Heimili og skóli - 01.06.1942, Blaðsíða 18

32
HEIMILI OG SKÓLI
Davíðs Stefánssonar, og reyni að
kynna sér sem bezt sögu forfeðranna.
Þetta tvennt, lestur ísl. bókmennta og
þekking á sögu þjóðarinnar, mun
auka ást hinnar ungu kynslóðar á
landi sínu og þjóð, tungu og bók-
menntum. Það mun vekja henni heil-
brigðan metnað, er verði vörn gegn
óheppilegum, útlendum áhrifum. Það
má enginn skilja orð mín svo, að ég
vilji hlaða um oss neinn andleg-
an Kínamúr, ég vil aðeins útiloka
skemmandi útlend áhrif, áhrif, sem
geti eyðilagt okkar dýrasta arf, mál
og þjóðerni og að nokkru bókmennt-
irnar. Þótt eldri bókmenntir lifðu,
ef þjóðin týndi málinu, þá nytu
þær sín aldrei til fulls í búningi
annars máls. Fornsögur vorar munu
aldrei geta notið sín nema á íslenzku.
En eg er raunar ekki svo svartsýnn,
að mér komi til hugar, að vér glötum
nokkru sinni máli voru, en það getur
skemmzt, ef ekki er verið á verði.
Davíð Stefánsson segir í einu
kvæði sínu:
„Þeim fækkar óðum, sem feðrunum unna,
sem finna sín heilögu ættarbönd,
sem sögur og kvæði kunna
og kjósa að byggja sín heimalönd.
Fyrr sátu hetjur við arineldinn
að óðali sínu, er vetra tók,
og lásu við koluna á kveldin
kafla í Landnámabók."
Það ætti að verða framtíðarhlut-
verk skóla vorra að fjölga þeim, sem
feðrunum unna, að fjölga þeim, sem
Iesa íslenzkar sögur og kvæði, að
fjölga þeim, sem festa vilja rætur í
heimalöndum sínum, að fjölga þeim,
sem vilja kynnast uppruna þjóðar-
innar með Iestri Landnámabókar og
annarra þjóðlegra fræða, að fjölga
þeim, er styrkja vilja ísl. rætur, er
rækta vilja allt hið bezta í þjóðerni
voru, í háttum vorum, siðum og
menningu. Það eru þessi sameigin-
legu verðmæti þjóðarinnar, sem eg
vil hvetja yður, ungu gagnfræðingar,
til þess að hagnýta yður og leggja
rækt við, yður til andlegrar heilsu-
bótar og uppbyggingar, og þar með
gerast varðmenn íslenzks máls og
menningar.
Hæfileikar vorir, vor líkmalegi og
siðlegi þróttur, eru allt saman verð-
mæti, er vér höfum erft frá forfeðr-
um vorum. Hæfileika vora getum vér
vissulega eflt, alveg eins og íþrótta-
maður stælir og styrkir vöðva sína.
En ennþá auðveldara er að skemma
hæfileikana með því að leggja ekki
stund á eflingu þeirra. Því að eins og
letingi, sem aldrei nennir að reyna á
sig líkamlega vinnu, verður dáðlaus
ónytjungur, þannig getur hver maður
skemmt hæfileika sína með andlegri
leti. Og ég held, að andleg leti sé al-
gengari en líkamleg leti. Sérstaklega
eru margir latir við að beita hugsun
sinni. Fjöldi ungra manna er ekki
svo latur að lesa námsbækur sínar,
en margir þeirra eru samt latir við að
reyna á sjálfstæðan hátt að brjóta
mál til mergjar, að æfa sig í því að
hugsa sjálfstætt og rökrétt. En sá er
vanrækir þetta, hann glatar smátt og
smátt hæfileika þeim, sem honum
hafði hlotnazt í vöggugjöf: að geta
hugsað sjálfstætt.