Fróðskaparrit - 01.01.1983, Qupperneq 26

UM IKKI AT FLYFA ANNAN FÓTIN...
29
ligt arbeiði umframt nakað av fyrisiting. Hjá
summum lærarum, ið hava serligar skyldur at
røkja, kann minkast um undirvísingarpartin.
Fyri setrið sum heild var upprunaliga
hugsanin tann, at tann hægra undirvísingin
og tað vísindaliga rannsóknararbeiðið skuldi
fara fram í neyvum samstarvi við hinar
granskingarstovnarnar her á landi. Hetta
varð sagt í viðmerkingunum til uppskotið um
stovnseting av Fróðskaparsetri Føroya í 1965,
og tað er tað, sum liggur aftan fyri § 2 í reglu-
gerðini fyri Fróðskaparsetrið:
»At fremja hesi endamál styðjar setrið seg
til søvn og mentunarstovnar landsins. Fyri-
støðumonnum fyri hesum stovnum verður
álagt at hava høli og søvn teirra í tílíkum
standi, at tey eru nýtilig til hetta endamál.
Fyristøðumonnunum fyri stovnunum verður
loyvt at átaka sær undirvísing og vegleiðing
av teimum, sum leita sær kunnleika við setrið,
og verður tað eisini loyvt teimum at røkja
hetta í vanligu arbeiðstíð teirra.«
Tá Fróðskaparsetrið kom, var næstan á
øllum granskingarstovnunum bert fyristøðu-
maðurin, ið var vísindaliga útbúgvin. Hugs-
anin var tann, at ikki bert granskingin, men
eisini undirvísingin skuldi fara fram á stovn-
unum, soleiðis at stovnarnir í fleiri førum
komu at virka sum »institutt«. Hetta var júst
tað, sum frá byrjan hendi í sambandi við
skeiðini í náttúrusøgu, sum fóru fram á Nátt-
úrugripasavninum. Bæði setursráð og lands-
stýri hava sostatt hugsað sær granskingar-
stovnarnar og Fróðskaparsetrið sum eina
undirvísingarliga og granskingarliga heild.
Hetta verður eisini greitt í § 7 í reglugerðini:
»Fast tilnevndu lærararnir og fyristøðu-
menninir fyri teimum stovnum, har undir-
vísing og rannsóknararbeiði fer fram í sam-
starvi við Fróðskaparsetrið, gera tilsamans
rannsóknarráð setursins.«
At rannsóknarráðið ongantíð kom at virka,
er ein annar spurningur.
Vísindaliga rannsóknarstarvið er eitt sind-
ur ymiskt á teimum ymisku deildunum.
Føroyamálsdeildin hevur t.d. vísindaligt ar-
beiði bundið at søvnunum á deildini. Deildin
hevur orðasavn, fólkaminnissavn, staða-
navnasavn og málførasavn (dialektsavn). Tað
verður alsamt økt um hesi søvn, og tað nógva
av granskingini á deildini hevur tilknýti til
hetta savningararbeiði. Vísindaliga manning-
in á deildini telur fýra fólk, sum virka ávika-
vist innan orðabókaarbeiði, staðanavna- og
málførarannsóknir, fólkaminnisfrøði serliga
kvæðagransking, og bókmentagransking.
Granskingin á Støðisútbúgvingini er ikki
bundin at søvnum, men har verða gjørdar
fleiri størri og minni kanningar ella prosjekt.
Vísindaliga manningin á deildini telur ein
alisfrøðing, ein lívevnafrøðing og ein hag-,
dátu- og støddfrøðing. Afturat hesum kemur
eitt starv í lívfrøði á Náttúrugripasavninum,
sum verður lønt av Fróðskaparsetrinum móti
at Náttúrugripasavnið hevur átikið sær und-
irvísingarábyrgdina í lívfrøði á Fróðskapar-
setrinum. Tað eru gjørdar fleiri kanningar
innan lívfrøði, t.d. fuglateljingar. Eisini eru
teir í ferð við eina kanning av føðsluvirðinum
í føroyskum mati. Innan alisfrøði eru kann-
ingar serliga farnar fram innan havfrøði
og orku. Støðisútbúgvingin hevur rættiliga
framkomna edv-útgerð. Kunnleikin innan
stødd- og hagfrøði hevur eisini verið til stuð-
uls 1 øðrum granskingararbeiði. Næmingarnir
hava eisini fyri stóran part tikið lut í gransk-
ingararbeiðinum tey fyrstu árini. Hetta var
liður í útbúgvingini. Her kann t.d. verða nevnt
eitt prosjekt um rúsdrekka, eitt um geisla-
virkni og ein størri kanning av Skálafirði.
Á Gudfrøðideildini kom fast vísindaligt
starv ikki fyrr enn í 1980. Ætlanin er, at henda