Tíðindi Prestafélags hins forna Hólastiftis - 01.01.1959, Blaðsíða 92

96
T í Ð I N D I
í það fór. Óvíst er lfka, að hann hefði talið það svo sem
nokkra dygð, að svelta móður sína til dauðs til að hlífa
eignum klaustursins, sem var vellauðugt.
Athyglisvert er, að sagan er rakin til Jóns sjálfs: „Hafði
biskup Jón oft minnzt á þetta.“ Slíkt er eigi sagt út í loftið.
Og þegar málið er athugað: Hver gat hafa sagt söguna ann-
ar? Eða eru líkindi til, að afkomendur Jóns biskups hefðu
farið að búa til slíka sögu, sem eftir venjulegri siðabók var
honum til hæpinnar frægðar?
Auðsjáanlega hljóta hér einhverjir heimildarmenn að
standa á bak við, sem nákunnugir hafa verið allri ætt Jóns,
geta rakið hana lið fyrir lið og kunna margt af þessu fólki
að segja. Og heimildarmennirnir eru efalaust afkomendur
Jóns, sem þá eru einmitt líklegastir til að hafa heyrt sögur,
sem var á lofti haldið eftir honum sjálfum. Mætti vel geta
þess til, að einn þeirra væri enginn annar en Brynjólfur
biskup Sveinsson. Er kunnugt að þeir Þórður og liann voru
aldavinir, en Brynjólfur var allra manna fróðastur og lang-
minnugastur um sína ættingja. Amma hans var Helga Ara-
dóttir lögmanns. Það er því ástæðulaust að gera of lítið úr
þessari heimild. Miklu meiri líkindi eru til, að hún bygg-
ist á traustum arfsögnum.
Mikligarður?
Eins og sýnt hefur verið hér að framan, stendur það
hvergi skýlaust í frumheimildum, að Jón biskup Arason
hafi verið fæddur á Grýtu, heldur er þetta eigi annað en
ályktun, sem seinni tíma sagnaritarar hafa dregið af ævi-
ágripi Magnúsar Björnssonar. Oddur biskup Einarsson virð-
ist efa þetta svo mjög, að hann sleppir alveg að geta um
Grýtu. En þriðja heimildin telur að Elín móðir Jóns hafi
fyrst flutt í Grýtu eftir að hún varð ekkja, sem ekki hefur
verið fyrr en um eða eftir 1500, því að Ara Sigurðssonar
getur síðast í bréfum 1499.
En enda þótt ekki sé getið annarra bæja í sambandi við