Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.2023, Qupperneq 41

Sjómannablaðið Víkingur | 41
þeirra fengu þó þriggja daga námskeið í
meðferð skotvopna, aðrir urðu að læra af
reynslunni einni saman. Þegar á leið sáu
hernaðaryfirvöld að sér og sendu reynda
hermenn um borð.
SKIPALESTIR
Gamlir taktar úr fyrra stríði voru strax
rifjaðir upp. Skipalestir höfðu þá reynst
góð vörn gegn kafbátahernaði Þjóðverja.
Nú var sami háttur tekinn upp sem féll í
misgóðan jarðveg hjá breskum skipstjór-
um. Ófáir þeirra vildu fremur freista gæf-
unnar upp á eigin spýtur en að vera að-
þrengdir í hægfara skipalest tilneyddir að
hlýða fyrirmælum sjóliðsforingja um
hraða og stefnu. Flestir létu þó segjast en
nutu samt ekki alltaf þeirrar verndar sem
skipalestin átti að veita. Saga skipstjórans
Henry Hunter og kolaflutningaskipsins
ss. Uskmouth er gott dæmi þar um en
það lagði upp frá Sunderland til Mónakó
að kvöldi 17. nóvember 1939.
ÓHEPPNI
Það var komið kvöld
þegar Hunter kallaði á
karlana að leysa land-
festar. Búið var að troða
í skipið kolum eins og
komst, alls 3.900 tonn-
um. Hunter leist ekki
alls kostar á siglinguna
fram undan. Hann hafi
fengið fyrirmæli um að
sameinast skipalest sem
átti að njóta verndar
sjóhersins. Hængurinn
var sá að lestin sigldi á
níu hnúta hraða en há-
markshraði Uskmouth
var ekki nema átta og
hálfur hnútur.
Siglingin suður með
austurströnd Englands,
um úfinn Norðursjó-
inn, varð því erfið Hunt
og mönnum hans sem
sögðu á endanum skilið
við skipalestina og lögðu
einskipa á Ermarsundið
og síðan út á opið Atl-
antshafið Hunter tók
stóran sveig út fyrir
Biscayaflóa í þeirri von
að Þjóðverjarnir héldu
sig nær landi. Spánn
kom heldur ekki í sjón-
mál en aðeins fáeinum
vikum fyrr hefði Hunt-
er haft landsýn með
fram allri strönd Spánar
og Portúgals. En þá var
líka friður í heiminum.
Nú var komið stríð. En
hann hefði sannarlega
betur siglt sína gömlu leið. Með því að
fara djúpt út af Finisterrehöfða í Baska-
landi stefndi hann beint í flasið á U-43 og
kafbátsforingjanum Wilhelm Ambrosius
sem þá var nýlega búinn að sökkva tveim-
ur vöruflutningaskipum.
SNERI Á ÞJÓÐVERJANA
Liðin var vika síðan Uskmouth lagði upp
frá Sunderland. Klukkan var ellefu að
kvöldi. Það hafði verið sannkölluð veður-
blíða alla siglinguna og komin ró yfir
karlana í brúnni. Þriðji stýrimaður, J.
Robe, stóð vaktina með kíki úti á stjórn-
borðsvængnum. Skyndilega sá hann hvar
loftbóluslóð nálgaðist og stefndi á skipið
framanvert. Robe hentist inn í brúna og
barði eldsnöggt á raddpípuna sem vakti
skipstjórann um leið og hann hnipraði
sig saman til að taka á móti högginu
þegar sprengingin kæmi. En loftbólurnar
smugu fram hjá og hurfu út í myrkrið.
Augnabliki síðar var Hunter skipstjóri
kominn í brúna. Og aftur nálgaðist
dauðinn skipið.
Í sama bili og skipsflautan var þeytt gerð-
ist tvennt, Þjóðverjarnir misstu marks
öðru sinni og loftskeytamaðurinn mors-
aði SSSS út í loftið og strax á eftir upplýs-
ingar um hvar skipið væri statt. Með því
vonaðist Hunter til að flotastjórnin áttaði
sig á að Uskmouth ætti í höggi við
óvinakafbát. Og enn skutu Þjóðverjarnir
úr djúpinu. Í þetta sinn fór skeytið sína
leið fyrir aftan skut skipsins.
Hunter hafði tekist að snúa á Ambrosius
með því að beygja hart í ýmist stjór eða
bak. Þýski kafbátsforinginn var ekki
sáttur. Honum sveið að eyða árangurs-
laust þremur verðmætum tundurskeytum
á lítið vöruflutningaskip.
SKOTNIR NIÐUR
Um borð í Uskmouth sáu menn brátt
hvað Ambrosius var að hugsa þegar kaf-
báturinn reis allt í einu upp úr hafinu í
Í seinna stríði fengu fjölmargir togarar nýtt hlutverk. Í stað þess að veiða fisk voru þeir nú á höttunum eftir þýskum kafbátum.
Staðreyndin var samt sú að þeir voru tiltölulega auðveld bráð Þjóðverjum. Mynd: Imperial War Museum
Arlington Court, sem myndin er af, var sökkt 16. nóvember 1939. Sex dögum síðar var franska kaupskipið Arijon skotið niður. Bæði
urðu á vegi þýska kafbátsins U-43, undir stjórn Wilhelms Ambrosius. Uskmouth, tæplega 2.500 tonn að stærð, var þriðja fórnarlamb
Ambrosiusar. Mynd: Walter E. Frost.