aðra hluta lungans og takmarka þannig aukaverkanir
eins og hægt er. Einnig er geislameðferð stundum gefin á
meinvörp og þá oft til þess að minnka verki.
Lyfjameðferð við lungnakrabbameini hefur tekið stakkaskiptum
á síðustu árum. Lyfjameðferð skiptist í þrennt: lyfjameðferð sem
viðbótarmeðferð eftir skurðaðgerð, lyfjameðferð með
geislameðferð eða lyfjameðferð einvörðungu. Hvaða meðferð
er beitt hverju sinni fer eftir tegund krabbameinsins, útbreiðslu
en einnig eftir því hvort sértæk lyfjaskotmörk séu til staðar á
æxlisfrumunum.
Ósértæk krabbameinslyf eru lyf sem eru gefin með það að
markmiði að hefta skiptingu krabbameinsfrumna. Þau eru
yfirleitt gefin í æð með nokkurra vikna millibili og hafa þekktar
fyrirsjáanlegar aukaverkanir eins og hárlos, slappleika, niðurgang
og áhrif á hvít blóðkorn og blóðflögur. Jafnframt eru komin nýrri
ósértæk krabbameinslyf sem eru ónæmisörvandi og hjálpa
ónæmiskerfinu að þekkja krabbameinsfrumur en til þess að sú
meðferð hjálpi þarf ákveðið prótein að vera til staðar á yfirborði
krabbameinsfrumunnar sem heitir PDL1 og er hægt að skima
fyrri því í vefjasýni úr æxlinu.
Sértæk krabbameinslyf eru nýrri gerð lyfja og beinast þau að
stökkbreytingum, svokölluðum lyfjaskotmörkum. Á
rannsóknarstofu í meinafræði eru rannsóknir gerðar á vefjasýni
úr æxlinu til að skoða hvort til staðar séu helstu meinvaldandi
stökkbreytingar í lungnakrabbameini og þá eru gefin sértæk lyf
gegn þeim stökkbreytingum. Mikil framþróun á sér stað á þessu
sviði krabbameinslækninganna og eru bundnar vonir við að þær
geti bætt horfur sjúklinga með lungnakrabbamein.
Að lifa með lungnakrabbameini
Það að greinast með krabbamein breytir lífi hvers og eins og
þeirra nánustu mikið. Það getur valdið streitu og vanlíðan og
mikilvægt er að fá góðan stuðning. Mikilvægastur er stuðningur
fjölskyldu og vina. Ráðgjafaþjónusta krabbameinsfélagsins
vinnur mikilvægt starf til stuðnings þeim sem greinast með
krabbamein en einnig fjölskyldum þeirra. Jafnframt er hægt að
fá stuðning fagaðila sjúkrastofnanna og hjálparsamtaka eins og
Ljóssins, Krafts og víðar.
Mikilvægt er að hlúa vel að heilbrigðum lífsháttum á meðan
erfiðri meðferð stendur, eins og að borða hollt, hreyfa sig
reglulega og anda að sér fersku lofti. Góður svefn og slökun er
einnig mikilvæg og að hætta reykingum skiptir miklu máli.
Að lokum
Mikill árangur hefur náðst í að minnka reykingar hérlendis og er
algengi reykinga á Íslandi með því allra minnsta í heiminum. Það
hefur skilað sér í lækkandi nýgengi lungnakrabbameins á Íslandi
og von er á að það muni lækka enn frekar á næstu misserum.
Miklar framfarir hafa átt sér stað í greiningu og meðferð
lungnakrabbameins hvort sem litið er til skurðmeðferðar,
geisla- eða lyfjameðferðar og hefur bætt horfur þeirra sem
greinast með lungnakrabbamein.
Ítarefni:
Innlendar heimasíður:
www.krabb.is - Heimasíða krabbameinsfélagsins,
m.a. upplýsingar um Ráðgjafarþjónustu KÍ
www.ljosid.is - Upplýsingar fyrir ungt fólk sem greinist
með krabbamein
www.kraftur.is - Endurhæfingarmiðstöð fyrir sjúklinga
sem greinast með krabbamein
www.persona.is - Upplýsingar um þunglyndi, kvíða,
samskipti og fleira
www.hondin.is - Upplýsingar um sjálfhjálp, virðingu,
mannúð og fleira
Erlendar heimasíður:
www.cancer.dk - Heimasíða dönsku krabbameinssamtakanna
www.lungcanceralliance.org - Lung Cancer Alliance
www. Lungcancer.org - Lung Cancer Online
www.longkankernederland.nl
Mynd 6. Skurðaðgerð vegna lungnakrabbameins: a.
Blaðnám,b. Fleygskurður, c. Lungnabrottnám
a). b). c).