Þroskaþjálfinn - 2002, Page 8

Þroskaþjálfinn
Anna Katrín Eiríksdóttir, þroskaþjálfi.
Samvinnu
nám
I þESSARI GREIN fjalla ég um starfendarannsókn sem
var lokaverkefni mitt í framhaldsnámi í sérkennslu við
Kennaraháskóla Islands. Rannsóknin var gerð í leikskól-
anum Sólborg í Reykjavík vorið 2000. I rannsókninni er
fjailað um kennsluaðferð sem nefnd hefur verið samvinnu-
nám/samvirkt nám (cooperative learning) og skoðað
hvernig hún hentar hópi leikskólabarna með mjög mis-
munandi getu og þarfir.
Síðan ég útskrifaðist úr Þroskaþjálfaskólanum vorið
1996 hef ég unnið með börnum með sérþarfir á leikskól-
um, fyrst í leikskólanum Sólborg í um fjögur ár og síðasta
hálft annað ár í Danmörku. Sameiginleg kennsla/þjálfun
og leikur barna með ólíkar þarfir er því mikilvægur hluti af
starfi mínu og mér áhugaefni. Mér þótti því mikill fengur
að komast í tæri við kenningar um samvirkt nám í náminu
í Kennaraháskólanum og sá strax notkunarmöguleika fyrir
það í starfi mínu. Samvinnunám virðist einnig falla vel að
ótalmörgum þeirra þátta sem lögð er áhersla á í Aðalnáms-
skrá Ieikskóla, sérstaklega þar sem fjallað er um félags-
þroska og féiagsvitund leikskólabarna (sjá, Aðalnámsskrá
leikskóla 1999:9-10). Mér fannst því tilvalið að slá til og
reyna aðferðirnar og skrá um leið með ýmsum aðferðum
(dagbók, myndbandsupptökum, segulbandsupptökum
ofl.) hvernig til tókst. Þannig gæti ég gert mér betri grein
fyrir því hvernig þær hentuðu börnunum. Ur varð starf-
endarannsókn og lokaverkefni undir góðri leiðsögn Rúnars
Sigþórssonar, kennsluráðgjafa og lektors við Kennaradeild
Háskólans á Akureyri.
Samvinnunám
Kenningar um samvinnunám eru raktar til fyrri hluta átt-
unda áratugarins þegar fjórir mismunandi hópar rannsak-
enda hófu að þróa og rannsaka samvinnu í kennslu (Slavin
1995:4). Samvinnunám felur í sér að börnum er skipt í fá-
menna hópa sem settir eru saman af ólíkum einstakling-
um. I hópunum er unnið að sameiginlegum verkefnum
sem fela í sér sameiginleg markmið fyrir alla einstaklinga
hópsins og eru þeir háðir hver öðrum um úrlausn verkefn-
isins. Verkefnið er því aðeins hægr að leysa að allir leggi sitt
af mörkum til þess. Hvert og eitt barn í hópnum getur
haft mismunandi áherslur og mismunandi hlutverk í
vinnu að markmiðunum. Stærð hópanna er mismunandi
eftir aldri barnanna, getu og þeim verkefnum sem unnið er
að.
Sem dæmi um slíkt verkefni fyrir leikskólabörn má til
dæmis nefna það að búa til mjólkurhristing. Segjunr svo
að börnunum hafi verið skipt í tvo hópa með þremur
börnum í hóp og búið sé að gera einfalda uppskrift, t.d.
með teiknuðum leiðbeiningum. I öðrum hópnum gætu
börnin skipst á að mæla það sem til þarf í mjólkurhristing-
inn, þrjá bolla af ís, tvo af mjólk og tvær matskeiðar af
súkkulaðisósu (til dæmis) og skipst svo á að hræra í með
handþeytara. I hinum hópnum þar sem er barn með mikla
þroskaskerðingu en áhuga á vélum og hljóðum.Þar væri
hægt að ákveða að barnið með þroskaskerðinguna hrærði
á meðan hin börnin settu öll innihaldsefnin út í og þau
börn hrærðu svo á eftir ef þau hafa áhuga. Allir gætu svo
sest saman og notið mjólkurhristingsins eftir athöfnina.
Starfsmaður gæti fylgst með báðum hópunum og hjálpað
til með það sem þarf. Börnin hafa þar öll vissu hlutverki
að gegna og markmiðin sem liggja að baki mismunandi
fyrir hvert barn en þó sameiginleg útlcoma. Börnin æfðu
um leið félagslega færni sem ég tel mjög mikilvægt að læra
strax í leikskólanum. Markmið fyrir suma er í þessarri æf-
ingu að þjálfast í að telja og mæla, fyrir aðra að skiptast á,
enn aðra að læra að vera líkamlega mjög nálægt félögum
sínum. Utkoman ætti svo að vera ánægjuleg fyrir alla.
Samvinnunám í leikskóla
Mest af því efni sem ég hef lesið urn samvinnunám er í
tengslum við kennslu stáipaðra barna og unglinga. Mér
fannst þvi' mjög spennandi að vita hvort hægt væri að laga
það að þörfum yngri barna. I einni þeirra greina sem vakti
áhuga minn á að reyna samvinnunám með leikskólabörn-
um er fullyrt að börn frá rveggja ára aldri sýni ýmsa getu
sem er nauðsynleg undirstöðufærni fyrir samvinnu, svo
sem að hugga félaga sína og hjálpa þeim (Putnam og
Spenciner 1993:126). Eg ákvað því að reyna ýmsa leiki og
8