Mímir - 01.03.1967, Blaðsíða 34

Eitt einkenni forms Hannesar er, að hann
fellir iðulega niður endarím, og byrjar stundum
nýja málsgrein í miðri ljóðlínu — að dæmi
Snorra. Mjög óvíða sleppir hann bæði rími og
stuðlum, en af því tæi má þó minna á Ijóðið
Ung stúlka (Kvæðabók, bls. 21). Það er íðilfag-
urt, og væri hollt fyrir þá menn að kynna sér,
sem sífellt hafa horn í síðu formfrjálsra Ijóða
og berja jafnvel höfðinu við steininn og neita, að
þau geti kaliazt Ijóð. — Um formskipunina hef-
ur Hannes annars þetta að segja: „Ég álít, að
stuðlasetning, bundin hrynjandi og rím búi allt
yfir jákvæðum eiginleikum, sem enn sé hægt og
eigi að nýta í þágu nútímaljóðsins. Ég tel ekki
að þetta séu forngripir, heldur hjálpartæki, sem
standa nútímaskáldinu til boða og þeim eigi að
beita þegar þau geta á einhvern hátt aukið
gildi kvæðis."8 -—- I Stund og stöðum gengur
Hannes lengra til móts við „háttleysuna" svo-
nefndu en áður, en segir þó sjálfur, að ekki beri
að skilja það á þann veg, að hann sé orðinn
bundna forminu fráhverfur.9
Lítt eru ljóð Hannesar Péturssonar lituð af
stjórnmálaáróðri eða beinum þjóðfélagslegum
bðskap. Að vísu lætur hann í Ijós andúð sína á
kommúnismanum í kvæðinu Kreml (I sumar-
dölum, bls. 20), en það er líka eina kvæði hans,
sem nefna mætti pólitíískt. Þó fer því fjarri, að
hann sé skeytingarlaus um stjórnarfarslega og
menningarlega framtíð þjóðar sinnar, og má í
því sambandi minna á annað ljóð kaflans Stund
einskis, stund alls, sem áður var vitnað til. En í
ljóðum hans er yfirleitt ekki ádeilubroddur eins
og t. a. m. í sumum Ijóðum Snorra Hjartarsonar.
Nefni ég þetta hvorki Hannesi til lofs né lasts.
Lífsskoðun Hannesar kemur e. t. v. gleggst
fram í Söngvum til jarðarinnar (I sumardölum).
Hann leggur áherzlu á jarðlífið sem hið eina
líf og telur mesm skipta að njóta þess í sem rík-
ustum mæli. Það, sem veitir manninum fyllsta
hamingju, er „ást / til augnablikanna, tímans
sem hverfull þýtur / of dýrmæt, of dýrmæt bráð
heiftúð og hatri / hroka sem einskis nýtur". Er
ekki einmitt tímabært nú, þegar allt of margir
virðast hafa gleymt hinum sönnu verðmætum
lífsins, en eltast þess í stað við einskis verða
hluti, að boða mönnum þessa djarflegu og hisp-
urslausu trú:
sé tíminn ei hér
tær uppspretta gleðinnar, hverfur, sóast
líf vort til einskis, því aðeins á þessari jörð
getur unaður, hamingja þróast?
Hannes Pétursson skipar þegar heiðurssess
meðal íslenzkra skálda, vegna þess að hann helg-
ar sig list sinni af meiri alúð og alvöru en þorr-
inn af jafnöldrum hans. Honum hafa frá önd-
verðu verið ljós þau sannindi, að listin heimtar
hvern þann heilan, er sinna vill kalli hennar.
Ekkert er listinni hættulegra en sá fjöldi fúskara
og glamrara, sem jafnan vill troða henni um tær.
En Hannes er nógu sterkur til að lúta hinum
ströngu lögmálum hennar. Fyrir það á hann
heiður skilið, og sú trúmennska á vonandi eftir
að hefja hann til enn meiri virðingar.
En Hannes Pétursson er af öðrum sökum
merkilegt skáld. Af yngri ljóðskáldum okkar
hefur enginn stuðlað meir að því en hann að
brúa það bil milli fortíðar og nútíðar, sem
mörgum er þyrnir í augum. Hann hefur sam-
hæft ný viðhorf í ljóðlist gamalli hefð, stillt
hörpu sína til samræmis við breyttan aldaranda,
hlýtt kalli hins nýja tíma, en einnig verndað
þau sérkenni, sem íslenzk ljóðlist hefur borið
um aldaraðir. Á þann hátt hefur hann einnig
unnið sér merkissess í íslenzkri bókmenntasögu.
Ég vil ljúka þessari grein með því að tilfæra
síðasta ljóð Stundar og staða, sonnettuna um
guðinn Janus (bls. 73), þann, sem ber andlitin
tvö og er guð alls upphafs. Hann þekkir órjúf-
anlega einingu alls, og er tákn þess, er æ stend-
ur, tákn síferskrar lífsskynjunar, æðri öllum
skilningi, skynjunar fortíðar, nútíðar og fram-
tíðar í einu andartaki. Og það er einmitt hlut-
verk allrar listrænnar sköpunar að draga þessa
skynjun til einnar heildar, óforgengilegrar tján-
ingar.
34