Helgarpósturinn - 21.12.1979, Blaðsíða 12

12
Föstudagur 21. desember 1979. —hGlQSrpÓSÝLJrÍnrL.
bladamadur í einn dag....

-
Karlarnir geta einnig gripið í prjónana þegar þvi er aö skipta, en þetta
var þó eini karlmaðurinn á föndurstofunni þegar blaðamann bar aö.
Sólvangur I Hafnarfirði stendur
rétt við Keflavikurveginn. Þaðan
sér yfir hluta bæjarins, Lækinn og
Hamarinn, þar sem nú hefur
verið tyllt niður jólatré enn eitt
árið. Þetta fagra útsýni er eina
leiftrið af umheiminum, sem
flestir heimilismenn á Sólvangi
hafa, þvi að þar eru margir
rúmliggjandi og litt ferðafærir.
Þeir sem þar gista eru rúmlega
100 talsins og i flestum tilvikum
er Sólvangur siðasti áfanga-
staðurinn á langri leiö. Leiðin
þangað hefur veriö misjöfn eins
og gengur og legið um ólika stigu
þjóðfélagsins. Þarna eru t.d.
gamlir verkamenn, athafnamenn
og bændur, húsfreyjur og heldri
manna dætur jafnvel fólk, sem al-
iö var upp á sveitarframfæri, og
fleiri ogfleiri, sem nú deiia kjör-
um undir sama þaki. Þessir
einstaklingar eiga það sameigin-
legt að geta ekki lengur staðið á
eigin fótum i þvi samfélagi, sem
þeir hafa byggt upp og nú er kom-
ið að skuldaskilum samfélagsins
við þá.
Til skamms tima mættust á
Sólvangi upphaf og endir
mannlegrar tilveru ef svo má að
oröi kveða, þvi að þar var ekki
einungiselli- og hjúkrunarheimili
heldur og fæðingarstofnun. Nú
situr ellin ein að þessu myndar-
lega húsi, sem hýsir raunar alis
ekki alla þá, sem þangað vilja
komast. — Flestir una sér vel
hérna, — sagði Þuriður Ingi-
mundardóttír hjúkrunarforstjóri
sem gaf sér tlma frá annasömum
skyldustörfum til þess að sýna
blaðamanni f einn dag þessa
stofnun eða heimili, sem hún vill
heldur kalla þaö. — Að sjálfsögöu
hlýtur aö vera einhver stofiiunar-
bragur á svona stöðum, en við
viljum lita á Sólvang sem heimili.
Þetta er siðasta heimili margra
þeirra, sem hérna dveljast.
Þeir segjast hafa
unnið nóg um dagana
Og raunar er furðulega
heimilislegt á Sólvangi. 1 stiga-
gangi og setustofum getur að lita
myndir og alls kyns fallega muni,
sem vistfólk hefur gert. Þar eru
lika blaðmiklar jurtir, sem hafa
vaxið upp frá þvi að vera pinulitl-
ir afleggjarar og þrifast þvl
greinilega vel. Og fólkið virðist
lika þrifast vel, a.m.k. það sem
sat uppi á f jórðu hæð og hlýddi á
þingsetningarræðu forsetans, — i
sjónvarpi, þegar okkur bar að
garði. Ennfremur þeir, sem
kepptust við hannyrðir og föndur
undir umsjá Jóhönnu Guðmunds-
dóttur, sem hefur verið föndur-
kennari á Sólvangi I tæpa tvo
áratugi. Þaö vakti athygli okkar,
að inni á fóndurstofunni sat
aðeins einn karlmaöur i miklum
kvennafans. Hann leit varla upp
frá prjónunum sinum og vinnu-
gleðin skein út úr andlitinu.
Jóhanna sagði, aö þaö væri erfitt
að fá karlmenn til þess að taka
þátt í föndrinu. — Þeir bera þvi
við, að þeir hafi unnið nóg um
dagana sagöi hún glettnislega. —
En ætli skýringin sé ekki sú, aö
þeim finnist þetta heldur
kvenlegt. Þó benti hún okkur á
blómahengi, sem hún sagði, ann-
ar karlmaður hefði hnýtt af mik-
illi list. Hann heföi lært þessa iöju
fyrir nokkrum árum og hún veitti
honum mikla ánægju. — Hér fær
fólkið að vinna við það, sem
þvi hentarbezt.-sagðihún, —Og
auövitað er enginn neyddur til
þess að vinna hérna. Þetta er
umfram allt dægrastytting, og
hún myndi missa marks, ef fólk
teldisignauðbeygttilaötaka þátt
i henni.
Ég gat dansað,
þegar ég var ung.
A föndurstofunni spjölluöum
viö stundarkorn viö Ingibjörgu
Gissurardóttur, sem búiö hefur á
Sólvangi um rúmlega fjögurra
ára skeið. Hún var glerffn i
tauinu, bar fallega skartgripi og
þaðkom striðnisglampi i augun á
henni, þegarhún sagöi, að heldur
væri litið á sér aö græða. Ingi-
björg er Arnesingur, ein af 17
systkinum, en aöeins fjögur Hfa
enn. — Fólkið mitt er ósköp gott
við mig, — sagði hún. Það útrétt-
ar fyrir mig það sem ég þarf, og
svo auövitaö stúlkurnar hérna,
sem eru hver annarri betri. Sjálf
kemst ég ekkertum. Ég reyni að
stytta mér stundir við að sauma
og hekla, en það gengur lítið, þvi
að ég er soddan letingi. Svo les ég
„Ástæðan fyrir þvl að þetta viðfangsefni varð fyrir valinuvar eiginlega sú, aö ég fór aö velta fyrir mér
einhverju efni I sambandi viö jólin og I framhaldi af þvi fólki sem ekki heldur þessi heföbundnu jól inn á
heimilum sinum. Þá datt mér i hug gamla fólkið á eliiheimilunum og ákvaö aö heimsækja Sólvang tii aö
sjá hvers ég yröi vlsari,” sagöi Guörán Egilson. Guörún er gamalreyndur blaöamaöur, bæöi af Timan-
um og Þjóöviljanum, en hefur nú snúiö sér aö húsmóöurstarfinu á sama tima og hún hefur ritaö endur-
minningar Rögnvalds Sigurjónssonar, sem nú hafa komiö út f tveimur bindum — Spilað og spaugaö og
Meö lifið i lúkunum, en siöari bókin kom út nú fyrir jólin.
dálitið, en gleymi öllu strax aftur.
Þegar maður er orðinn svona
lélegur eins og ég, er langbezt að
vera á svona stofnun. Ég gæti
ekki hugsað mér að vera alein
einhvers staðar, þó svo að
einhver liti til með manni, enda
gæti ég það engan veginn.
Blaðamaðursagðist hafa heyrt,
aö stundum kæmi maður meö
harmoniku og slægi upp balli
þarna á fjórðu hæöinni. Ingibjörg ‘
kvaðst hafa mjög gaman af þvi,
þóaö ekki hefði hún getað dansaö
imörgár, — En ég gat það, þegar
ég var ung, bætti hún við ibyggin
á svip. — Og stundum koma hing-
aðaðrir góðir gestir t.d. söngvar-
ar, upplesarar og jafnvel kórar,
og af þvi mætti vera meira, þvi að
allt slikt lyftir manni svo mikið
upp. Viö erum fæst það vel á okk-
ur komin hérna, að við gætum
sótt skemmtanir og tónleika og
þess vegna þarf að færa allt sllkt
hingaö, ef viðeigum ekki alveg að
fara á mis við það. En annars hef
ég ekki yfir nokkru að kvarta, og
ef ég væri núna ung og hraust
og mættivelja mér llfsstarf, vildi
ég fá aö hjúkra öörum, eins og
þetta göfuga fólk, sem hér vinnur.
Reisn húsfreyjunnar
er lifsseig.
Ingibjörg er 1 hópi þeirra, sem
hafa daglega fótavist, en það er
aðeins tæpur helmingur af
eftir okkar ábendingum. Aðrir
eru algerlega háðir okkur að
þessu leyti, og við reynum að
bæta úr þörfum þeirra eftir þvi
sem föng eru á. Hér fer enginn i
jólaköttin, og um dag-
inn fengum viö heilmikiö af
fötum lánað úr verzlun, svo að
fólkið gæti mátað i rólegheitum
og velt hlutunum fyrir sér.
Nokkru áður hafði komið til okkar
hárgreiöslumeistari ásamt
aðstoðarfólki, ogsvo var klippt og
krullað, sumar konurnar fengu
permanent og aðrar fengu bylgj-
ur. Þetta var eiginlega upphafið
að jólaundirbúningnum hjá okk-
ur.
Og þá vaknar sú spurning,
hvernig sé háttað jólaannriki og
jólahaldi á svona stóru heimili.
Þurlður segir, að það sé svipað
þvi sem almennt gerist. — Vist-
fólkið tekur litinn þátt I undirbún-
ingnum að þvi undanskildu að það
býr til ■ jólaskreytingar eftir
leiðsögn Jóhönnu. Starfsfólkið sér
um tilbreytingu i mat og ööru
meðlæti, ogvið reynum aö skapa
hér sem bezta jólastemmningu.
Flestir dveljast hér yfir öll jólin
en fá oftast heimsóknir frá ætt-
ingum og vinum. Aðrir fara heim
eða til ættingja á aðfangadag, eða
þá á jóladag, en eru yfirleitt
komnir aftur þá um kvöldið.
Margir treysta sér ekki til að
fara, þó að þeir séu boðnir og
segjast vilja vera heima hjá sér á
Margrét Magnúsdóttir, tæplega
áttræð.
við. Vonandi get ég klárað fyrir
hvltasunnu þessi 16 pör sem ég
hef lofað.
Margrét verður áttræö á næsta
ári og hefur verið á Sólvangi I
rúm 9 ár vegna heilsuleysis. Hún
telur sig hafa fengið mikla bót af
vistinni þar. — Aður gat ég varla
farið um og var sárkvalin. En ég
er alltaf að hressast. Kannski
verð ég svo hress að ég þurfi að
fara héðan, en þaö vildi ég sizt af
Á sídasta
heimilinu
Guðrún rabbar við gamla fólkiö á föndurstofunni á Sólvangi.
heimilisfólkinu. Þeim verður
eðlilega fleira til dægradvalar en
hinum, sem eru að mestu bundnir
viö rúmið. Þeipi gefst llka
tækifæri til dálltillar
tekjuöf lunar, þvi aö
framleiðslan á föndurstofunni er
seld gestum og gangandi.
Jóhanna fóndurkennari segir, aö
fyrir undanfarin jól hafi verið
haldinn basar með handgerðum
munum vistfólks, en þetta áriö
hafi allt fokið út úr höndunum á
þeim og engin þörf veriö á basar.
Fyrir þessar tekjur getur fólkið
keypt glaðning handa sjálfu sér
og öörum, — Nokkrir vilja gefa
jólagjafir, — segir Þuriður — og
þegar gestir koma I heimsókn
þykir hlýða að hygla þeim
einhverju. Reisn húsfreyjunnar
er býsna lífseig. Margir eiga ætt-
ingja, sem sjá um endurnýjun á
fatnaði og aðrar þarfir og oftast
jólunum, en þvi er ekki að neita
aö sumir vilja halda jólin með
sinum nánustu, en eiga þess ekki
kostýmissahluta vegna. Aannan
I jólum er hér haldin messa og til
hennarkoma flestir þeir, sem ról-
færir eru.
Alin upp á sveitinni
Margrét Magnúsdóttir er ekki i
nokkrum vafa um, að hún ætli að
vera heima um jólin. — Ég var
einu sinni hjá ættingum á
aðfangadagskvöld, en mér fannst
ég ekki vera heima, og hér á ég
heima, — sagði hún.Margrét býr
á annarri hæö, þar sem ýmsir
hafa fótavist en aörir eru að
mestu rúmliggjandi. Þegar viö
hittum hana, sat hún frammi á
gangi og pr jónaði. — Ég er alltaf
að prjóna rósavettlinga — sagði
hún. — Það er alltaf verið aö
panta hjá mér og ég hef alls ekki
öllu. Ef ég losna við stafina vildi
ég gjarnan geta orðið hér ganga-
stúlka, — sagöi hún hýrlega. I
samtalinu við Margréti kemur
fram, að fyrstu ár ævinnar var
hún á sveit. — Ég var hjá góðu
fólki, en svo átti að fara aö færa
mig til annarra, sem vildu taka
mig með minni meðgjöf. Þá sagði
hún fóstra mín: — Ég læt hana
Möggu ekki og ég tek ekkert með
henni. Hjá þessari konu svaf ég
svo, þangað til ég varð 22ja ára.
Jón, maður Margrétar dvelst
einnig á Sólvangi. — Hann er
orðinn dálitiðutan viö sig, — segir
hún, — og er eiginlega ennþá
heima I sveitinni. Stundum er
hann að tala um að skreppa yfir
að Kálfafelli, en það er næsti bær
við Marlubakka I Fljótshverfi,
þar sem við áttum lengst af
heima. En hann kemst ekki langt
I hjólastólnum sinum fremur en
ég á stöfunum.
Margrét og Jón eiga engin
börn, en sex ung frændsystkini
Jóns á Mariubakka voru að
nokkru leyti alin upp undir þeirra
verndarvæng. — Börnin þeirra
kalla mig stundum Möggu ömmu,
og nú er búið aö skira strák í höf-
uð á mér. Hann heitir Grétar
Már. Og Margrét ljómar af stolti
og heldur áfram með rósavettl-
inginn sinn.
Ekki lengur geymslu-
staðir
Aö sjálfsögðu er ekki allt
heimilisfólk á Sólvangi eins vel á
vegi statt og þær Margrét og Ingi-
björg. A þriðju hæðinni eru nær
eingöngu langlegu sjúklingar,
sem fæstir komast fram úr rúm-
um og þarfnast aðstoðar I hvi-
vetna. Áhugi flestra á umheimin-
um er þorrinn og dagarnir liöa I
meðvitaðri eða ómeövitaöri bið
eftir hinu ókomna. Allt er reynt
aö gera til þess að létta þvi dvöl-
ina og umönnun þessara einstakl-
inga hlýtur að krefjast nærfærni
og hjartahlýju. Það er áreiðan-
lega erfitt að finna endalokin
nálgast og hafa það á tilfinning-