Helgarpósturinn - 19.09.1980, Qupperneq 8

8
Föstudagur 19. september 1980.
helgar
pósturinn—
'útgefandi: Blaðaútgáfan Vitaðsgjáfi
sem er dótturfyrirtæki Alþýðublaðs-
ins. en með sjálfstæða stjórn.
Framkvæmdastjóri: Jóhannes Guð-
mundsson.
Ritstjórar: Arni Þórarinsson, Björn
Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Jón Oskar Haf-
steinsson.
Blaðamenn: Aðalheiður Birgisdóttir,
Erna Indriðadóttir, Guðjón Arngrims-
son, Guðlaugur Bergmundsson, Guð-
mundur Arni Stefánsson og Þor-
grímur Gestsson.
Ljósmyndir: Einar Gunnar Einars-
son, Friðþjófur Helgason
Auglýsinga- og sölustjóri: Höskuldur -
Dungal.
Auglýsingar: Elín Harðardóttir.
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdóttir
Dreifingastjóri: Sigurður Steinarsson
Ritstjórn og auglýsingar eru að Síðu-
múla 11, Reykjavik. Sími 81866. Af-
greiðsla að Hverfisgötu 8-10. Símar:
81866, 81741, 14900 og 14906.
Prentun: Blaðaprent h.f.
Askrift (með Alþýðublaðinu) er kr.
5000 á mánuði. Verð í lausasölu er kr.
400 eintakið.
Kynþáttavandamál hafa ekki
skotið upp kollinum hér á islandi
svo teljandi sé. Þaö er kannski
fyrst og fremst vegna landfræöi-
legrar legu landsins, aö útlend-
ingar hafa ekki sótt hingað f vinnu
svo nokkru nemi, hvaö þá aö al-
gengt sé aö útlendingar flytjist
búferlum frá sinu heimalandi
hingaö til lands.
Þar fyrir utan er þaö langt frá
þvi aö vera sjálfgefiö aö útlend-
ingar fái atvinnuleyfi hér á landi.
Samkvæmt lögum frá 1951 eru
allstrangar reglur um veitingu
slikra leyfa. Segir I þeim lögum
meöal annars, aö félagsmálaráö-
herra veiti atvinnuleyfi ,,ef at-
vinnuvegi landsins skorti vinnu-
afl, sem ekki er fáanlegt innan
lands”. Þessi lög setja þvl greini-
lega allþröngar skoröur viö þvi,
aö útlendingar geti flykkst hingaö
og hafiö störf á islenska vinnu-
markaönum.
Vföa I rikjum hins vestræna
heims hafa skotiö upp kollinum
vandamál sem byggjast á átök-
um og togstreitu milli ólíkra kyn-
þátta. t þessu sambandi má
bcnda á hin Noröurlöndin og Eng-
land, en þangaö hefur fjöldi fólks
af óliku þjóöerni og litarhætti
flust á siöasta áratug, unniö þar i
nokkur ár eöa sest aö fyrir fullt og
allt. Er staöa þessa aökomufólks
viöa mjög bágborin, fjárhagslega
sem félagslega. Þvi hefur og
gengið illa aö samlagast heima-
mönnum, sem aftur lita margir
hverjir niöur á þá aökomu.
En vandamál af þessari tegund
þekkjast vart hér á tslandi.
Erlent vinnuafl er ekki veigamik-
ill þáttur á hérlendum vinnu-
markaöi. Fiskiönaöurinn hefur
fengiö nokkra tugi vinnufúsra
handa erlendis frá þegar vetrar-
vertiöin stendur sem hæst, auk
þess sem einn og einn útlendingur
kemur hingað i atvinnuleit. En
þe ssi tilvik eru fá.
Þá er og vert aö minnast þess I
þessu sambandi, aö hingaö komu
til dvalar 35 Vietnamskir flótta-
menn á siöasta ári og munu ef aö
iikum lætur dvelja hér til
frambúöar. Ekki heyröust
háværar mótmælaraddir þótt
þessi hópur kæmi hér inn á is-
lenska vinnumarkaðinn.
Þaö er hins vegar spurning,
sem landsmenn veröa aö svara —
ef til vill fyrr en siöar — hvernig
skuli mæta auknum straumi út-
lendinga hingaö i leit aö vinnu
meö framtiðarbúsetu i huga.
t Helgarpóstinum i dag, er gerö
örlitil athugun á þvi hvernig
Jielgarpásturinn
borgarbúar bregöast viö ef þel-
dökkur bandarikjamaöur óskar
eftir liðsinni þeirra viö útvegun
vinnu. t ljós kom, aö flestir voru
boðnir og búnir til aöstoöar og
voru fullir velvilja.
tslendingar hafa jafnan litiö á
sig sem jafnréttismenn þegar
kynþáttamál ber á góma. Þaö er
yfirlýst stefna stjórnmálaflokka,
aö allir menn eigi aö hafa jafnan
rétt og sé þá ekki spurt um hör-
undslit, skoöanir eöa þjóöerni.
Spurningin er hins vegar sú hvort
þessi bræöralagshugsjón i kyn-
þáttamálunum sé höggþétt þegar
verulega á reynir. Kurteisi og
hlýlegt viömót gagnvart ókunn-
um útlendingum —svörtum, hvit-
um eöa gulum — er ef til vill I eöli
landans. Hver yröu viöbrögöin
hins vegar ef fjöldi útlendinga af
þeldökkum kynþáttum flykktist
hingaö til lands og tengdist blóö-
böndum viö innfædda? Myndi
frjálslyndiö og bróöurkærleikur-
inn hjá íslendingum duga langt?
Annaö slagiö heyrast raddir sem
benda til að svo sé ekki. Þær
raddir mega hinsvegar ekki yfir-
gnæfa I þjóöarkórnum.
Þú guð sem stýrir kjarnaher
Þegar ég kom út i heiörikjuna
á laugardagsmorgun var mér
fagnað af skógarþröstum sem
flugu einsog hvirfilvindur hér
viö Núpshúsin og æföu sig fyrir
feröina löngu, þeir sem ekki á
annaö borö ætluöu aö vera kjur-
ir. Efra flugu stálfuglarnir Óri-
on og Boeing 707 AWAC og heils-
uöu mérá sinn máta, þvi aö þeir
eru orönir staöfuglar og hafa
sest aö I Keflavfk. órionin kom
meö sperrt stéliö út Dýrafjörö-
inn og lækkaöi flugiö eftir þvi
sem utar dró.
Helgi i Alviöru sagöist hafa
veriö aö kikja á Finna út undir
Keldudal og náöi honum i tal-
stööina en Finni var aö lóöa á
einhvern andskotann sagði
Helgi, hélt fyrst hann væri aö
lóöa á smokk sem var svo ekki.
Annars væru menn að biöa eftir
smokknum, hann var kominn á
sama tima i fyrra og kaupfélag-
iö ætlaöi ekki aö brenna sig á
sama soöinu og i fyrra og voru
komnir meö smokkaöngla strax
i september. Órioninn var nú
snúinn við og kom nú „lóflæing”
inn f jörö en Finni var aö kútta
fyrir utan Keldudal og vonaöi aö
hann væri aö lóöa á smokk.
AWAC vélin kom nú krúsandi
noröur yfir, maöur þekkir hana
strax á annarlegri flugleið
hennar suöur-norður, þannig
fijúga ekki longreins vélarnar
frá SAS og Air France. Hún flýg-
ur svo skrambi hátt, aö maöur
sér ekki skerminn ofan á henni.
Hins vegar þekktist hún á öllum
leiöum um leiö og Afganistan-
hasarinn byrjaöi þá var
eskortvél meö henni. Og manni
dettur i hug sálmurinn eftirlhann
Valdimar Briem ,,Þú Guö sem
stýrir stjarnaher”. Nema þessi
guö stýrir ekki stjarnaher held-
ur kjarnaher og um borö i hon-
um er formúlan um eyðingu
mannkyns meö formála og viö-
auka.
1 þessum svifum tritlaöi
kötturinn Dimmalimm yfir
hlaöiö, viö vorum meö hana til
varöveislu fyrir Bjarna og Val-
borgu, sem voru fyrir sunnan.
Og kötturinn var hamingjusam-
„Visindin efla alla dáö” kvaö
þjóöskáldið og vissulega hefur sú
setning oröiö trúaratriöi meö
upplýstum tsiendingum.
Fjárframlög til visindastarfsemi
hafa fariö vaxandi ár frá ári og
hvaö sem öllum söng frá þrýsti-
hópi rannsóknastofnana liöur, þá
er þaö staöreynd aö islensk
stjórnvöld hafa búiö myndarlega
aö margvislegri visindastarf-
semi. Þeim fjármunum sem
variö er til rannsókna fylgir þaö
óskráöa skiiyröi frá hendi skatt-
greiöenda, aö rannsóknunum sé
vel stýrt og þær beinist aö þvi aö
bæta lif og menntun þjóöarinnar
og efla atvinnuvegi hennar.
Er fjármununum
vel variö?
Þvl er ekki aö neita, aö á
undanförnum árum hafa vaknaö
vaxandi efasemdir um, aö þeim
fjármunum, sem variö er til
visindastarfsemi sé vel variö. Allt
of oft viröistþeim fremur variö til
eflingar feröamannaiönaöar fjar-
iægra landa, en til rannsókna
hérlendis. Litiö eftirlit viröist
meö árangri rannsóknarstarf-
semi, þar sem mælikvaröi veröur
á slikt lagöur og þar sem mæli-
kvaröa veröur ekki viö komiö,
sýnir þaö sig, aö visindamennirn-
ir gerast makráöir og sofa
frameftir, þegar þeim er ætlaö aö
brjóta einhver viðfangsefni til
mergjar. Háskóiakennarar fá t.d.
afslátt frá kennsluskyldu til
rannsóknarstarfsemi. Uppskera
þeirra fjármuna, sem þannig er
variö, er sannanlega afar rýr.
Opinberar
rannsóknarstofnanir
Sá árangur, sem opinberar
rannsóknarstofnanir ná i starfi,
viröist fremur vera I hlutfalli viö
dugnaö og útsjónarsemi forstööu-
mannanna en I hlutfalli viö þá
fjármuni, sem stofnanirnar fá til
ráöstöfunar. Þaö sýnir sig lika
oft, aö þær stofnanir, sem ná
árangri fá meiri fjármuni og m.a.
eru forstööumenn þeirra oft lagn-
ir til þess aö ná i fjármuni frá
alþjóöastofnunum til þess aö
kosta athyglisverö verkefni. Sem
dæmi um stofnanir, sem ná
góöum árangri i hlutfalli viö fjár-
muni má nefna Rannsóknarstofn-
un landbúnaöarins. Þar hefui
duglegur og hugmyndarikur for-
stöðumaöurdrifiö upp rannsóknir
og stýrt þeim á þann hátt, aö
árangur fæst af. Sem dæmi um
hiö gagnstæöa má nefna
rannsóknarstarfsemi i þágu iön-
aðarins. Þar er árangur vart
mælanlegur a.m.k. ef reynt er aö
finna samband á milli þeirra
fjármuna, sem variö hefur veriö
af opinberri þágu til rannsókna-
og þróunarstofnana iönaöarins og
þeirra framfara sem oröiö hafa i
Islenskum iönaði á sama tima.
Framleiöniaukning og bætt vöru-
gæöi hjá Islenskum iönfyrirtækj-
um eiga sér i sáralitlum mæli
uppsprettu hjá opinberum vis-
indastofnunum og Islenskur
iönaöur gæti þess vegna alveg
veriö án þess visindagutls, sem
þar fer fram.
Orkustofnun
Ein Islensk rannsóknarstofnun
hefur algjöra sérstööu, hvaö
snertir fjárráö. Þaö er Orkustofn-
un, sem siöan i ráöherratfö
Ingólfs Jónssonar hefur haft
feiknaháar fjárhæöir til þess aö
spila úr. Sumt af þvi fé hefur skil-
aö sér i aukinni nýtingu jarö-
varma og vatnsorku, en margt
viröist lika hafa fariö til spillis.
Þaö hefur komið fram i fréttum,
aö orkumálastjóri hefur aö
undanförnu setiö alþjóölega orku-
málaráöstefnu I Mtinchen ásamt
stórum hópi annarra tslendinga.
Kostnaöur viö sendiförina er tek-
inn af framlögum til visindastarf-
semi og árangurinn er enginn
umfram þaö aö taka viö prent-
uðum fyrirlestrum og flytja þá
heim með sér. Þannig fer mikiö
af fé Orkustofnunar i feröalög
starfsmanna um heiminn þveran
og endilangan og þaö vekur furöu
annarra jaröarbúa, hvað tslend-
ingar senda fjölmennar sendi-
nefndir á hinar margvislegustu
ráöstefnur. Þannig mætti 15
manna sendinefnd á jarðhitaráö-
stefnu i San Fransisco fyrir
nokkrum árum og Orkustofnun
hefur sent fulltrúa á ráöstefnu um
járnbrautarsamgöngur, svo aö
annaö dæmi sé nefnt. Orkan fær
semsé útrás i feröalögum og
málþingum. Orkustofnun hefur á
undanförnum árum veriö mikiö i
sviösljósinu vegna mistakanna
viö Kröflu, en aörir þættir i starf-
seminni orka ekki siöur tvimælis.
Rekstur stofnunarinnar mótast
mjög af þvi, aö þegar stofnuninni
var siöast valin forstaöa, var einn
færasti visindamaöur hennar
settur til starfans. Viö þaö missti
stofnunin af verömætum visinda-
manni, en fékk lélegan stjórn-
anda.
Nú munu mál hennar
skv. blaöafregnum vera i endur-
skoðun og lausnin er skólabókar-
dæmi um veikt stjórnkerfi og
tviskinnung hjá okkur Islending-
um. í staö þess aö flytja orku-
málastjóra aftur i sitt fyrra
embætti, sem mun enn vera laust,
þá viröist ætlunin vera, aö setja
annan mann viö hliö hans til þess
aö vinna þau stjórnunarverk, sem
orkumálastjóri viröist ekki ráöa
viö.
Fornleifarannsóknir
Rétt er aö ljúka þessu spjalli
meö þvi aö taka dæmi af annars
Gutlað í vísindum
ur þvi upp á hann haföi aldrei
veriö þröngvaö Cogito ergo
sum. — Ég hugsa, þess vegna er
ég til. — eöa hvaö? Skyldi hann
vita aö hann hét Felix domus á
latinu, þaö skyldi þó aldrei
vera? AWAC vélin var nú á
bakaleiöinni eftir aö hafa boöiö
Jóa vitaveröi og lundanum I
Hornbjargi góöan dag og minnt
á, aö allt er forgengileikanum
undirorpiöhvort sem menn hafa
eitt lif eöa niu eins og Dimma-
limm, eöa þrjú einsog Jói.
Nú fer ekki aö veröa hjá kom-
ist aö vitna i þjóöskáldiö, Eilift
vakir auglit þitt ofar timans
glaumi, eöa var þaö draumi,
skiptir ekki öllu, bara aö þaö
vaki og mér finnst vel fara á, aö
senda blessuöum vininum hans
Óla Tynes i AWAC vélinni litla
sjóferöabæn meö leyfi Valde-
mars Briem, reyndar siöasta
versiö I fyrritilvitnuöum sálmi:
Stýr minu fari heilu heim
I höfn i friðarlandi,
þar mig i þinni gæslu geym,
,,ó, Guö minn allsvaldandi.
P.S. Gaman væri að vita hvort
Órioninn heföi veriö aö lóöa á
smokk fyrir utan Keldudal.
HÁKARL
konar rannsóknum, en þaö eru
fornleifarannsóknir. Frá þvi er
skýrt I fréttum, aö viö rannsóknir
sem nokkrir áhugamenn standa
aö 1 Hrafnkelsdal á Austurlandi
hafi ýmislegt óvænt komiö i ljós. 1
Vestmannaeyjum er lika fundin
byggö frá 8. öld. Upphafssaga
byggöar á tslandi og hins islenska
samfélags er byggö á munnmæl-
um sem voru um 3ja alda gömul,
þegar þau voru skráö á skinn.
Margt hlýtur aö vera þar mis-
sagt, þótt meginatriöin kunni aö
vera rétt. Fornleifarannsóknir
gætu leitt fram sannleika um
ýmis atriöi, en fram aö þessu
hafa þær verið tilviljanakenndar.
Ekki hefur veriö leitaö fornminja
á kerfisbundinn hátt, heldur yfir-
leitt látiö nægja aö bregöast viö,
þegar uppblástur eöa jarö-
vinnslutæki hafa hróflaö viö forn-
um rústum.
A siöustu áratugum hefur þó
annars staöar veriö beitt sér-
stakri tækni i fornminjaleit eins
og aö taka myndir af landssvæð-
um meö ljósmyndafilmum, sem
nema infrarauöa útgeislun eöa aö
fara yfir land meö mælitæki sem
nema segultruflanir frá málm-
hlutum undir yfirboröi jaröar.
Allt þetta hefur fariö fram hjá
forstöðumanni Þjóöminjasafns-
ins og hann hefur eigi haft þann
áhuga eða kraft til aö bera, aö
honum hafi tekist aö ná til stofn-
unar sinnar þeim fjármunum,
sem þarf til þess aö gera átak I
fornleif arannsóknum.
Skipti á forstöðumönnum
Hér hafa aöeins fá dæmi veriö
nefnd, en af nógu er aö taka. Ljóst
er aö óheppilegt hefur reynst aö
ráöa forstööumenn rannsóknar-
og visindastofnana upp á llfstiö,
þar sem þeim hættir til aö staöna
og þar meö staönar stofnunin öll
og visindastarfsemin veröur aö
gutli. Einnig er ljóst, aö ekki er
ávallt heppilegt aö taka færa
visindamenn til stjórnunarstarfa.
Skipta þyrfti örar um forstööu-
menn t.d. meö þvi aö velja þá ein-
ungis til 4 ára i senn. Einnig
mætti flytja þá milli stofnana.
Nóg er t.d. komiö af landbúnaöi i
bráö og skattgreiöendur hafa ekki
efni á frekari framleiösluaukn-
ingu á þvi sviöi. A sama tima
skortir okkur vitneskju um
forsögu tslandsbyggöar. E.t.v.
væri lausnin, aö skipta á forstööu-
manni Rannsóknarstofnunar
landbúnaöarins og þjóöminja-
veröi! Hákarl.