Mímir - 01.03.1967, Blaðsíða 10

ember um haustið felur þingið hinum nýkjörna
konungi sínum að annast samninga við Dana-
konung um skuldaskipti Noregs og Danmerkur.
Jafnframt biður þingið konung að sjá um, að
tekið verði tillit til kröfu Noregs til Islands,
Grænlands og Færeyja við væntanlegt uppgjör
landanna. Hugsunin er sjálfsagt hin sama og hjá
Wergeland áður, að hafa þessa kröfu til þess að
prútta niður hluta Noregs af ríkisskuldunum.
Þetta sjónarmið fellst konungur á í úrskurði sín-
um 5. janúar næsta ár.
IV
Samningarnir um skuldaskipti Norðmanna og
Dana urðu langir og flóknir. Verður ekki farið
nákvæmlega út í það mál hér, en óhjákvæmilegt
er að gera nokkra grein fyrir aðalatriðum deiln-
anna og þeim aðilum, sem samningana önnuð-
ust, til þess að sá þáttur málsins, sem okkur
snertir, verði skiljanlegur.
Karl konungur þrettándi mun aldrei hafa
skipt sér neitt af þessum málum sjálfur. Kon-
ungsvald í Svíþjóð og Noregi var nærfellt allt
í höndum krónprinsins, Karls Jóhanns, fyrrum
Bernadottes greifa. Olíklegt er, að þessi franski
hershöfðingi, sem ekki einu sinni lærði sænska
tungu, hafi þekkt mikið til Grænlands, Islands
eða Færeyja, en kost þess að hafa gagnkröfu á
hendur Dönum hefur hann skilið mætavel, enda
verður hann manna ákafastur að nota hana.
Það var frá upphafi skoðun Karls Jóhanns, að
hann ætti í samningunum einvörðungu sem
handhafi konungsvalds Norðmanna, uppgjörið
við Dani væri sérnorskt mál. Þess vegna leitar
hann að sjálfsögðu ráðuneytis hjá norskum ráð-
hermm við lausn málsins. Það verða því Karl
Jóhann og norska stjórnin, sem ráða stefnunni
frá norskri hlið. Stórþingið kemur ekki til sög-
unnar fyrr en að því kemur að veita fé til
greiðslu skuldanna.
Báðir aðilar að deilunni virðast framan af
hafa verið sammála um það — og það eitt —
að draga samningana á langinn. Og það voru
mörg lögfræðileg ágreiningsefni, sem menn gátu
hengt hatta sína á. Danir töldu, að skylda Norð-
manna til að taka að sér hluta skuldanna væri
ákveðin í Kielarsamningnum, aðeins væri eftir
að semja um framkvæmd hans. Norðmenn við-
urkenndu ekki gildi Kielarsamningsins í þessu
atriði fremur en öðrum. Svíar voru á milli steins
og sleggju. Gagnvart Norðmönnum gátu þeir
ekki viðurkennt samninginn, en á hinn bóginn
gerðu öll stórveldi álfunnar kröfu til, að hann
væri haldinn. Karl Jóhann hafði erfiða aðstöðu
gagnvart stórveldunum. Þau voru ekkert ánægð
með að vita af fyrrverandi byltingarforingja og
hershöfðingja Napóleons við stjórn ríkis í álf-
unni og fannst hann hafa fengið óþarflega stóra
bráð, þar sem Noregur var.
Þrátt fyrir það höfðu stórveldin ekki áhuga á
að slíta tengsl Noregs og Svíþjóðar. Stefna þeirra
var að viðhalda gildi þeirra samninga, sem
gerðir höfðu verið í Evrópu við lok Napóleons-
styrjaldanna og tryggja frið og ró í álfunni. Þau
lögðu því kapp á að fá Kielarsamninginn fram-
kvæmdan að sem mestu leyti og gæta þess, að
Svíar fengju ekki stærri hlut en þeim bæri.
Við þessar aðstæður var að sjálfsögðu óhugs-
andi, að eylöndin í Atlantshafi yrðu flutt undir
krúnu Noregskonungs. Frá sjónarmiði stórveld-
anna hefði það verið enn frekari aukning á land-
vinningum Karls Jóhanns, vöxtur þessara síð-
ustu leifa, sem eftir voru af frönsku stjórnarbylt-
ingunni. Þetta hefur vafalaust öllum aðilum ver-
ið ljóst. Þess vegna urðu Norðmenn næsta ósam-
kvæmir sjálfum sér í kröfunni til hjálendna
sinna, er frá leið, enda voru þeir lítt vanir milli-
ríkjasamningum og kunnu illa þá list að segja
eitt og meina annað.
I erindisbréfi norsku fulltrúanna við upphaf
samninganna árið 1815, sem gefið er út af kon-
ungi, en byggir á tillögum norsku stjórnarinnar,
er haldið fast fram rétti Noregs til hjálendnanna.
Þar er meira að segja bætt við kröfu um hluta af
nýlendum Dana utan Evrópu. Arið 1818 er allt
annað upp á teningnum. Þá gerir norska stjórn-
in ákveðið tilboð í deilunni um skuldaskiptin,
og eins og til þess að réttlæta, hve lítið hún býðst
til að greiða af ríkisskuldunum, kvartar hún und-
an því, að Danir hafi haldið eftir hjálendum
10