Heimili og skóli - 01.02.1949, Qupperneq 13

HEIMILI OG SKÓLI
9
JAN LIGHTHART:
Hræðslan og börnin
★
Jan Lighthart — f. 1859 — var hollenzkur
uppeldisfræðingur, kennari og skólastjóri
í Haag. Hann varð víðkunnur og frægur
fyrir skólastarf sitt, er að mörgu leyti var
frábrugðið því, sem þá tíðkaðist og enn er
um skólaform og kennsluhætti.
Fjöldi kennara frá löndum víðs vegar
um heim lagði leið sína í skóla hans til þess
að kynnast starfsháttum þar og hlýða á
kennslu J. L.
Mjög var rómað starf hans og til fyrir-
myndar tekið. En talið er, að engum muni
hafa auðnazt að beita kennsluaðferðum
hans til áhrifa á nemendurna og námsár-
angurs svo sem honum tókst.
Minnir það á þann sígilda sannleika, að
meira er vert um manninn í skólastofunni
en starfsháttu hans, hversu góðir sem þeir
eru.
Eins og flestir foreldrar gera, létum
við hjónin börnin okkar sofna í myrkri
meðan þau voru ung.
Við reyndum og með ýmissu öðru
móti að koma í veg fyrir hræðslu og
hugleysi hjá börnum okkar. Þeim voru
aldrei sagðar hroða-sögur eða annað
heimskuþvaður, sem veldur hræðslu
og kvíða. Okkur þótti sem þá mundi
ekki bregðast, að börnin yndu sér jafn-
vel í myrkri sem Ijósi og leystust frá
öllum óþörfum ótta.
Þessari meginreglu fylgdum við, en
eins og oft vill verða, varð árangurinn
ekki svo góður sem við var búizt.
Á vissu þroskaskeiði kom í Ijós
hræðsla við bæði óveður og myrkur.
Til þriggja, fjögurra og fimm ára
aldurs voru börnin róleg, þó að þrum-
ur gengju og eldingar, og létu þau það
ekki trufla leik sinn. Þau voru í óvita-
hætti sínum jafnóhrædd og ég, sem
hafði þurft að venja af mér hræðsluna.
En þegar þau náðu hærri aldri, kom
óttinn yfir þau. Þau höfðu ótta af ein-
hverjum ógurlegum máttarvöldum og
urðu þögul og kvíðin. Þau voru ekki
hrædd við, að neitt mundi henda þau,
en þau vorvi gripin af þessum hikandi
ótta, sem lýsir sér í sjálfu hikinu. Það
var þeim mikill léttir, þegar þrumu-
veðrinu slotaði.
Lengi gekk vel að þau sofnuðu í
myrkri. En svo bar eitthvað við, eitt-
hvað, sem skyndilega vakti óttann í
öruggri barnssálinni.
Eg minnist í þessu sambandi eins
drengsins okkar. Hann sofnaði ávallt í
myrkrinu, þar til hann komst á 4. árið.
Mamma hans hlúði jafnan að honum
og kyssti hann áður en hún fór frá
honum. Þá sofnaði hann rólegur. En
kvöld eitt, þegar hann var á 4. árinu,
hrukkum við upp úr svefni við angist-
aróp hans. Mamma hans þaut inn í
barnaherbergið og róaði hann.
Þegar hún kom inn, stóð hann há-
grátandi í rúminu.
Hvað hafði komið fyrir?
Sennilega hafði hann vaknað við