Mímir - 01.05.1984, Blaðsíða 22

og notfæra, hvorki með löglegu né ólöglegu
vændi. Hann vill, að konan sé virt sem mann-
eskja, en fullyrðir þó æ ofan í æ, að karlmaður
sjái aldrei neitt nema kynveruna í konunni.
Það er áberandi hvað fullyrðingar Steins vega
oft hver gegn annarri: „Ég er einn af þessum
stóru, sterku mönnum, sem heiminn vantar til
þess að standa í hlífðarlausri baráttu við óvini
mannkynsins.“ (bis. 167). Og seinna í öðru
bréfi: „Nei, herra minn, ég hef gefist upp. Mér
stendur á andskotans sama um mannkynið."
(bls. 189). Hann er á tímabili hrifinn af hug-
myndinni um ofurmennið, hinn sterka mann,
hvers aðalsmerki er skírlífið. Kynni hans af
ítalska fasistanum Salvatore, verða augljóslega
til þess að hann sér ofurmennishugmynd sína í
nýju ljósi. Salvatore er maður sem hefur lifað
miklu meira en Steinn. Afstaða hans til Guðs
og kirkjunnar er svipuð og Steins, hann nuddar
sér utan í kirkjuna án þess að taka nokkurt mið
af kenningum hennar.
í sjöttu og sjöundu bók, þ.e. í klaustrinu og
heima á íslandi er minna um að Steinn viðri
skoðanir sínar á sama hátt og áður. Eins og áður
hefur komið fram, er kafað djúpt í sálarlíf hans
þegar hann dvelst í klaustrinu, innri lýsingar
fyrst og fremst í sjöttu bók, nokkurs konar sam-
antekt um ný, mótuð viðhorf Steins eftir að
hann er orðinn kristinn. Þama sést m.a. að
Steini er ljóst, að kaþólsk kirkja kallar menn
ekki eingöngu til meinlætalifnaðar:
Kirkjan veitir bömum sínum öllum alt og hverj-
um sitt... Hún veitir meinlætamanninum sitt
og hversdagsmanninum sitt. — Drottinn gefur
einum hundrað talentur og öðrum ekki nema
tvær. Einum er gefin náð til að taka á sig ok
meinlætamannsins, öðrum til að sóla stígvél
borgarans. En báðum er heitið sömu launum.
(343-344)
Eftir að Steinn er kominn heim til íslands, hef-
ur lifað hin nánu tengsl við náttúruna, bæði ís-
lenska heilnæma útiloftið, íjöllin og tekið þátt í
„sköpunardýrð hinnar lifandi alnáttúru“ (bls.
449) með Diljá á Þingvöllum, sendir hann föð-
ur Alban bréf. Hann hefur öðlast nýja sýn, lítur
heiminn nú öðrum augum. Hann þarf að gera
upp við fyrri sannfæringu sína og ætlar sér nú
að fara nokkurs konar málamiðlunarleið. Hann
vill enn trúa á Krist, hins vegar gerir hann grín
að munklífi. Þetta nýja sjónarmið Steins er í
sjálfu sér alls ekki svo vitlaust, sbr. orð hans í
klaustrinu, bls. 344. Hitt er svo annað mál, að
Steinn veit að honum voru ekki gefnar tvær tal-
entur heldur hundrað. Áður en hann fór til ís-
Iands, áleit hann að Guð hefði kallað hann til
að verða kanúki. ÖIl málamiðlun er fjarri Steini
Elliða. Hann stefndi frá upphafi að því að verða
fullkominn. Hafi Steini verið gefnar hundrað
talentur, hafi hann verið kallaður til að ganga
mjóan veg meinlætalífsins er hann með þessu
að skjóta sér undan. Þess vegna er hálfkæringur
í honum og hjarta hans óheilt.
b) “Án ástar er allt ófyrirsynju
og eingin huggun nema dauðinn“
Diljá hefur misst báða foreldra sína, móðir
hennar dó þegar hún fæddist og faðir hennar
þegar hún var íjórtán ára. Hún hefur verið
óskaplega hrifin af Steini Elliða frá því þau
voru böm. Og það kemur fram í bréfum hennar
að hún hefur miðað allt líf sitt við hann, gert
hann að miðdepli tilveru sinnar, fengið honum
í hendur fjöreggið sitt: „Það er einginn, sem
skilur mig og þekkir nema þú. Þú hefur gert
mig að því, sem ég er . Ég var leirinn milli
handa þinna.“ (bls. 65). Það hefur haft djúp
áhrif á Diljá, að móðir hennar dó þegar hún
fæddi hana:
Oft fer ég upp úr rúminu á næturnar, þegar
skelfíngin kemur, og tek fram myndina af
mömmu. Ég kyssi hana og græt. Og þá fyrirlít ég
minn eigin líkama, Steinn, því hann kostaði
móður mína lífið. Guð gæfi, að ég eignaðist
aldrei bam. Ég er hrædd við líkama minn,
hrædd við sál mína, hrædd við sjálfa mig, alt. Og
þú ert farinn burt... (bls. 66—67)
Diljá hefur allt annað markmið í lífinu en
Steinn: „Steinn, biddu mig ekki um að verða
22