Heima er bezt - 01.09.2004, Blaðsíða 35

Riðið var upp Moldbrekkur hjá Áfangamýri og upp á
Heiðarbrún. Farið var hjá Beinavörðu og Biskupavörðu.
Það var einhver linka í Jóni þennan dag og minningarn-
ar áttu óvenju greiðan aðgang að honum. Hann minntist
veru sinnar vestur í Selárdal hjá séra Páli Björnssyni,
galdraprestinum. Svo voru það vertíðirnar tvær í Vest-
mannaeyjum. Þar kynntist hann “stráksskap, lygi, þjófn-
aði, frekju og óskammfeilni,” eins og hann hafði víst orð-
að það í einum húslestrinum í Vídalínspostillu sinni.
Síðan voru það árin í Kaupmannahöfn. Hann hafði
gengið í danska sjóherinn, vildi feta í fótspor afabróður
síns, sem hafði verið herforingi í her Dana. Seinna voru
það árin í Skálholti, fyrst sem kennari við Skálholtsskóla
og síðan kirkjuprestur þar. Hámarkið var þó þegar hann
gekk út kirkjugólfið í Frúarkirkjunni í Kaupmannahöfn,
nývigður biskup í Skálholti. Litli drengurinn frá Görðum
á Álftanesi, sjómaðurinn í Vestmannaeyjum og hermað-
urinn í Danaher, var orðinn friðarhöfðingi uppi á Islandi.
Þeir voru nú komnir framhjá Reyðarbarmi og Ólafur
kirkjuprestur í Skálholti stakk upp á því, að riðið væri um
Hrafnabjargaháls og Biskupaveg um Prestastíg, yfir Hlíð-
argjá að Víðivöllum undir Ármannsfelli. Biskup kaus
hins vegar frekar að fara hjá Gjábakka og um Gjábakka-
stíg yfir Hrafnagjá. Þar voru mýkri götur og hægari undir
fót.
Falleg var sýnin út yfir Þingvallavatn þegar þeir komu á
Gjábakkastíg. Það heyrðist í himbrima og gullnir haustlit-
ir Þingvallaskógar runnu saman við sólroðið fax hestana.
Biskup var á jarpa klárnum sínum og fótviss var hann
þarna í hraungötunni. Ekki spillti fyrir að um morguninn
hafði hann látið leggja við hann nýjan beislisbúnað og
um leið haft yfir orð úr Prédikaranum: „Hesturinn er
hafður viðbúinn til orrustu dagsins,“ stóð þar, „en sigur-
inn er í hendi drottins.“
Jón hafði alltaf lagt mikið upp úr vönduðum reiðtygj-
urn, fannst það hæfa virðingu cmbættisins.
Áfram héldu þeir Skógarkotsveg að Skógarkoti. Biskup
dáðist að vandaðri grjóthleðslu í kringum túnið, en í þetta
sinn máttu þeir ekki vera að því að heilsa upp á bónda.
Þeir riðu Hrauntúnsgötu hjá eyðibýlinu Hrauntúni, en
síðan Réttargötu að Sleðaási. Þaðan var elcki langt að
Víðivöllum.
Yfirleitt leið honum vel á hestbaki. Það var raunar í til-
sjónarferðunum á sumrin, sem hann samdi sínar bestu
stólræður. Postillan varð líka í stórum dráttum til á ferða-
lögum, þó að hún væri skrifuð heima i Skálholti. Hófa-
skellir, úfið landslag og beljandi jökulár meitluðu stílinn.
í skrifum sínum hafði hann fengið útrás fyrir reiðina, sem
hafði gagntekið hann eftir að hann missti dætur sínar.
Þetta og góðsemi Sigríðar, höfðu bjargað sál hans frá
kali.
Það stóð oft tæpt, sérstaklega þegar hann átti í sem
mestum útistöðum við veraldlegt vald í landinu, einkum
Odd lögmann Sigurðsson, þann oflátung. Þetta var við-
sjárverð öld, græðgi og valdftkn í fyrirrúmi. Það var ekki
svo lítið, sem hann varð að leggja á sig til að útvega ráðs-
menn, sem ekki svindluðu á vigtinni, þegar vörur voru
teknar út eða lagðar inn. Hann vildi hafa vigtina ná-
kvæmlega samkvæmt taxta konungs. Einnig lagði hann
upp úr því, að vel væri tekið á móti þeim sem komu til
Skálholts. Hann þoldi ekki ofbeldi, hvort sem var í orði
eða verki.
En hvað var þetta? Um leið og hann steig af baki hjá
Sleðaási, fékk hann heiftarlegt tak fyrir brjóstið og hann
sá allt í móðu. Ef hann hefði ekki náð að styðja sig við
kirkjuprestinn hefði hann dottið um koll. Hann settist á
þúfu og smám saman hurfu flygsurnar frá augum hans.
Þeir áðu ekki lengi þarna við Sleðaás. Jón vildi komast
til sæluhússins hjá Hallbjarnarvörðum áður en dimmdi
um of. Þeir riðu um Hofmannaflöt og Kluftir og Tröll-
háls. Aftur var áð við Víðker. Sem snöggvast fannst Jóni,
að hausttær öræfakyrrðin myndi létta af honum slæmsk-
unni. Þetta hafði verið langur dagur og nú var stutt eftir
að sæluhúsinu hjá Biskupsbrekku.
Hestamir höfðu verið settir í haft. Það gat verið strok í
þeim á fallandi grösum. Aðeins jarpi klárinn var óheftur.
Á ferðalögum fór hann aldrei langt frá Jóni. Þeir voru
vinir.
Hann hafði átt fleiri vini, ekki mjög marga en það vom
góðir vinir. Einn vin hafði hann átt frá barnsaldri, en það
var Jesú Kristur. Nú þarna undir Kvígindisfelli fannst
honum Jesú sitja hjá sér. Hann vék raunar aldrei langt frá
þeim, sem náðu að viðhalda barninu í sér og létu ekki
vonsku heimsins yfirbuga sig. Jesú hafði kennt honum að
trúa á Orðið og mátt þess, ekki bara háfleyg orð um ei-
lífðina og himnaríki, heldur líka þau orð, sem beindu
þjóðinni inn á nýja braut, kenndu henni bætt verklag.
Um nóttina varð hann alvarlega veikur. Innst inni fann
hann að hverju stefndi. Hann vissi að búið var að senda
eftir Sigríði konu hans vestur að Stað, en myndi hún
koma áður en hann skildi við. Hann hafði ekki svo miklar
áhyggjur út af sjálfum sér, en hann var kvíðinn vegna
konu sinnar. Henni hafði alltaf verið illa við vöð á ám.
Hvernig skyldi Hítará vera núna og Langá? Og hvað yrði
um hana þegar hans nyti ekki lengur við?
Þrír dagar liðu í sótthita og biðraun. Konan var ekki
enn komin. Hann átti tal við Ólaf kirkjuprest, sem las yfir
honum Guðs orð. Um dagmál 30. september, sagði
kirkjuprestur:
„Mér líst svo herra, að þér munið ei lengi hér eftir,
þurfa að berjast við heiminn.“
„Því er gott að taka,“ sagði Jón, „Ég á góða heimvon.“
Svo bað hann kirkjuprest að sjá til þess að farið væri
með lík hans Skessubásaveg fyrir norðan Skjaldbreið og
um Hellisskarð í Skálholt.
„Þar er meira sléttlendi,“ sagði hann, „ég er búinn að
hossast nóg í þessu lífi.“
Síðan gaf hann upp öndina.
Uti fyrir leit jarpi klárinn upp frá svartbitnum haganum
hjá Biskupsbrekku. Hann skimaði í átt til tjalla og niður
vanga hans vætluðu tár.
Heima er bezt 419