Morgunblaðið - 31.03.1968, Page 3

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 31. MARZ 1968
3
Jón Auðuns, dómprófastur:
Kona Pílatusar
PÍLATUSAR geta guðspjöllin
margsinnis, en konu hans einu,
og þá við óvenjulegar aðstæð-
ur:
Snemma morguns situr Pílatus
í dómarasæti, og frammi fyrir
honum stendur sakborningur-
inn frá Nasaret. Þá gerist óvænt-
ur atburður. Rakleiðis að land-
stjóranum gengur þjónn konu
hans og ber honum óvænt boð:
„Eig þú ekkert við þennan rétt-
láta mann, því að margt hefi
ég þoláð hans vegna í dag í
draumi“.
Aðvörunin kom, en lífi unga
mannsins varð ekki bjargað.
Eins og leiftri bregður þessari
tignu, rómversku konu fyrir.
Píslarsagan getur hennar ekki
frekar. En rómverskir sagnritar-
ar ganga ekki fram hjá svo ætt-
stórri konu.
Kládía Prokúla var konung-
borin. Hún var dótturdóttir
sjálfs Ágústusar keisara, og
Tíberíus keisari var stjúpfaðir
hennar. Það er óvænt, að rekast
á svo tigna konu austur á Gyð-
ingalandi, fjarri ljóma keisara-
hirðarinnar í Róm. Og þeim
mun óvæntara, þar sem land-
stjórum var ekki leyft að jfeka
með sér konur sínar til skatt-
landanna. En Kládía hefir notið
ættgöfgi sinnar til þess, sem öðr-
um konum var ekki leyft.
Það bendir á innileika í sam-
bandi þeirra hjóna, að hin tigna
kona fylgir manni sínum í hálf-
gerða útleg’ð frá Róm.
Frá barnæsku hafði Kládía
lifað við ljóma keisarahirðar-
innar, og henni verður vistin í
Gyðingalandi daufleg. Og það
þeim mun fremur, sem Heródes
hafði sýnt þeim hjónum kulda
frá byrjun og æðstu menn Gyð-
inganna umgangast þau eins lít-
ið og framast er unnt, — af trú-
arástæðum.
í einverunni leita margir á
leiðir trúarinnar. Það er senni-
legt, að rómverska landstjóra-
frúin hafi tekið að kynna sér
trúarheim þessarar undarlegu
þjóðar, sem bóndi hennar átti að
stjórna. Og draumur hennar
bendir til þess, að allnána vitn-
eskju hafi hún haft um spá-
manninn frá Nasaret og kenn-
ingu hans.
Mjög má telja sennilegt, að
Kaifas æðsti prestur hafi komið
me'ð leynd á fund Pílatusar
kveldið fyrir föstudaginn til að
búa hann undir það, sem gera
átti snemma morguns, að dæma
og krossfesta Jesúm. Og það sem
við vitum um Pílatus, gerir
sennilegt, að það hafi ekki kost-
að konu hans mikla fyrirhöfn,
þegar þau hjón voru orðin ein
um kveldið, að fá að vita erindi
Kaifasar.
Eftir samtalið verður Kládíu
órótt, og tvennt hefir trúlega
samverknáð að því. Annars
vegar samúð með unga mann-
inum frá Nasaret og hinsvegar
óttinn við það, að Pílatus væri
að drýgja voðaverknað eða gera
eitt axarskaptið enn.
Kládíu verður ekki svefnsamt,
en loks festir hún svefn undir
morgun. Hún veit ekki hvað er
að gerast inni í Jerúsalem þessa
nótt og þennan morgun. En þeg-
ar hún loksins sofnar, hefir hún
þungar draumfarir:
Inn í draumaheim hennar
kemur óvæntur gestur og segir
henni, að máður hennar sé að
drýgja ódæðisverk. Hún hrekk-
ur upp af svefninum og veit óð-
ara, hvert ódæðisverkið muni
vera. Hún veit ,að kona má
ekki grípa framm í fyrir dóm-
ara eða raska helgi dómsalarins.
En dótturdóttir Ágústusar, hins
mikla keisara, er ekki vön að
láta segja sér fyrir verkum. Hún
sendir þjón sinn tafarlaust með
aðvörunina til Pílatusar, að
hann skuli forðast hlutdeild í
voðaverknaði.
En það er um seinan. Örlög
Jesú eru innsigluð.
Eftir örfá ár hitti endurgjaldið
Pílatus sjálfan. Hann hrökklast
frá völdum með skömm. Og
konan hans deilir við hann
kjörum í ógæfunni.
Þáttur Kládíu Prokúlu í þess-
um stórkostlega sorgarleik er
ekki stór. En margt má af hon-
um læra. Hann sýnir okkur
m.a. inn í rökkurheima manns-
sálarinnar, að vökumenn frá ann
arri veröld geta komið aðvörun
og leiðsögn inn í draumvitund
mannsins, ef dagvitund hans er
þeim læst.
Svo trúðu menn í frumkristni, *■
svo trúa fjölmargir nútímamenn
og telja sig hafa örugg rök fyrir
sannfæringu sinni. Og sú var
sannfæring Gríms Thomsens,
sem orðar hana í Stjörnu-Odda
Draumi sínum þannig:
Reynt hef ég það, eldri og yngri,
ei þótt ég í svipinn skildi,
að sínum bendir forsjón fingri I
firðum, ef þeir hlýða vildi.
Margar gerir þrautir þyngri
þverú'ðin gegn Drottins mildi.
Varðhaldsenglar voru gefnir
í vöku mönnum bæði og svefni.
EFTIR EINAR SIGURÐSSON
Togararnir
Afli hjá togurunum á heima-
miðum hefur verið frekar treg-
ur undanfarið og tíð stirð. Við
Austur-Grænland er ís yfir mið-
unum. Við Vestur-Grænland hef
ur líka verið tregt, og útlendir
tagarar, sem þar hafa verið að
veiða í salt, hafa flúið á Ný-
fundnalandsmið, en íslendingar
munu ekki hafa verið við Græn-
land undanfarið. íslenzku tog-
ararnir munu flestir hafa verið
á Selvogsbankanum og Eldeyjar
banka. Hafa þeir verið að fá þar
blandaðan fisk. Engin löndun
var heima í vikunni.
Togarinn Maí mun hafa viljað
fara á Nýfundnalandsmið, en
ekki getað losnað við karfann
því að enginn kaupandi fannst
að honum hér heima.
Togarasölur erlendis sl, viku:
Lestir kr. k*.
Surprise 135 1544.000 11/43
Narfi 221 1885.000 8/53
Neptúnus 174 1614.000 9/28
Þrír togarar selja í Þýzkalandi
í næstu viku, og verða það
sennilega síðustu sölur íslenzkra
togara þar þangað til í haust.
Reykjavík
Tíðin hefur haldizt jafnstirð
og áður og miklar landlegur.
Bátarnir hafa verið að skjótast
út og oftast lítið getað dregið,
stundum ekki nema eina trossu
og þá orðið að hætta vegna veð-
urs .Aðrir hafa þrælazt á veið-
arfærunum og slitið þau og purp
að niður, en haft líka eitthvað
með herkjunni. Algengasti afli
-í net hefur verið 5—6 lestir eft-
ir nóttina. Tveir bátar komu
einn daginn í vikunni með yfir
20 lestir hvor, 2ja nátta.
Menn eru nú orðnir áhyggju-
fullir yfir, að engin vertíð ætli
að verða að þessu sinni, jafnvel
enn minni afli en í fyrra og er
þá langt jafnað. SjáMsagt er þó
páskahrotan eftir, en það er
líka farið að styttast í vertíð-
inni, ekki orðnar nema 3 vikur
eftir. Ótíðin hefur verið með ein
dæmum, samt verður að berja
í bakkann, einhverntíma lagast
tíðin.
Aflaleysi í hvaða veiðarfæri
eem er hefur verið alveg ein-
stakt. Breiðabugtin hetfur alveg
brugðizt og á miðunum hér Suð
vestanlands og við Eyjar hefur
þorskur helzt ekki sézt í aflan-
um.
Keflavík
Sama ótíðin var síðustu viku
og áður, og gátu bátar oft lítið
athafnað sig og komu oft að upp
úr hádeginu vegna veðurs.
Margir atf stóru bátunum, sem
eru á netum, komu með þetta
2—3 tonn efitr nóttina. Línubát-
arnir voru aigengast með 5—6
lestir og komust upp í 7 lestir.
Ekki hefur gefið í trollið undan-
farið.
Akranes
Það hefur verið lúsareytingur
í netin, 5—6 lestir etftir nóttina
og 'komist hæst up í 20 lestir í
tveimur lögnum.
Á línuna fæst bókstaflega
ekkert. Það nná segja, að línu-
bátarnir séu hættir að fara á
sjó. Það hefur komið fyrir, að
bátur og bátur hefur fengið í
einn og tvo stampa af steinbít
og keilu!
Þá hefur loðnulöndun verið
sama og engin í vetur eða 1200
lestir. Er það eilítið brot af því,
sem verið hefur undanfarnar
tvær vertíðir.
Sandgerði
Tíðin er jafnafleit og áður og
batnar ekkerc. Það var sæmileg-
ur afli um miðja vikuna, en datt
svo niður síðari hluta hennar.
7—14 lestir á línuna og 8—20
lestir í netin, 2ja nátta. Neta-
veiðin er öll svo til upp við land
eða ekki út á meira en 50 faðma
dýpi .
Útlitið er ekki gott með ver-
tíðina, þó á bezti tíminn fyrir
netin að vera etftir.
Vestmannaeyjar
Loðnubátarnir funidu aftur
loðnu austur við Alviðru, nokk-
uð fyrir austan Portland, um 6
tíma siglingu friá Eyjum. Pyrstu
bátarnir byrjuðu að koma til
Eyja á föstudagskvöldið. Er
þetta þriðja og síðasta gangan.
Heldur var líflegra í netin fyrri
hluta vikunnar, 8—9 lestir eftir
nóttina, en dró svo aftur úr aíl-
anum síðari hluta hennar. Nú
í seinni tíð hefur oft verið dauð-
ur tími í netin, á meðan loðnan
hef'Ur verið að ganga yfir.
Bátar fundu í gær óhemju
stórar torfur af síM suður af
Surtsey. Sjómenn eru með get-
gátur um, að þetta sé ekki síld
af svonefndum sunnanlands-
eða íslimdsstofni.
Síldveiðarnar í siunar
Nú er ekki nema rúmur mán-
uður, þar til sumartsíldveiðarn-
ar eiga að hetfjast að normal
tímatali. Menn voru meira að
segja farnir að tala um að fara
á síld seinast í apríl á þeim tím-
um, sem allt lék í lyndi með
síldina.
Hvað verður nú? Verður mót-
töku síMar frestað til 1. júní,
eins og gert var í fyrra, eða
hefja verksmiðjurnar móttöku
strax og bátar bæmu með síM.
Þetta er mikið vandamíál.
Menn segja, að síldin sé svo hor-
uð fyrst á vorin, að ekkert sé
hægt að greiða fyrir hana. Hún
er þó alltatf ekki horaðri en sunn
anlandssíldin eða loðnan. Og eng
um dettur í hug að hætta loðnu-
veiði, þótt loðnan sé ekki nema
3% feit.
Hér dugir ekki sú viðbára, að
við séum að ganga á stofninn.
Þetta er síld, sem er á alþjóða-
veiðisvæði, og íslendingar veiða
ekki nema brot af því, sem aðr-
ar þjóðir veiða. Noiðmenn veiða
sína vorsíld, þótt hún sé ekki
feitari en sú síld, sem íslending-
ar gætu veitt á vorin.
Mi'kilvæigasta ástæðan til þess,
að íslendingar eigi að hefja veið
ar í vor strax og skipin eru til-
búin er sú, að menn eru í vand-
ræðum með skip og skipsihatfnir,
ef þeir eiga að fara að bíða einn
eða tvo mánuði eftir að fá að
byrja .Þetta hortfði nokkuð öðru
vísi við þegar síldin gekk strax
árvisst upp að landinu og fyrir
hana fékkst 50% meira verð en
nú og veiðarnar skiluðu góðri
afkomu.
Nú lepja allir dauðann úr blá-
skel, sem við síldveiðar fást,
hvort heldur útgerðarmenn eða
sjómenn. Og ef þeir eiga að tóra,
mega þeir aldrei stoppa. Verk-
smiðjurnar veigra sér við að
kveða upp úr með síldarverð,
sem þarí að vera lágt meðan
síldin er horuð. En það þýðir
ekkert að vera að streða við ein-
hverjar fjarstæður í síldarverði.
En af því að þjóðin á nú meira
undir því en nokkru sinni fyrr,
að aflað sé alls þess gjaldeyris,
sem nokkur tök eru á, er ekki
nein fjarstæða, að níkið greiddi
eitthvað fyrir, að unnt væri að
stunda þessar vorveiðar kostnað-
arins vegna. Getur þar komið til
niðurfelling á útflutningsgjaldi
eða beinn styrkur eða hvort
tveggja.
Fyrsta boðorðið í búskap þjóð
arinnar í dag verður að vera:
Meiri framleiðsla og aftur meiri
framleiðsla. Við verðum að bæta
okkur, upp verðfallið, með auk-
inni framleiðslu ef þjóðin öll
á ekki að þurfa að herða sultar-
ólina svo, að „sjái á“ hverjum
manni og hverju fyrdrtæki.
Fiskiðnaðurinn færist nær
íslanði
Fyrirtæki í London hetfur lagt
rúmar 13 milljónir króna í frysti
hús á Shetlandseyjum og heima-
menn um 2 miijónir króna ,sam-
tals 15 miljónir.
Þetta fyrirtæki hefur starfað
í 8 ár og gengið vel. Það selur
ekki aðeins framleiðslu sína á
brezkan markað heldur líka till
Bandaríkjanna.
Silðarbirgðir þrjóta í Svíþjóð
Vegna veiðibrests Norðmanna
er nú hætta á, að siMarbirgðir
þrjóti í Sviþjóð. Svíar hafa reynt
að bæta úr sárasta skortinum
með síLd frá íslandi og Færeyj-
'Um, og þykir Færeyjasíldin
betri af því að hún er stærri.
Norðmenn hatfa sa.gt, að síMin
við Bjarnarey sé stærri og betri
en fislandssíldin. Það er synid og
skömm, að íslendingar geta ekki
hagnýtt hinn góða siMarmarkað,
sem nú er í Sviþjóð, eins og
sildarútgerðin á íslandi hefur þó
þörtf fyrir það eins og er.
Sjómenn og útgerðarmenn
hafa margfarið fram á að fá
að sigla með saltsíldina beint á
erlendan markað, en það hefur
ailltaf stradnað á gömlum for-
dómum. Það er tilgengslaust að
ætla bátunum að sigla 8,sólar-
hringa fram og til baka með
1000 tunnur af saltsíld ti’l íslands
og fá fyrir það Lágt verð, borið
saman við erienda verðið, þegar
þeir geta komið með þrisvar sinn
um mieira magn af bræðslusíM
og stundum sparað sér að sigia
í land, etf þeir losna við það .í
flutningaskip. Það hlýtur að
vera hægt að setja matsmenn
um borð eða gera stýrimennina
að matsmönnum til þess að
tryggja gæðin. Síldarútvegs-
nefnd gæti séð um söluna til
þess að fyrirbyggja samkeppni
og undirboð. Þetta gerir SÍF í
Esbjerg með saltfiskinn úr tog-
urunum.
Ross í Nýfundnalandi
Ross er önnur stærista togara-
útgerð og fiskvinnsla í Bret-
iandi og hefur mjöig víðtæk
dreifingarkerfi. Hefur eitt af
dótturfyrirtækjum þess, Reno-
via, selt í Bretlandi svo til all-
an togarafisk frá íslandi. Ross
'hefur líka keypt freðtfisk og
humar frá íslandi.
Ross lögðu í fyrra í stórfyrir-
tæki í Nýfundnalandi eins og
Bandaríkjamenn höfðu gert. En
Kanada og Nýfundnaland eru
sem kunnu'gt er eitt og sama
ríkið. Ekki var stofnkostnaður
inn neinir smiámunir, um 350
millj. króna. Viðkomandi héraðs
stjórn ábyrgðist helminginn af
þessari upphæð. Ross átti um
helminginn af hlutafénu á móti
Kandamönnum.
Ross vill nú Losna við sinn
'hlut í fyrirtækinu, sem heitir
Ross-Síeers Ltd., yfir til Kanada
mannanna. Talið er, að orsökin
til þess, að Ross vill selja, sé
sú, að fyrirtækið hefur frá byrj-
un tapað. Svo er útlitið ekki allt
otf gott með bandaríska marikað-
inn, en fyrirtækið var fyrst og
fremst stotfnsett titl þess að hag-
nýta hann. Það rífcir nú m-ikil
óvisisa uim ,bvort mnfluitnings- ;
hömlur verði settar á fisk og
fiskafurðir í Bandaríkjunumv
Ross-Steers Ltd. hefur nú alveg
nýlega iokað.
Ný gervibedta reynist vel
Nú hatfa Japanir gert gervi-
beitu, sem getfur mjög góða raun.
Hún er netfnd kóróna. Gervibeit-
an er notuð með venjulegri
beitu, en hefur svo mifcið að-
dréttarafl, að á Mnuna fæst 50%
meira aflamagn en með venju- 1""
legri beitnimgu. Er hér ekki verk
etfni fyrir einnvern innflytjand-
ann. Fyrdrtækið heitir Ebisu
Fishing Gear Manufacturing Co.
í Yaizu, Japan.
íslenzk gervibeita
Magnús Finnbogason, skip-
stjóri, Álftanesi, hefur fundið
upp gervibeitu, sem er sjálflýs-
andi plast og er steypt á önig-
ulinn. Gert er ráð fyrir, að nota
þessa beitu eina og þannig ekki
venjulega beitu á önguUnn líka,
eins og Japanir virðast gera. Það
þarf að bregða ljósi á gervfbeit-
una, áður en hún er látin í sjó-
inn, og heldur hún þá endur-
skins eiginleika sínum í 3—4
tíma. _
Norðmenn beita markríl
Tekið er nú að beita markíl í
Noregi, en af honum veiðiist mifc
ið við Noregsstrendur. Sagt er,
að þetta 'gefi mikið betri raun
en þegar síld er beitt. Væri það
ekki þess vert, að íslendingar
rannsökuðu, hvað til væri í
þessu, t.d. Fiskitfélagið eða LÍÚ.
Mikill ýsuafli
Frystitogarinn „Arctic Free-
botter" kom nýlega til Bretlands
með um 400 lestir. af frosinni ýsu
í blokkum og um 100 lestÍT atf
þorskblokkum, 500 lestir sam-
tals. Togarinn var á veiðum í 53
daga. «
Hefur enginn brezkur togari
komið með meira magn af ýsu
úr einni veiðiferð. Fékk hann
aflann út af Noregi.
Mikil þorskgengd
Fréttrr herma, að í nálægum
löndum svo sem Noregi, Færeyj-
um og Skotlandi, sé nú óvenju-
lega mikill þorskafli. Skyldi
þorskurinn kunna eitthvað illa
við sig við íslandsstrendur að
þessu sinni.