Helgarpósturinn - 29.06.1979, Side 4

4
Föstudagur 29. júní 1979. —hQlgarpósturinrL-
NAFN: Sigurbjöm Einarsson FÆDDUR: 30. júní 1911 ATVINNA: Biskupinn yfir íslandi FJOLSKYLDUHAGIR. Eiginkona Magnea
Þorkelsdóttir. Þau eiga átta börn BIFREIÐ: Peugeot, árgerð 1978, bílnúmer 15015 ÁHUGAMÁL: Allt
„KLOKINDIN VERÐA ALDREI 0F MIKIL”
Prcstastefna var hatdin á tsafirði á dögunum. Þar voru saman komnir flestir prestar landsins ásamt
biskupnum yfir tslandi, herra Sigurbirni Einarssyni.
Trúmái eru tslendingum kærkomið umræöuefni, að minnsta kosti. Herra Sigurbjörn Einarsson hefur
veriö biskup yfir tslandi i 20 ár á sunnudaginn. Hann veröur 68 ára gamail á morgun. Við báðum Sigur-
björn um að koma i yfirheyrslu hjá Helgarpóstinum og félist hann á það þrátt fyrir miklar annir og
skamman fyrirvara.
Er sú áherzla, sem lögð var á
messuformið á nýlokinni
Prestastefnu, til marks um það,
aö prestar leggi nú meiri
áherzlu á hið ytra form trúar-
iökana en trúna sjálfa sem
slika?
„Nei, þvert á móti. bessi
atriði eru vitaskuld alltaf i
athugun. Trúin er tilbeiðsla og
vakandi trú er til að yrkja. Um
leið og maðurinn veit til sln sem
trúarveru, þó þaö sé ekki annað
en leit, spyrjandi leit að guði,
eftir bendingum kirkjunnar, þá
felur það i sér ákveðna trúar-
dýrkun, þessa frumlægustu
iðkun trúar, sem um er að ræða,
það er auðvitað bænin. Það er
bænaiðkun, sem er sjálfsagður
þáttur i öllu trúarlifi og hefur
verið svo frá öndverðu.
Hún getur verið i lágmarki,
segjum i þvi lágmarki, að
maður fari meö kvöldbæn á
koddanum sinum áður en
maöur sofnar.”
Ferðu með bæn daglega?
Ferðu meö Faöirvorið daglega?
„Það geri ég.”
Einu sinni á dag?
„Kannski oftar. Ég fer meö
bæn að minnsta kosti kvölds og
morgna. Þaö er lágmarkið.
Bænin veröur að vera vakandi i
mönnum allar stundir. Og þaö
verður hún, ef maður leggur
stund á slna trú og heldur sinu
sambandi viö guð. Ákveönar
bænastundir eru mönnum
nauösyn, en þær eru ekki allt, að
sjálfsögðu.”
Er ekki erfitt aö vera trúar-
leiðtogi I landi, þar sem trúmál
skipa ekki háan sess og margir
telja sig heiðna?
„Já, Ég veit þaö ekki. Ég hef
ekki staðiö mig sjálfan að þvl að
spyrja þessarar spurningar. Ég
var nýlega spurður að þvi I út-
varpsviötali hvað væri erfiðast
við að vera biskup og ég
svaraði: „Hvað er erfiðast viö
að vera maöur?” Og svariö er
þaö, aö þaö er erfiöast að vera
ekki sá maður sem vera ætti.”
Þú gerir þá ekki greinarmun
á sjálfum þér sem manmi og
þér sem opinberri persónu,
biskupnum yfir islandi?
„Það er alltaf erfitt að taka á
sig ábyrgö og flestir heilvita
menn vilja vera lausir viö það
aö taka á sig mjög mikla
ábyrgð.”
Áttu við, að þú sért ekki heil-
vita?
„Nei, ég á ekki við það. Hins
vegar álit ég, að ég hafi ekki
kosið mér þetta hlutskipti. Ég
lenti i þvl, hvernig svo sem ber
aö túlka þaö. Um biskupsem-
bætti sækir maður ekki. Þaö er
ákaflega gott. Ég sóttist heldur
ekki eftir þvi, og þaö er lika
gott, og er manni oft styrkur aö
hugsa um það, ef erfiöleikar
mæta. Nú, en aö vera biskup
hefur alltaf verið nokkuð erfitt.
Ég hef reynt að taka hverjum
degi, eins og hann kemur, og
gegna því sem aö mér berst til
úrlausnar. Ég gegni skyldum
minum gagnvart guði og svo er
ég ekkert mikið að brjóta heil-
ann um það hvernig viöhorfin
eru I samtlðinni. Þau eru marg-
vlsleg. Okkar samtlð er
möreum erfið.
Hver er þln afstaða til stjórn-
mála núna? Nú er talaö um,
að þú hafir verið kommúnisti á
yngri árum?
„Það er nú ósatt algjörlega.
Ég var j>að aldréi. Það er nú oft
talað gáleysislega og menn
stimplaöir I bak og fyrir, en
kommúnisti var ég aldrei. Hins
vegar er ég jafnaðarmaður og
það hefur komið fram og hef
alltaf haft töluverða tilhneig-
ingu i þá átt, en kommúnisti eða
marxisti var 'ég aldrei og hefði
aldrei getað ocðið miðað við
mina grundvajlarafstöðu til
lifsins.”
„Tekur þú afstöðu til stjórn-
málaflokka á tslandi? Kaustu
t.d. I siöustu kpsningum?
„Já, ég hef kostð yfirleitt, ég
held alltaf. En ég er ákaflega
litill flokksmaöur yfirleitt og hef
ekki verið virkur i stjórnmálum
og verö ekki úr þessu.”
Má ég spyrja hyaö þú kaust?
' „Nei, það eru leynilegar
kosningar á tslandi og ég er
hvergi flokksbundinn. Þaraf-
leiöandi þarf ég ekki að gefa það
upp.”
Gæti þaö oröið þér sem
biskupi tii trafala, ef það kæmi
fram hvernig þú'kýst?
„Ég veit það ekki. Ég held, að
biskup hafi málfrelsi og m.a. tel
ég mig mega fylgja hverjum
þeim flokki, sem síjmvizka mln
telur réttasta, en persónulega
gef ég þaö ekki upp. Ég læt
hvern hugsa það, sem hann vill i
þeim efnum.” '
Klókur biskup. Sigurbjörn,
sagði séra BaldurM t^atnsfirði I
viðtali við Helgarpóstinn
nýlega. Þarf biskupinn yfir
tslandi á öllum sinum
klókindum að hatda?
„É^ held, að klókindi verði
aldrei of mikil, þ.e.a.s. ef með
klókindum er átt við vitsmuni,
en ekki klæki. Ég hef ástæðu til
að halda, að hann hafi meint
þetta jákvætt.”
Nú hefur það heyrzt, að þú
sért að hætta sem biskup?
„Það er ósköp einfalt
reikningsdæmi. Það er auövelt
að komast aö þvi hvaö ég er
gamall-, vesaling^irinn. Og þaö
eru lög i landinu, að menn gegni
ekki embætti lengur en til sjö-
tugs. Hitt er annað mál, að ég.
gæti hætt hvenær sem er. En
enginn ræður sinum vegi.”
Nú hef ég heyrt, að þú værir
hálfpartinn að hugsa um að
hætta við að hætta vegna þess,
að þú hefðir ekki efni á þvi?
„Sagði einhvei^þér þaö? Ég
sagði ekkert um'^að á presta-
stefnu og minir blessuöu prestar
hafa ekki stjakað við mér, það
er mér óhætt að segja.”
Sérðu fyrir þér óska-
biskupinn?
„Ég hef enga afstöðu tekið til
þess.
Er hann til i prestastétt
núna?
„Það eru áreiðanlega margir
til i stéttinni, sem væru full-
færir og æskilegir aö taka sllkt á
hendur. En það kemur I ljós á
sinum tima.”
Er þaö of mikiö sagt, aö trú
byggist á þrælsótta og blekk-
ingu og að kristni sé ekkert
annaö en hugmynd til að hafa
stjórn á fólki?
„Þetta er fjarstæöa, hrein
fjarstæöa. Grundvallarviöhorf
kristinnar trúar er traust og
þegar talað er um guðsótta, þá
er þaö ekki ótti eða hræðsla i
venjulegum skilningi, heldur er
það lotning, djúp og gagntæk,
sem er algjörlega samfléttuö
annarri grunnkennd, sem er
elska. Guð er sá, sem hlýtur aö
elska og að það eina sem er til
óttalegt er að ganga i berhögg
viö hann. Guð er veruleikinn
allur, hvorki meira né minna,
og hvort hann er til eða ekki, er
ekki spurningin. Það mætti
sjálfsagt tneð klókindarökum
sanna, að hann sé ekki til. En
það er alveg útilokað að kveða
hann niður^ Maður lifir og
hrærist og ei* i honum.
En er djöfúllinn þá jafnmikill
raunveruleiki?
„Það er fjarstæöa að bera þá
saman á nokkurn hátt, en undir
þessu hugtaki, sem þú nefndir,
flokkast þaö sem er fjandsam-
legt manninum.”
Svo ég vitni aftur I Baldur I
Vatnsfiröi. Fyrirgefur kirkjan
hórinn? Margumtalaö lauslæti
á tslandi?
Ég vil taka það fram, að það
hefur aldrei verið i sviðsljósi
raunverulegrar trúar. Þaö er
ekki Synd með stórum staf. Hitt
er annaö mál, að þetta er viö-
kvæmt sviö, ástarlif, og þar er
maðurinn aldrei einn. Viðbrögö
og atferli hvers einstaklings
fléttast inn I tilfinningar ann-
arra og oft á mjög svo
viðkvæman hátt. Og þetta aö
börn fæðist I synd er algjör
miskilningur á ritningar-
stafnum.
Þannig, aö biskupinn yfir
tslandi litur óvigða sambúð ekki
hornauga?
„Þaö fer alveg eftir atvikum
og hugarfari einstaklinganna.
Það eru til óvígðar sambúðir,
sem eru heppilegar og allt I lagi
með. En svo eru til sambúðir.
þar sem menn skella frá sér
ábyrgðinni. Þar er tjaldað til
einnar nætur.”
Svo við vikjum að öðru. Ert þú
hlynntur þvl, að tslendingar
taki við 50 flóttamönnum frá
Vletnam, eins og rætt hefur
verið um?
„Ég er eins og aörir kristnir
menn algjörlega andvigur
öllum kynþáttafordómum. En
hitt er annað mál, að ég tel, að
við eigum að fara varlega I það
aö flytja inn vandamál. Ég er
ekki ugglaus um það, að þetta
myndi hafa I för meö sér vanda-
mál og þó aö við Islendingar
tölum fagurlega i þessum
efnum, þá er ég ekki ugglaus
um hvernig viðreynumst, þegar
á á að herða. Og við erum
ekkert miskunnsamari en
hverjir aðrir gagnvart alveg
prýðilegu fólki og ég er ekki laus
við kviða fyrir hönd litaös fólks,
hvort sem það eru börn frá
Kóreu eða öðrum löndum. Ég er
ekki laus við kviða þeirra vegna
og Vietnamar skera sig úr um
útlit og ég hef vissan beig, að viö
reynumst bara ekki þeir gisti-
vinir þessa fólks, þegar á skal
herða.
Eru tslendingar þá ekki nógu
gott fólk?
„í sjálfu sér gott fólk, en þaö
rikir ákveðið hugsunarleysi hér
og við þekkjum það, að fari
eitthvað úrskeiðis hjá lituðum
manni, þá hlýtur hann þyngri
dóm hjá almenningsálitinu en
aðrir. Þetta er staðreynd.^Við
skulum ekki taka á þessu með
neinni léttúö og ekki hreykjas,t
af þvi heldur. Það er óskaplega
stórt mál að slíta fólk upp og
setja það niður i gjörsamlega
framandi umhverfi.”
Er spiritismi I andstöðu við
boðskap og kennisetningar
kirkjunnar?
„Spiritisminn er dálitiö
margbreytt fyrirbæri, en ég vil i
fyrsta lagi gera greinarmun á
spíritisma og sálarrannsóknum.
Ég ber virðingu fyrir hvers
konar rannsókn, sem ber það
nafn meö rentu, en hitt tel ég aö
sé ótvirætt, að hér hafi veriö
blandað saman tveimur
óskyldum hlutum og þegar
spíritistar vilja upp og ofan
kenna sig viö rannsóknir, sálar-
rannsóknir, þá sé splritisminn
aö mestu leyti, ekki neitt I ætt
við rannsókn. Að þvi leyti er
spiritisminn ekki i andstööu við
kristna trú, að forsenda hans er
sú, að það sé lif eftir dauðann.
Þaö er grundvallaratriði
kristinnar trúar. En þetta er hjá
spíritistum trúaratriði. Það er
forsenda spíritismans, að þú
getir sannað á. visindalegan
hátt, að lif sé eftir dauðann. En
þá er átt við sönnun af alit öðru
tæi en trúvissa byggist á.”
Áttu við, að þeir, með þvi að
kenna sig við rannsóknir, sigli
undir fölsku fiaggi?
„Ég álit það. Ég vil ekki
segja, að það sé visvitandi yfir-
leitt, en það er svo I reyndinni.
Það er fals um þetta og ef
maður rekur sögu spíritismans,
þá ber óneitanlega miklu meira
á staðhæfingum og trúboði
hreinlega, heldur en rólegri
rannsókn með viðhlitandi
aðferðum.”
Eru margir slikir I islenzkri
prestastétt?
„Þeir eru fáir. En til að taka
dæmi af handahófi: Við upp
lifðum svokölluð Sauraundur
á slnum tima. Það voru reim-
leikar hér norður I landi, sem
urðu afskaplega frægir og mjög
I sviðsljósi og ég man ekki betur
heldur én aö þáverandi
forystumenn Sálarrannsókna-
félagsins tækju meiri og minni
ábyrgö á þessu. Þarna voru
stór undur að gerast, sem
stjórnað væri úr öörum heimi
og frægur miðill gaf það upp
hvers hún hefði orðiö visari
þarna. En það mun uppvlst, að
allir þessir reimleikar voru af
mannlegum uppruna, en þá
heyrist ekkert frá sálarrann-
sóknarmönnum. Og það má lika
nefna nýrra dæmi, Filippseyja-
undrið, og þegar Sálarrann-
sóknarmenn fara út I það að
senda islenzka sjúklinga
þangað, þá er búið að afhjúpa
þetta mjög svo gagngert sem
hreina og óskammfeilna
blekkingu. Og þeir ættu aö vita
um það, en þvi miður virðist
manni, að menn vilji ekki vita.”
Áttu við, að þeir séu óheiöar-
legir?
„Nei, það er ekki það. En
þetta er sem sé ákveöin trúar-
afstaða, en þá er hún bara þess
eðlis, að hún hefur sinar for
sendur, að menn gripa allt,
menn gripa hvert einasta hálm-
strá og halda i þaö dauöahaldi
og verja það fram I rauðan
dauðann — og þetta hefur oröið
til þess, að stór hluti þjóðar-
innar er orðinn trúgjarn á þessa
furöu og fjarstæðu, að það tekur
engu tali. Þaö þarf að fara langt
aftur I aldir til að finna hliö-
stæðu slikra hluta. Sigurður
Þórarinsson, jarðfræöingur,
komst svo að orði, að hann
talaði um „draumtrúardellu” I
sambandi við tilteknar „rann-
sóknir” norður viö Kröflu, sem
maður hefur reyndar aldrei
fengiðneinar upplýsingar um.”
eftir Halldór Halldórsson