Heimili og skóli - 01.06.1942, Síða 20

34
HEIMILI OG SKÓLI
að ungir menn, sem hafa unnið sér
inn nær þúsund krónur á mánuði að
meðaltali yfir árið, hafa verið slyppir
og snauðir í árslok. Slík eyðslusemi
er stórum siðspillandi. Hvernig mun
slíkum mönnum reynast að bjarga
sér, ef þeir þurfa einhvern tíma að sjá
fyrir heimilum, þegar peningaflóðið
er aftur fjarað í landinu, sem það
mun áreiðanlega gera að stríðinu
loknu? Sá, er sóar á heimskulegan
hátt f jármunum sínum, sóar vissulega
um leið siðlegum verðmætum. Hann
sóar um leið einhverju af sínum eigin
þroska og stendur á eftir minni mað-
ur. Það er gott, að þjóðin komist úr
fátækt, en þó er fátæktin betri, ef
hún dregur ekki úr þroska manna,
heldur en peningavelta, sem gerir
menn að óhófs- og eyðsluseggjum.
Peningavelta, sem menn láta eyði-
leggja siðbætandi dyggðir, svo sem
nýtni, sparsemi og iðjusemi, dyggðir,
sem þroskazt hafa hjá þjóðinni í
gegnum marga ættliði, og hafa bjarg-
að henni í gegnum ótal þrengingar
fyrri alda- A nemendur mína vil ég
skora, ef svo fer fyrir þeim, sem
fleirum nú, að þeir geti unnið sér inn
mun meira en þeir þurfa nauðsyn-
lega að nota, að reynast ekki svo
heimskir að eyða afganginum, heldur
geyma hann til seinni tímans. Og eins
og hinar sjö mögru kýr í draumi Far-
aós átu upp hinar sjö feitu kýr, þá
getum við Islendingar verið vissir um,
að á eftir því peningaflóði, sem nú er,
kemur peningakreppa. Mögru árin
munu koma. Þá mun margur iðrast
eyðslu sinnar, meðan peningamir
voru yfrið nógir. Þá mun margur,
sem nú hendir peningum í alls konar
vitleysu, ekki geta einu sinni séð sér
og sínum farborða hjálparlaust. Þeir
menn, sem nú fara skynsamlega með
fé það, sem þeir innvinna sér og
reyna að spara sem mest af því,
munu seinna, að stríðinu loknu, verða
mennirnir, sem halda þjóðfélaginu
uppi fjárhagslega og jafnvel menn-
ingarlega. Þeir menn, sem eyða og
sóa fjármunum, er þeir eignast, þeir
menn, sem eyða tíma sínum til einsk-
is; þeir menn, sem hirða ekki um að
þroska sig, og þeir menn, sem hirða
ekki um þjóðleg verðmæti, svo sem
mál sitt og menntir, þeir hafa í raun
og veru gengið á mála hjá hinum
eyðandi og niðurrífandi öflum, sem
láta nú svo mikið á sér bera í heim-
inum. En hinir, sem varðveita vilja
þær dyggðir, sem stundum hafa verið
kallaðar fornar dyggðir, svo sem iðju-
semi, reglusemi, nýtni og hóflega
sparsemi, hafa lagt rækt við mál sitt
og menningu, rækt við sinn eigin
þroska, það eru mennirnir í þjónustu
hins skapandi máttar, í þjónustu hins
heilbrigða lífs.
Ungu vinir! Hér eru tvær fylking-
ar manna. í hvora þeirra viljið þér
skipa yður? Eg vona, eftir þeirri
reynslu, sem ég hefi haft af yður, að
þér viljið ganga í hina síðamefndu
fylkingu.
Wagner, sem skrifað hefir bókina
Manndáð, segir í formálanum fyrir
bókinni, formála, sem hann skrifar til
ungra lesenda:
„Eg þekki þig eins og sjálfan mig.
Ég þarf ekki nema loka augunum, til