Helgarpósturinn - 15.08.1980, Side 6

■ Hér birtistannar hluti Morðgátu Helgarpóstsins sem
hófst í síðasta tölublaði. f lok hans er varpað til lesenda
fyrstu ráðgátunni af alls þremur sem þeir geta spreytt
sig á að leysa og varða framvindu málsins. Spurningin
er: Hver gömlu bekkjarfélaganna sjö sem koma saman
til endurfunda á Útey á Breiðafirði er feigur? Þeir
iesendur sem telja sig búa yfir nægilegri „menntaðri
ágiskunargáfu" til að svara þessari spurningu skulu
senda hið snarasta meðfylgjandi seðil til:
Morðgáta Helgarpóstsins,
Helgarpósturinn,
Síðumúla 14, Reykjavík,
og verður dagsetning póststimpils iátin skera úr um
hvortseðillinn hefur veriðsendur nægilega snemma því I
Fðstudagur i5. ágúst 1980 hie/garpósfurínrL
þriðja hluta Morðgátunnar I næsta tölubíaði verður þess-
ari spurningu svarað. I lok þriðja hluta birtist jafnframt
ráðgáta númer tvö, sem svarað verður í f jórða hluta.
Fjórða hluta lýkur svo með stóru spurningunni: Hver er
morðinginn? Og henni svarar fimmti og síðasti hluti. I
boði fyrir rétt sVör við tveimur fyrri gátunum eru tvenn
bókaverðlaun að verðmæti um 40.000 krónur, en ferða-
vinningur að verðmæti um ein milljón býðst þeim
lesanda Helgarpóstsins sem svarar lokaspurningunni
rétt. Dregið verður úr réttum svörum ef margir eru jafn
getspakir. Þá eru tíu aukaverðlaun að verðmæti um
20.000 kr. til handa þeim sem senda inn rétt svör við öll-
um þremur spurningum. Það er því nauðsynlegt að
fylgjast náið með framvindu Morðgátunnar. Athugið:
Aðeins þau svör verða tekin gild sem send eru inn á seðl-
inum hér að neðan.
„i þau skipti sem ég hef siðan veriö I (Jtey meö Helga höfum viö veriö
tveir einir f húsinu, svo ég varö undrandi þegar hann kom til min núna
á afmælinu minu, 14. júli, og bauö mér til (Jteyjar um verslunarmanna-
helgina og bætti þvi viö, aö viö yröum ekki tveir heldur fleiri...”
SAKAMÁLASAGA EFTIR ÞRÁIN BERTELSSON 2. HLUTI
Þaö eru tvö ár siöan ég kom í fyrsta sinn
til (Jteyjar. Þá var ég illa til reika.
Konan min hún Jenny varfarin frá mér
með dætur okkar tvær, aftur til Glasgow,
og ég var búinn aö vera fullur i mánuö.
Viö hittumst þegar ég var viö nám i
Skotlandi og ég sagöi henni frá Islandi og
öllum afrekunum sem ég ætti þar óunnin
og svo giftum viö okkur og þegar tvihur-
arnir fæddust hætti hún félagsfræöinám-
inu og annaðist bömin og heimiliö, tvö
hráslagaleg kjallaraherbergi, og ég lét
meistaraprófið duga, hætti viö doktorinn,
ogviöfluttum „heim” til Islands. Þaö var
áriö ’73.
Jenny þoldi aldrei Island. Hún fékk
enga vinnu og var bundin yfir börnunum
allan daginn i alls konar leiguhúsnæöi
fyrstu þrjú árin og svo i 4ra herbergja
ibúö i Breiöholtinu sem viö keyptum ’76
um leiö og ég fékk lifeyrissjóösréttindin,
og ég kenndi næstum tvöfalda kennslu viö
Gagnfræöaskóla Austurbæjar og þar aö
auki ensku i einkatlmum. Ekki veitti af,
þvi viö áttum minna en ekki neitt þegar ég
kom frá námi og kennaralaunin hrökkva
skammt til aö borga af húsgögnum, ibúö,
bil, lánum og sköttum og öllum þessum
reikningum sem streyma inn um bréfa-
lúgurnar hjá venjuíegum þjóöfélagsþegn-
um til aö minna þá á aö halda sig viö efn-
iö.
Viö gátum aldrei setiö á sátts höföi.
Henni leiddist. Sagöist vera einangruö.
Fyrst var þaö vegna þess aö hún kunni
ekki m áliö og var bundin yfir bömum. Svo
fékk hún ekki vinnu vegna þess aö hún
haföiekki næga menntun, þvi hún varö aö
hætta námi vegna mln og telpnanna. Svo
vissi hún ekki hvaö hún vildi læra, jafnvel
þótt hún heföi getaö fariö I Háskólann. Og
hún var alltaf jafnein I Breiðholtinu þótt
byggðin héldi áfram aö vaxa. Hún öfund-
aöi mig af þvi aö fá aö vera allan daginn
innan um fólk og ég öfundaði hana af þvf
aö fá aö vera ein meö sjálfri sér, og hún
öfundaöi migaf þvf aö þurfa ekki alltaf aö
vera aö hugsa um telpurnar og ég öfund-
aöi hana af því aö fá aö vera meö þeim og
þekkja þær og sjá þær þroskast og leiö-
beina þeim.
Viö vorum bæði jafnóánægö meö okkar
hlutskipti og óánægjuna létum viö bitna
hvortá ööru. Hún jagaöist og slfraöi þeg-
ar ég kom heim, svo ég fór aö reyna aö
vera minna heima og eftir þvl magnaöist
ófriöurinn og ég fór aö drekka meira og
meira og synti gegnum dagana slævöur
ográöþrota og til aö reyna aö komast hjá
illindum reyndi ég aö hjálpa til viö
heimilisverkin , þegar ég kom heim á
kvöldin eöa um helgar og sagöist styöja
réttindabaráttu kvenna af öllu hjarta,
þótt mér fyndist ég sjaldnast vera annaö
eöa meira en þræll i vinnunni og á heimil-
inuog nauöugur viljugur i réttindabaráttu
kvenfólks, eigandi sjálfurfárra kosta völ,
njótandi fárra réttinda.
Viö Jenny vorum auövitaö sammála um
aö þetta væri þjóðfélaginu aö kenna, þaö
er aö segja I þau skipti sem viö gátum
spjallaö saman i friöi og spekt eins og
alminlegar manneskjur, i staö þess aö
kenna hvort ööru um alla jarðneska
ógæfu. En hlutirnirlögúöustilftiö þótt maö-
ur heföi vit og menntun til aö kenna þjóö-
félaginu um þaö sem úrskeiöis fór.
Svo gekk þetta ekki lengur, Jenny fór
frá mér með telpumar. Til foreldra sinna
iSkotlandi. Þaö var i júní ’78. Þá gafst ég
upp og ákvaö aö láta ekki renna af mér
framar. Ég var eyöilagöur maöur, ekki af
ljúfsárri ástarsorg — til þess höföum viö
Jenny kvaliöhvort annaö of mikiö —held-
ur vegna þess að mér fannst sú þrönga
sylla sem ég haföi staðiö á hafa hrunið
undan fótum mér. Ég var eins og fuglinn f
bjarginu hérna i (Jtey, nema hvaö ég gat
ekki flogiö.
Drykkjan stóö i rúman mánuö upp á
hvern dag, hverja vökustund alls konar
fólk gekk ljósum logum i fbúöinni, talaöi,
hló, grét og drakk og dreyföi um sig ösku
ogeyðileggingu— og ég þekkti ekki lengur
mun dags og nætur og var i senn drukk-
inn, timbraöur og edrú.
Ég sat einn i eldhúsinu yfir hálfri flösku
af brennivini og haföi ekki döngun i mér
til aö þvo upp óhreinu glösin i vaskinum
fremur en daginn áöur eða daginn þar á
undan. Þá var dyrabjöllunni hringt.
Ég þekkti hann strax, ljóshæröan og
búlduleitan, þótt ég heföi ekki séö hann
lengi.
— Nei, er þaö Helgi, sagöi ég. Séra
Helgi, komdu sæll og blessaöur í Jesú
nafni og fjörutíu.
Hann kom inn.
Ég bauö honum i eldhúsiö og reyndi um
leiö aö loka dyrunum innf svefnherbergiö
og stofuna, svo hann sæi ekki viöur-
styggöina.
Ég bauö honum kaffi, en þaö var ekkert
kaffi til.
— Þú fyrirgefur, sagöi ég, en þaö er
svona þegar maöur er grasekkjumaöur.
Konan min skrapp meö börnin aö heim-
sækja foreldra sfna I Skotlandi.
— Þaö gerir ekkert til meö kaffiö, sagöi
hann. Mig langar hvort eö er dckert f
kaffi.
— En ég á te einhvers staðar, sagöi ég.
Þaö er svona þegar maöur er einn. Maöur
hefur enga reglu á hlutunum.
Ég var aö hugsa meö mér af hverju f
andskotanum hann heföi þurft aö rekast
inn.
— Grasekkjumaöur? sagöi hann. Ég
hélt þiö væruö að skilja.
— Skilja? sagöi ég. Af hverju hélstu
þaö?
— Ég hélt þaö, sagöi hann. Ég hef haft
spurnir af þér alltaf ööru hverju.
— Já, viö erum skilin.
— Ég frétti þaö, sagöi hann. Svo mér
datt f hug aö lita viö.
— Af hverju? sagöi ég. Ég þarf engan
prest. Engan andskotans prest.
— Ég er nú heldur ekki I hempu, sagöi
hann. En mér leiðist aö vera einn og datt í
hug að þér gæti leiöst llka. Ertu ekki til i
aö koma meö mér i smáferöalag?
— Hvert? sagöi ég. I biltúr til Þingvalla
svo viögetum rætt málin? Nei.þakka þér
fyrir Helgi minn. Ég þarf ekki að skrifta
núna. Ég ætla aö reyna aö syndga soldiö
meira fyrst.
Ogtil aö árétta forherðingu mina tók ég
fram brennivinsflöskuna sem ég haföi
stungiö inn f ruslaskápinn þegar dyra-
bjöllunni var hringt:
— Má ég ekki bjóöa þér brennivfns-
staup fyrst konan er stungin af meö bæöi
teið og kaffið?
— Jú, þakka þér fyrir, sagöi hann. Ég
er sólginn f brennivfn. Sérstaklega ef þaö
er iskalt.
— Þetta er volgt, sagöiég. Hlandvolgt.
— Ja, ekki er þaö verra, sagöi hann. Þá
finnur maður fyrst bragöiö.
Þaö var ekki Þingvallabiltúr og tveir
tfmar af skriftamálum sem Helgi haföi f
huga þennan dag.
Hann fékk mig til aö koma meö sér til
(Jteyjar og þar dvaldi ég hjá honum f
næstum tvo mánuöi.
Ég frelsaöist ekki, enda geröi Helgi
enga tilraun til aö frelsa mig né heldur
snúa mér frá brennivfni.
Afturá móti tókst honum að koma mér
aftur á réttan kjöl.
Hvaö meina ég meö þvf?
Jú, ég er ekki aö tala um kraftaverk.
Þegar ég segist vera kominn á réttan kjöl
á ég viö, aö ég er aftur oröinn virkur þjóö-
félagsþegn í þeim skilningi, aö ég get
stundaö mlna vinnu og uppfyllt mínar
skyldur og mér líöur stundum prýöilega
og yfirleitt er ég ekki aö hugsa um
hvernig mér liður. Ég biö ekki um meira.
Ég biö ekki um kraftaverk. Til aö biöja
um kraftaverk þarf maöur aö trúa á þau.
Ég trúiekki á neitt. Ég trúi ekki einu sinni
á aö þaö sé rétt að trúa ekki á neitt.
Hins vegar veit ég aö Helgi bjargaöi lífi
minu. Hvort svo sem það hefur haft ein-
hvern tilgang eöa ekki.
Ég sagöi þetta viö hann þegar ég fór.
— Bjargaðlifiþinu? sagöi hann. Já, þaö
getur vel veriö.
— Ætlastu ekki til að ég þakki þér fyrir
þaö? spuröi ég.
— Nei, sagði hann.
Iþau skiptisem ég hef siöan veriö i' Út-
ey meö Helga höfum viö veriö tveir einir I
húsinu, svo ég varð undrandi þegar hann
kom til minnúna á afmælinuminu, 14. júli
og bauð mér til Úteyjar um verslunar-
mannahelgina og bætti þvi viö, aö viö yrö-
um ekki tveir heldur fleiri.
— Hverjir veröa? spurði ég.
Frh. á bls. .9
c
HVER VAR FEIGUR? SVAR:
■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■
Sendandi: NAFN
HEIM/LISFANG
SÍM/