Helgarpósturinn - 19.09.1980, Page 6

6
Föstudaqur 19. seotember 1980. —JlBlgOfpÓSturÍnrL.
BAM! YOWF! FFFFFFTT!
Lítið eitt um teiknimyndasögur
rekja enn lengra aftur i timann,
eða allt til hinna fornu hellaristna
frá forsögulegum tima, þar sem
dregnar voru upp myndir af lifs-
baráttunni. Forngrikkir skreyttu
leirker sin með myndum af atr-
'iöum Ur goðsögnum, þar sem
hver goösagnavera hafði sitt ein-
kenni, svo almenningur vissi hver
ætti i hlut. Höggmyndir og gler-
myndir gotnesku kirknanna á 13.
öld voru biblía hinna fátæku, sem
kunnu ekki að lesa. Þar voru
settir fram þeir hlutir, sem and-
legir leiötogar töldu að almenn-
ingur þyrfti að vita, svo sem
sköpun heimsins.kennisetningar
trúarinnar, atriði úr lifi dýrling-
anna o.s.fr.v.
Enski 18. aldar málarinn
William Hogarth lagöi með
teikningum sinum af lifi
Lundúnabúa grundvöllinn að þvi
sem teiknimyndasögurnar urðu
siðar. Frægasta saga hans heitir
A Rake’s Progress og segir I átta
atriðum frá hnignun ógeðfellds
herramanns.
Skopteikningar urðu mjög vin-
sælar á 19. öldinni og náðu þá
mikilli útbreiöslu með dag-
blöðunum, sem þá voru I miklum
uppgangi.
Þar kom að þvi, aö teikni-
myndasögur komu I dagsljósið og
var svissneski kennarinn
Rodolphe Töpfer einn af braut-
ryðjendunum og notaöi hann
sögur sinar við kennsluna. Meðal
þeirra sem hvöttu hann til dáða,
var þýska stórskáldiö Goethe.
Ariö 1854 teiknaöi Frakkinn
Gustave Doré sögu, sem hann
kallaði „Pólitiska, rómantiska
og skoplega sögu hins helga Rúss-
lands”, þar sem hann i 500
myndum réðist að keisaranum,
sem þá hafði lagt út i strið gegn
Tyrkjum.
Guli strákurinn og co.
Teiknimyndasagan, eins og við
|>ekkjum hana i dag, kemur hins
vegar ekki fram fyrr en rétt fyrir
aldamótin, eins og áður segir.
Það geröist þann 16. febrúar 18961
dagblaðinu New York World.
Hetjan I þessari fyrstu eiginlegu
teiknimyndasögu, var litill gutti,
Myndasögur ’má skilgreina á
fjölda vegu. Með algengustu skil-
greiningunni mun þó vera átt við
sögur, sem sagöar eru með
myndum, eins og þær birtust I
dagblöðum i Bandarikjunum i lok
siðustu aldar. Þessar mynda-
sögur hafa siðan fram á okkar
daga fuilkomnast að ailri gerð,
bæði vegna áhrifa frá kvik-
myndum og vegna einstakra frá-
bærra listamanna, sem lögðu
stund á þessa listgrein.
Upphaf myndasagna má þó
Griskur vasi frá 6. öid fyrir Krist: Eitt elsta dæmi um „myndasögur”.
Hinn frægi Bayeux-refiii frá 1070, þar sem sagt er frá innrás Vilhjálms
Bastarðs i Engiand.
„Hef mest gaman af
Lukku Láka”
segir
Þráinn
Bertelsson
dagskrár-
gerðar
maður
,,AÖ sjálfsögðu les ég teikni-
myndasögur. Ég les Andrés önd
að staðaldri og hef gert þaö frá
biautu barnsbeini. A6 visu datt úr
hjá mér tímabil, en ég byrjaði
aftur þegar sonur minn fór að
lesa þetta”, sagöi Þráinn Berteis-
son dagskrárgeröarmaöur hjá
Sjónvarpinu.
Þráinn sagöi að hann læsi
einnig Tinna, Asterix og Lukku-
Láka. „Þetta eru topp bók-
menntir”, sagði hann.
—En áttu þér einhverja uppá-
haldssögu?
„Eghefmestgamanaf Lukku-
Láka, sem mér finnst vera hvaö
besta serian. Andrés greyið hefur
sett svo mikið ofan meö árunum.
Gullöldin er liðin.
—Hvaö séröu við teiknimynda-
sögur?
„Séu teikningarnar vel
unnar, eins og þær eru i góðum
teiknimyndasögum, þá er sjón
sögu rikari. Þaö er myndmáliö,
sem mér finnst svo heillandi, og
svo er þetta yfirleitt gert af hel-
vlti góöum húmor.
Þetta er aðgengilegt efni, fljót-
lesiö, og núna finnst mér gaman
aö flestum þeim greinum, sem
sonur minn og ég getum lesiö af
sama eöa svipuðum áhuga. Sumir
hafa miklar áhyggjur af teikni-
myndasögum sem fjölþjóða-
prenti, eins og þaö er kallaö, og
þaö er mikiö til i þvi. En ég segi
ekki að öll þau lifsviöhorf, sem
birtast i þessum sögum séu jafn
æskileg, en þaö er með þetta eins
og annaö, sem maöur les, að
maöur gleypir það ekki hrátt”.
,,Ég skil ekki mynda-
sögur”
segir
Guðrún
Helgadóttir
alþingis
maður
„Þessu er afskaplega fljót-
svarað. Það hefur lengi veriö
gamanmál hér á heimilinu, aö
ég skil ekki myndasögur. Þaö
eina, sem hefur boriö viö að ég
skilji af sliku er Andrés Ond, en
allt þar yfir er fyrir ofan mitt
gáfnasvið”, sagði Guðrún
Helgadóttir alþingismaður,
þegar hún var spurö aö þvi
hvort hún læsi teiknimynda-
sögur.
„Það er liklega eins með mig
og Gerald Ford fyrrum Banda-
rikjaforseta, sem sagt var að
gæti ekki tuggiö gúmmi og
gengiö samtimis, ég get ekki
lesiö og skoðað myndir I einu..
Ég verð að gera það hvort I sinu
lagi.”
„Fylgist ekki með
neinni sérstakri”
segir
Vésteinn
Olason
lektor
„Ég lit stundum á þær, þegar
þær verða á vegi minum, en ég
fylgist ekki fast meö neinni sér-
stakri”, sagöi Vésteinn Ólason
lektor, þegar hann var spurður
að þvi hvort hann læsi teikni-
myndasögur.
Vésteinn sagði, að sér fyndust
teiknimyndasögurnar skemmti-
legt form, ef þaö væri vel notað.
Hann sagði, að boðskapur
þeirra væri oft litilfjörlegur, en
stundum bæri þó á fyndni og
háði, sem kæmi mjög vel til
skila.
„Les teiknimyndasög-
ur aldrei ótilneyddur”
segir
Atli Rúnar
Halldórsson
blaðamaður
„Ég verð að játa það hrein-
skilnislega, að teiknimynda-
sögur les ég aidrei ótil-
neyddur”, sagði Atli Rúnar
Halldórsson blaðamaður á Dag-
blaðinu, en þar hefur hann m.a.
það á könnu sinni að þýða
teiknimyndasöguna Flækjufót,
sem hann segir „litið spennandi
sögu”.
Atli Rúnar sagði að hann
myndi i fljótu bragði aðeins eftir
einni teiknimyndasögu, sem
honum hefði fundist sniöug, en
það væri Móri, sem áður birtist i
Visi. Sagðist hann hafa heyrt
einhverja vinnufélaga sina
hlæja að henni og þess vegna
farið aö kikja I hana, en hann
hefði sjálfur ekkert fyrir þvi aö
lesa þær.
„Hins vegar lit ég ekkert
niöur á fólk, sem tekur þetta
fram yfir allt annað efni i
blööunum”, sagöi Atli Rúnar
Halldórsson.
hárlaus, eyrnastór og með tvær
tennur og Iklæddur gulri nátt-
skyrtu. Hann var kallaður „The
Yellow Kid”, eða guli strakurinn.
Til þess að gera sér grein fyrir
þýðingu þessa litla gula stráks,
veröur aö lita nánar á stööu dag-
blaða I Bandarlkjunum á þessum
tima. Fram til þessa, höföu þau
flest veriö skrifuð og gefin út af
mönnum, sem tóku ákveðna af-
stööu I pólitlk og þjóðfélags-
málum. Litið var á þau sem vett-
vang fyrir almenna umræðu og
þjóöfélagsgagnrýni.
1 upphafi nýrrar aldar drógust
dagblööin æ meir inn i hið fjöruga
viöskiptallf, sem þá var I miklum
uppgangi. Það varð dagblaða-
eigendum æ meira kappsmál aö
græða peninga og þá helst eins
mikiö og hægt var. En til þess aö
svo mætti verða, varð að auka
upplagiö. Það varö þvi að gera
eitthvaö til þess að laöa að nýja
lesendur. Fréttirnar voru gerðar
meira lifandi en áður og ekki
sakaði að hafa nokkrar æsifréttir.
Teiknimyndasögurnar urðu brátt
hluti af þessum nýja stil dag-
blaöanna og náöu miklum vin-
sældum.
Ein af fyrstu teiknimynda-
sögunum og sú elsta, sem enn er á
lifi, er Islenskum lesendum að
góðu kunn, en það eru ævintýri
Knold og Tot, eða The Katzen-
jammer Kids, eins og hún heitir á
frummálinu.
Hugsanlegt er aö teiknurum og
höfundum þessara fyrstu teikni-
myndasagna hafi verið kunnugt
um fyrri tilraunir til að skapa
slikar sögur, en þess sér þó engin
merki i þessum myndasögum.
Vegna tæknilegra takmarkana i
sambandi við prentun, urðu
myndirnar að vera fremur ein-
faldar að allri gerð.
Fyrstu teiknimyndasögurnar
byggja á hversdagslifinu og er
þar öllu slegið upp i grin, og oft
eru spaugileg atvik sköpuð i
kringum peninga, eins og i hinni
vel þekktu sögu um Stinu og
Stjána.
Eftir hrunið mikla i kaup-
höliinni i New York árið 1929,
breyttust teiknimyndasögurnar. 1
stað fjölskyldusagna, komu fram
nýjar sögur þar sem ævintýrið sat
I fyrirrúmi, til þess að fá fólk til
að gleyma ömurlegum kvunn-
deginum. Þá komu fram sögur
Gotnesk kirkja frá miðöldum: Biblian höggvin út i myndir svo hinir
ólæsu megi meötaka boöskapinn.
Fyrsta eiginlega teiknimyndasagan: Guli strákurinn, sem fyrst sást I
febrúar 1896.
eftir Guðlaug Bergmundsson