Heima er bezt - 01.12.2006, Page 35

upprannin hjá fomþjóðum Mesopotamíu, þá náði hún enn
meiri útbreiðslu hjá öðrum þjóðum og alveg sérstaklega
hjá Rómverjum á keisaratímanum. Einnig var það margt
annað en himintunglin sem þessir spekingar fornaldarinn-
ar tóku mark á í daglegu lífí. Þar á meðal vora vissir dagar
er höfðu ákveðna merkingu. Af þeim sökum voru búin til
eins konar almanök, sem sýndu góða eða slæma daga. Eimir
jafnvel eitthvað eftir af þessari ævagömlu dagatrú, svo sem
fram kemur hjá okkur í orðtökunum: Mánudagur til mæðu,
þriðjudagur tii þrifa, laugardagur til lukku og fleira þess
háttar.
Af öðrum fyrirbærum sem mark var á tekið í fornöld,
má minna á fugla og flug þeima. Fálkinn þótti, til dæmis,
afar merkilegur spáfugl og boðaði yfírleitt eitthvað gott.
Öðru máli gegndi um hrafninn sem talinn var óheillafugl.
Ef hrafn flaug krúnkandi fyrir framan herflokk á leið til
orrastu, þá boðaði það að illa mundi fara fyrir hermönn-
unum og að fæstir þeirra ættu afturkvæmt heim frá bardag-
anum. Einnig vora til ýmis óheilladýr og þóttu slöngur hvað
viðsjárverðastar. Raunar hafói hvaðeina í ríki náttúrunnar
tiltekna merkingu og gilti það jafnt um jarm lambsins og
flug spörvans sem sólina, tunglið og stjömurnar. Af öllu
þessu drógu kunnáttumenn tiltekna lærdóma og skynjuðu
fyrirboða um það sem í vændum var. Þá má líka minna á
drauma og ráðningar þeirra, sem skiptu afar miklu máli hjá
flestum fomþjóðum. Má í því sambandi benda á drauma
Jóseps í Gamla testamentinu, sem glöggt dæmi um slíkt.
Loks skal svo getið um bikarspádóma, sem mjög vora stund-
aðir í fornöld. Þeir spádómar vora í því fólgnir að vatn var
látið í bikar og síðan fáeinir dropar af olíu ofan á. Olía og
vatn eru ósamrýmanlegir vökvar og spádómurinn var í því
fólginn að lesa úr þeim kynjamyndum sem fram komu í
olíunni á yfírborði vatnsins. I Gamla testamentinu kemur
fyrir orðið bikar í merkingunni forlög og segir það sína
sögu um útbreiðslu bikarspádóma í fomöld.
Hjá fornþjóðum var það yfírleitt fremur fámenn klerka-
stétt sem hafði einkarétt á spáfræðinni. Þessir menn iðkuðu
list sína við fómarathafnir í musteram eða öðram helgi-
setram. Þeir gættu vel leyndardóma spáfræðinnar, svo að
engir óvígðir fengju aðgang að þessari dulspeki. Kunnátt-
an á þessum vettvangi gekk síðan í arf frá föður til sonar
og af þeim sökum vora þeir tiltölulega fáir sem fengu að
tileinka sér vísdóminn og vígjast inn í launhelgar spáfræð-
innar. Þetta var þekking sem guðimir opinberaðu aðeins
fáum útvöldum og þeirrar þekkingar varð að gæta vel fyrir
hnýsni óviðkomandi manna.
úr hlaðvarpanum framhald af bls 5 72
nú að gera a.m.k. einu sinni á hveni 31 klukkushind, auk tíma
sem fer í það að fá sér í svanginn, o.s.frv. Þetta þýðir að sleðinn
er að ferðast á rúmlega þúsund kílómetra hraða á sekúndu, sem
er unr 3000 sinnum meira en hljóðhraðinn. Til samanburðar má
geta þess að hraðasta manngerða geimfarið drattast eihhvað um
44 kílómetra á sekúndu og venjulegt hreindýr hleypur í allra
rnesta lagi um 20-25 kílómetra á klukkustund.
Og álagið á sleðann er líka umhugsunarefni. Ef gert er ráð
fyrir því að hvert bam fái ekkert meira en eitt lítið legókubba-
sett, sem vegur kannski rúmt kíló, þá þarf að hlaða á sleðann
321.000 tonnum, og er þá jólasveinninn ekki talinn með, en
hann er nú oft ansi þykkur undir belti að sjá. Ef reiknað er meö
að venjulegt hreindýr geti dregið um 135 kíló á landi, og þó aó
gert væri ráð fyrir því að tegundin fljúgandi hreindýr væri til,
og gæti dregið tíu sinnum meira en venjulegt hreindýr, þá er
útilokað að 8 eða 9 hreindýr gætu áorkað því sem til þarf. Það
þyrfti hvorki meira né minna en 214.200 hreindýr. Þessi fjöldi
eykur auövitað þyngdina, sem fer upp í 353.400 tonn. Og til að
bera það sarnan við eitthvað má segja að það sé tvötold þyngd
meðalstórs skemmtiferðaskips, eins og þau tíðkast í dag.
5.353.000 tonna, sem ferðast ineð 1000 kílómetra hraða á
sekúndu skapa mikla loftmótstöðu, að sjálfsögðu, og myndi
hita hreindýrin gríðarlega, á sama hátt og gerist þegar geimfar
er að koma aflur inn í andrúmsloft jaróarinnar.
Reikningshausar fullyrða að ifemstu hreindýrin myndu verða
fyrir hitun sem nærni 14,3 x 10 í átjánda veldi (tala með 18
núllum fyrir aftan), á sekúndu. Sein sagt, þau brynnu upp til
agna á augabragði, og í kjölfarið kænri gífurlegur hvellur. Og
enn halda menn áfram að reikna. Hreindýrin myndu gufa upp
á innan við 4.26 hlutum úr sekúndu, jólasveinninn yrði fyrir
gífurlegri þyngdaraukningu sem næmi 17.500 sinnum þyngd
hans. 150 kílóa þungur jólasveinninn myndi því þrýstast aftast
á sleðann sinn með 1.900.000 kílóa þrýstingi.
Já, ekki er hún falleg, útgáfa nútíma stærðfræðinganna af
jólasveininum og möguleikum hans til þess að sinna hlutverki
sínu.
Ekki ætlar undirritaður reyndar að taka neina ábyrgð á
nákvæmni þessara útreikninga, sem gerðir eru meira hygg ég,
í skemmtiskyni en raunveraleika, en þeir benda þó kannski
til þess að veröld okkar sé æ meira að færast í áttina að heimi
raunveraleika og staðreynda, en imyndunar og ævintýra, sem
hingað til hafa tíðkast, og ekki kannski síst í kringum hátíðir
eins og jólin. Og það ætla ég rétt að leyfa mér að vona að verði
ekki staðreynd framtíðar, að tölur og gijótharðar staðreyndir
verði það sem allt verði miðað við, því þá verður tilveran öllu
fátækari og leiðinlegri. Allir, ungir sem aldnir, hafa gott af
hæfilegum heimsóknum í ævintýralönd hugans, þar sem allt
er mögulegt og býr til skemmtilegan grann að siðum, athöfn-
um og venjum.
Vu) hjá Heima er bezt, óskum lesendum okkar, nær og Jjær,
innilega gleðilegra jóla, jóla þjóðlegra ævintýra og sagna.
Heima er bezt 603