Islande-France - 01.10.1949, Blaðsíða 13

ISLANDE- FRANCE
11
ANDRÉ MÉTAY:
PIERRE EOTI
or/ nútítnagagnrýnendur
“|JIN mikla ógæfa
Frakklands
stafar af einni af
dyggðum þess:
því er of gjarnt að
leika sér að eldi
gagnrýninnar.
Það hefur yndi af
að niðra þeim,
sem náð hafa
frægð, úthúða
sínum mestu mönnum, húðstrýkja
sjálft sig. Ef Goethe hefði fæðzt á
Frakklandi, væri hann ekki sá guð,
sem Þjóðverjar hafa gert úr hon-
um.”
Er ég las eftir Georges Duhamel
þessi ummæli, sem eru mjög skyn-
samleg og allt of sönn, kom mér í
hug flugrit, sem André Breton sendi
frá sér 1924 í tilefni af dauða Ana-
tole France. Það bar hinn óhugnan-
lega titil „Líkið“. Þar má lesa þetta:
„Loti, Barrés, France; við skulum
setja fallegt merki við árið, sem
lagði að velli þessa þrjá óheillaná-
unga: fábjánann, svikarann og
njósnarann“.
Það mætti líta á þessa óskamm-
feilni sem einfaldan leik, sem „súr-
les rochers d’Islande, il a rejoint
l’au-delá étoilé.
Thora Friðriksson
Ecrit á Reykjavík le
16 septembre 1949.
realískan“ leik, ef André Rousseaux,
sem stendur okkur nær, hefði
skirrzt við aö kveða upp þennan
vægðarlausa dóm: „í lok 19. aldar
hafa bókmenntir okkar staðið hvað
lægst. Og svo nefnir hann Loti,
France, Maupassant, Goncourt-
bræðurna, Jules Renard o. s. frv.
Það virðist sem yfir standi
uppgjör fortíðarinnar, niðurskurð-
ur fjölmargra. Það má reyndar oft
taka undir með Francois Mauriac:
„Réttvísin er oftast hroðvirk“.
Sem betur fer eru margir gagn-
rýnendur göfuglyndari. Þeir hafa
ekki gleymt því, aö allir þessir höf-
undar, sem nú er úthúðað, hafa ver-
ið dáðir í aldarfjórðung og þeir taka
upp vörn fyrir hina sakfelldu menn.
Satt er og hitt, að „líkin“, svo að
haft sé upp orðið eftir Breton, verja
sig út yfir gröf og dauða. Hálfri öld
eftir dauða sinn eiga þau meiri ítök
í lesendum en nokkur nýr rithöf-
undur. Eina skýringin á þessu er
ágæti verka þeirra.
Þar sem það er einmitt á árinu
1950 að hundrað ár eru liðin frá því
Loti fæddist, þessi höfundur, sem er
svo tengdur íslandi, væri ekki úr
vegi að athuga, hverjir eru verðleik-
ar hans og hversvegna veitzt hefur
verið að honum svo almennt.
Þó að Jean-Paul Sartre hafi ekki
sérstaklega veitzt að P. Loti, þá er
samt að finna 1 bók hans „Situa-