Mímir - 01.05.1984, Blaðsíða 7

minnimáttarkennd og miklu einfaldari. Hún er
fólgin í því að gera fólki grein fyrir nrismunandi
málvenjum og að menn þurfi ekkert að skamm-
ast sín fyrir það að vera „þágufallssjúkir“. Ég
held að hægt væri að gera miklu meira af því í
skólunum að upplýsa menn um eðli tungumáls
og kannski mundi það hafa miklu æskilegri
áhrif til málvöndunar heldur en það sem Kristj-
án Árnason kallaði einhvern tímann „véfréttar-
legar yfirlýsingar um rnálið". Ég held að þá hafi
jÉ Á
hann verið að hugsa um eitthvað í þeim stíl eins
og í blaðadálkinunr „Gætum tungunnar" þar
sem fram kemur eitthvað þessu líkt: „sagt
var. . . rétt væri . .. “ og svo vita menn ekkert
hvernig á því stendur. Þá herðast menn í þeirri
tilfinningu að þeir viti ekkert um íslensku og
það séu þarna einhverjir menn sem sjái um að
gæta tungunnar og þeir segi mönnum hvernig
þeir eigi að tala.
Þú ert sem sagt ekki á því að málfrœðingar
eigi að hafa vit fyrir alþýðunni í þessu sam-
bancli með boðum ogbönnum?
Nei ekki á þann hátt heldur bara fyrst og
fremst í því að upplýsa menn um það í hverju
þetta er fólgið. Ég held að það sé miklu meira
vit í því að hafa þannig vit fyrir mönnum.
En er hcegt að stjórna málþróun, með þessum
aðferðum eða öðrum?
Ég held að það væri ákaflega fróðlegt að
skoða þessa þætti um daglegt mál, sem hafa ver-
ið í útvarpinu. Athuga kannski 20 ára tímabil
og sjá hvað kemur alltaf aftur og aftur. Ég hef
það á tilfinningunni að það sé býsna oft það
sama sem kemur aftur og aftur ár eftir ár og
jafnvel áratug eftir áratug, sem bendir þá til þess
að þetta hafi kannski ekki óskaplega mikil
áhrif. En það er áreiðanlega hægt að hafa áhrif á
málþróunina t.d. með því að reyna að koma á
framfæri íslenskum orðum yfir nýja hluti eða
hugtök og ég held að það sé með því besta sem
málverndarmenn fást við.
En nú tekurðu útvarpsþáttinn “Daglegt mál“
sem dœmi um vonleysið í þessu. En hvað ef
skólakerfið leggðist af öllum sínum þunga á
þetta eins og var gert með “Jlámcelið". Held-
urðu að þá sé hœgt að breyta einhverju, að
minnsta kosti um stundarsakir?
Já, ég veit ekkert hvernig þetta er nreð út-
varpsþáttinn. Ég var aðallega að hugsa um
þetta, því mig grunaði að þar kæmu sönru hlut-
irnir aftur og aftur og það væri mjög fróðlegt að
athuga það. Hlusta á þessa þætti og sjá hvað af
því sem þar er talað um hefur kannski bara
horfið. En ég veit ekki með skólakerfið. Ef við
tökum aftur „þágufallssýkina" sem ég var að
tala um áðan og þær hugmyndir um að hægt
væri að kenna mönnum „rétta“ fallanotkun. I
fyrsta lagi þá efast ég nú um að þó beitt sé slík-
unr aðferðum myndi fólk læra þetta. Og svo
finnst mér það hljóti að vera eitthvað að ef það
er orðið þannig að það þurfi að beita svipuðum
aðferðum í íslenskukennslu og í kennslu er-
lendra mála. Þá er farið að kenna mönnum
eitthvert allt annað mál í skólununr heldur en
þeir í raun og veru tala og jafnvel þótt það væri
hægt held ég að það hljóti að vera vitlaust. Ég
held það sé ekki rétt sem nefnt hefur verið í
þessu sambandi að íslenskukennarar geti
kannski haft gagn af því að kynna sér betur að-
ferðir í kennslu erlendra máia. Ég held að það
sé aiveg öfugt; að menn hafi litið allt of mikið á
hlutverk íslenskukennara sem málakennara,
það er að segja kennara sem ættu að kenna
mönnunr nrálið í skólum. Ég held að það sé
verulegur eðlismunur á móðurmálskennslu og
svo kennslu erlendra mála og það hefur síst ver-
7