Heima er bezt - 01.09.2004, Blaðsíða 21

Gatnamót Aðalgötu og Kirkjuvegar, 1954. Þarna má þekkja málarastofu Sigurðar Hallssonar, Syðstabæ, Leyning,
Sveinshúsið, Villahúsið, Sóleyjarhúsið og Stjánahúsið.
Fyrstu minningar mínar eru
tengdar sveitinni við ysta haf,
Fljótum, og þá allra helst
Neðra-Haganesi, býli, sem nú er
horfið, en stóð á sjávarbakkanum rétt
utan við verslunarstaðinn í Haganes-
vík. Eg held að það sé sérstakt sum-
arkvöld í júní, sem ég man fyrst eftir.
Ég hossast á hnakknefinu fyrir fram-
an Arna föðurbróður minn og við
erum á leið vestur með Haganesvík
að Bakka á Bökkum. Um þetta leyti,
1938, liggur föðurafi minn, Jón
Magnússon, þar veikur og á að sýna
honum snáðann áður en gamli mað-
urinn kveður þennan heim. Og þegar
við komum inn á Bakkana, þar sem
gamli torfbærinn stóð, er mér minn-
isstæðust hin mikla birta við það að
úthafið framundan bænum speglaðist
beint inn í miðnætursólina, sem er
algeng sjón norðanlands á þessum
árstíma.
Einhver hefur sagt: „Þú lifir þegar
þú ert ungur“. Seinna finnurðu hvað
þú hefur lifað og það er þá, sem þetta
kemur allt aftur upp í hugann og býr
um sig í fallegri birtu, kannski dálítið
óraunhæfri, en góðri birtu. Þannig er
þessu farið með fimmta áratuginn,
sem ég man gjörla eftir í Neðra-
Haganesi og eins er þessu farið með
Ólafsljörð. Ég fluttist þangað með
fjölskyldu minni 15 ára gamall í nóv-
ember árið 1950, og átti þar heima
að Aðalgötu 11-b, þau sex ár sem ég
var heimilisfastur í Ólafsfirði. Sól-
eyjarhúsið var það kallað og aldrei
neitt annað, eftir Sóleyju Stefáns-
dóttur mágkonu móður minnar, en af
því fólki var húsið keypt fyrir tuttugu
þúsund krónur, árið 1950. í skýrslum
bæjaryfirvalda hét húsið reyndar
Brautarhóll og þar áður Þorleifshús,
eftir Þorleifi Jónssyni móðurafa mín-
um, sem byggði það í félagi við Ólaf
Guðmundsson uppeldisson sinn, árið
1922, en Ólafur var maður Sóleyjar,
sem áður er nefnd.
Þetta var múrhúðað timburhús, ein
hæð, ris og geymslukjallari með litl-
um garði í kring. Torfbærinn í
Neðra-Haganesi var rifinn litlu eftir
að við fluttum þaðan og sömu örlög
hlaut „Sóleyjarhúsið“ 1958, þegar
breikka þurfti Aðalgötuna í Ólafs-
firði.
Þá kemur önnur mynd upp í hug-
ann. Ég sit í hliðarsæti á bandarísk-
um hertrukk, sem gerður var til liðs-
flutninga í síðari heimsstyrjöldinni.
Þetta var á köldu nóvemberkvöldi
árið 1950 og þegar komið myrkur.
Menn sitja þögulir meðan bíllinn
stritar áfram upp bratt Heiðarhallið
og fannir Stífluijalla eru að baki.
Lágheiði er einnig öll snævi þakin og
það er hált í slóðinni, þrátt fyrir
frostið. Þýður söngur „sjevrolett“
vélarinnar og glamur í hjólakeðjum
bílsins er það eina sem rýfur vetrar-
kyrrðina. Á undan okkur fer annar
flutningabíll, einnig með búslóð okk-
ar. í honum situr móðir mín við hlið
Júlíusar bílstjóra, með fimm ára
dótturdóttur sína. Faðir minn ætlaði
að koma seinna.
Eftir rúmlega klukkustundar ferð
frá Neðra-Haganesi, en þaðan vorum
við að flytja, er Lágheiðin einnig að
baki og farið að halla norður af í ótal
bugðum og beygjum, sem Þór bíl-
stjóri þræðir af stakri snilld. Á móti
okkur breiðist bjartur faðmur hvítra
ijalla við djúpan ljörð, þar sem brag-
andi norðurljós bylgjuðust til og frá
um himinhvolfið.
Áfram þokast bílarnir eins og
sniglar niður ótal brekkur, hvor á eft-
ir öðrum. Allt í einu birtist skært
ljóshafið í Ólafsfjarðarkaupstað
framundan og innan lítillar stundar
ökum við inn í bæinn og bílarnir
Heima er bezt 405