Helgarpósturinn - 07.05.1987, Blaðsíða 30

eftir Óskar Guðmundsson mynd Jim Smart
,,Pad er eiginlega til marks um
þœr breytingar, sem eru að eiga sér
stad í þjóðfélaginu um þessar
mundir, ad mál af þessu tagi gœti
ekki endurtekid sig núna,“ segir Ög-
mundur Jónasson, fréttamadur,
einn hinna ákœröu í máli ríkisins
gegn starfsmannafélagsstjórnum
útvarps og sjónvarps. Málid var tek-
id fyrir í sídustu viku í Hœstarétti, en
starfsmennirnir höfdu unniö málid í
undirrétti. Ögmundur sem er starf-
andi fréttamadur Sjónvarps í Kaup-
mannahöfn um þessar mundir,
dvaldi hér um páskana en er nú
kominn heim í Kóngsins Kaupin-
hafn á ný HP tók Ögmund tali um
útvarpsmálin og sitthvad fleira á
dögunum:
„Nú blása aðrir vindar en árið
1984, eða gætir þú ímyndað þér að
áhrifamiklir fjölmiðlamenn færu í
kompaníi við frjálshyggjufélagið að
kvarta yfir því við ríkissaksóknara
að starfsfólk Ríkisútvarpsins hefði
ekki verið beitt nægilegum ,,aga“,
eins og það var orðað í kærubréfinu
á sínum tíma og að þess vegna væri
nauðsynlegt að beita hegningarlög-
um? Það sem hins vegar ekki hefur
breyst, er að við myndum án efa
grípa til svipaðra aðgerða, ef við
yrðum beitt sams konar órétti að
nýju, en ég hef ekki trú á því að til
þess komi sem betur fer.“
starfsmannafélaganna var einfald-
lega falið að kynna þessa ákvörðun.
Sendiboðarnir voru síðan kærðir.
En auðvitað snerist málið fyrst og
fremst um að hræða fólk frá því að
sýna samstöðu.
Auk þess þurftu frjálshyggjumenn
að finna ráð til að réttlæta ólöglegar
áróðursútvarpsstöðvar, sem þeir
höfðu komið upp í verkfallinu. Þær
voru reknar samkvæmt svokölluðu
neyðarréttarprinsippi, sem Sigurð-
ur Líndal prófessor í lögum við Há-
skóla íslands fann upp. Þetta gekk út
á að sýna fram á, að þar sem Ríkisút-
varpinu hefði verið lokað, væru
Hannes Hólmsteinn og félagar sjálf-
krafa orðnir handhafar neyðarrétt-
ar í útvarpsrekstri. Þennan rétt not-
uðu þeir m.a. til að útvarpa „frétt-
um" gegn verkfallinu úr kjallara Val-
hallar. Annars fannst sumum neyð-
arrétturinn sæmilega trúverðugur
til að byrja með eða þangað til þeir
fréttu að meirihluti sjálfstæðis-
manna i útvarpsráði hefði gert allt
sem hann gat til að koma í veg fyrir
að útvarpið yrði opnað í verkfallinu.
Þá sáu menn náttúrlega í gegnum
vefinn. En þetta er liðin tíð og við er-
um ekkert að erfa þetta, það er allt-
af gott ef menn læra af reynslunni."
BSRB VERKFALLIÐ í
KJÖRKÖSSUNUM
„Já, ég held að menn hafi lært af
hefði fimm til sex ár, — svo væri hún
búin. Ég held að hann hafi reynst
sannspár. Ég held að þetta unga
hægri sinnaða fólk sem komist hef-
ur til valda á síðustu árum, hafi
margt verið hugsjónafólk. Það trúði
því raunverulega að frjálshyggjan
væri þjóðhagslega sniðugt fyrir-
bæri. Þetta er löngu búið. Þetta lið
situr nú allt inní kerfinu og nærist á
því að meira eða minna leyti. Hug-
sjónamennirnir eru nú orðnir að
umburðarlyndum hagsýnismönn-
um sem sitja sveittir við mjaltir víðs-
vegar um kerfið o g þeirra eina hugs-
un er að hafa gott af kerfinu, kreista
úr því eins mikið og þeim framast er
unnt. Þeirra samkeppni er fyrst og
fremst samkeppni um spena.
Það sem mér hefur fundist nötur-
legast í þessu er hve auðveldlega
þeir hafa látið nota sig til að níðast
á þeim sem minna mega sín. Taktu
til dæmis húsnæðismálin; þar hafa
ungir karlar og konur i ríkiskerfinu,
bönkum, verðbréfasjóðum, og
stundum jafnvel í verkalýðshreyf-
ingunni, tekið ákvarðanir t.d. í
vaxtamálum, sem hafa keyrt jafn-
aldra þeirra út í ótrúlegar ógöngur.
Þetta lið hefur náttúrlega manað
hvert annað upp og vel má vera, að
einhverjir hafi verið farnir að trúa
því, að þeir væru að vinna þjóð-
þrifaverk. Hins vegar held ég að
flestir geri sér grein fyrir því innst
inni hverra erinda þeir hafa gengið.
Eitt er víst að þeir keyra sig ekki
lengur áfram á hugsjónum, heldur
hagsmunum eingöngu. Þegar svo er
komið, er grundvöllurinn brostinn."
FRJÁLSA VERKALÝÐS-
HREYFINGU
„Það er lífsspursmál fyrir verka-
lýðshreyfinguna að mínu mati, að
vera algerlega óháð stjórnmála-
flokkum, alveg eins og það er lífs-
spursmál fyrir stjórnmálaflokka að
vera algerlega óháðir þessari verka-
lýðshreyfingu. Að sjálfsögðu geta
einstaklingar tilheyrt báðum appar-
ötum, en þeir eiga aldrei að leggja
annað undir hitt. Það veikir báða,
eins og dæmin sanna. Verkalýðs-
hreyfingin á að vera svo sterk, óháð
og frjáls, að hún á að geta gagnrýnt
stjórnmálaflokka, — og hún á líka
að geta hrósað stjórnmálaflokkum.
Verkalýðshreyfingin á að vera eins
og húsnæðishreyfingin, halda bara
með sjálfri sér og þeim hugsjónum
sem hún grundvallast á.
Einhver fráleitasta hugmynd sem
fram hefur komið lengi í pólitík, er
svokölluð regnhlífarhugmynd í
þeirri útfærslu að þverpólitískar
hreyfingar eigi að koma undir regn-
hlíf stjórnmálaflokka. Hún byggir á
sama prinsippi og ég er að vara við.
í húsnæðishreyfingunni er fólk t.d.
sem kýs alla stjórnmálaflokka, en í
gegnum húsnæðishreyfinguna tek-
ur það hugsanlega harða afstöðu
gegn sínum flokki án þess endilega
að það vilji hætta að kjósa hann.
Fólk getur sem sagt hugsað sem svo;
ég tel að Sjálfstæðisflokkurinn hafi
klúðrað húsnæðismálum og ég vil
þrýsta á flokkinn í gegnum mína
hreyfingu en ég tel þjóðfélaginu
engu að síður best borgið með frjáls-
um markaðsbúskap og lágmarks-
ríkisafskiptum og ég tel að Sjálf-
stæðisflokkurinn komist næst því
að fylgja slíkri stefnu — þess vegna
kýs ég hann. Fólk á að kjósa Sjálf-
stæðisflokkinn vegna þessa en ekki
vegna þess að það sé í Hvítasunnu-
söfnuðinum."
DEMÓKRATAR í
MEIRIHLUTA
„Þegar stóra pólitíska vinstri sam-
steypan myndast, verður það vegna
þess að fólk sameinast um að styðja
hana, til þess sem hún á að gera á
þingi, ekki neins staðar annars stað-
ar. En fyrst þurfa vinstri menn að
læra að vera ósammála. Það kunna
hægri menn miklu betur. Á vinstri
vængnum eru menn alltof þröng-
sýnir. Það er ekki hefð fyrir deilum
án þess að meiriháttar uppgjör fylgi.
Á félagshyggjukantinum eru óiýsan--
leg fýluköst jafnan fylgifiskar
ágreinings. Það á hins vegar ekki að
skrúfa fyrir ágreininginn, heldur
fýluköstin. Almenningur er að
verða þreyttur á þessu og vill breyta
pólitísku landslagi í landinu. Þetta
mun gerast á næstu árum.
Hér mun myndast öflugt lýðræð-
islegt bandalag með meirihluta á
þingi. Ég held að demókratar al-
mennt séu orðnir leiðir á að vera í
minnihluta; þeir telja að tími sé
kominn til að vera í meirihluta. Að
verða sigurvegarar. Og bráðum
verðum við sigurvegarar," sagði Ög-
mundur Jónasson að lokum.
BRÁDUM VERBUM
VIÐ SIGURVEGARAR
Ögmundur Jónasson í spjalli við HP
um útvarpsmál í Hœstarétti,
nýfrjálshyggjuna, strauma og stefnur
í íslensku þjóölífi.
LÝÐRÆÐISLEGUR
ÖRYGGISVENTILL
„Ragnhildur Helgadóttir mennta-
málaráðherra hefði getað reynt að
stöðva málið ef vilji hefði verið fyrir
hendi. Ríkisútvarpið heyrir undir
menntamálaráðuneytið og lögum
samkvæmt á ráðherra að gera grein
fyrir því hvernig deilumál sem
koma til kasta dómstóla líta út frá
sjónarhóli ráðuneytisins. Þetta er
gert til að koma í veg fyrir fáránleg-
an málarekstur. í okkar tilviki voru
einu skilaboðin sem við fengum frá
ráðherra þau, að ekkert væri við
það að athuga að málið kæmi til
kasta dómstólanna.
í sumum ríkjum með vafasamt
stjórnarfar tíðkast að grípa and-
stæðinga ríkisvaldsins fyrir undar-
legustu afbrot, allt frá því að ganga
yfir götu á rauðu ljósi — og dæma þá
síðan harkalega fyrir „lögbrotið".
Auðvitað vita þó allir að annað býr
að baki. í flestum lýðræðisríkjum
hefur hins vegar sú hefð þróast að
finnist fólki það vera beitt misrétti,
þá hafi það siðferðilegan rétt til að
grípa til varnaraðgerða, til dæmis
að leggja niður störf. Auðvitað
skiptir höfuðmáli, aðslíkar aðgerðir
séu ekki ákveðnar með valdboði
eða þvingunum, heldur á fullkom-
lega lýðræðislegan hátt. Þetta er
eins konar lýðræðislegur öryggis-
ventill gegn ranglæti. Þegar öllu er
á botninn hvolft þá heyrir það til
mannréttinda að geta lagt niður
vinnu."
MÓÐGANDI
SAKARGIFTIR
„Nú vorum við sökuð um að hafa
haft forgöngu um aðgerðirnar, en
þær sakargiftir voru náttúrlega
mjög móðgandi við annað starfsfólk
Ríkisútvarpsins, sem ákvað að
leggja niður vinnu á mjög fjölmenn-
um fundum, strax eftir að ljóst var
að ríkisstjórnin neitaði að greiða
laun á lögboðinn hátt. Stjórnum
30 HELGARPÓSTURINN
reynslunni þótt fæstir hafi reyndar
að mínu mati dregið réttar ályktanir
af þessari reynslu. Ég held að mikil-
vægasti atburður síðastliðinna ára
hafi verið verkfall BSRB árið 1984.
Enda þótt endalok verkfallsins hafi
ekki orðið sem skyldi, þá var það
þetta verkfall sem stöðvaði sókn ný-
frjálshyggjunnar. Með þessu verk-
falli hófst undanhaldið.
Afleiðingar BSRB verkfallsins
hafa verið vanmetnar, birtingar-
form og afleiðingar þess eru enn að
koma fram í ýmsum myndum. Nýj-
asta dæmið eru úrslit kosninganna
síðustu, — ég er sannfærður um að
BSRB verkfallið var ekki horfið úr
vitund kjósenda.
Við eigum öll verkfalli BSRB mik-
ið að þakka og reyndar öllum hóp-
um sem fyrr og síðar hafa risið upp
gegn frjálshyggju. Hvort sem það
eru fóstrur eða háskólamenn, sem
ríða á vaðið; allir launamenn njóta
góðs af baráttu þeirra, enda stefnum
við hraðbyri inn í lýðræðislegra og
umburðarlyndara þjóðfélag. Þjóð-
félag þar sem valdbeitingarmenn
eru jafnharðan afhjúpaðir og eiga
því erfitt uppdráttar."
HUGSJÓNAMENN Á
SPENANUM
„Þegar sagnfræðingar framtíðar-
innar koma til með að rannsaka
þetta tímabil, þá munu þeir segja að
þetta sé tímabilið sem stofnana-
hyggjan leið undir lok og lýðræðið
efldist. Auðvitað tekur þetta allt
sinn tíma, en þetta er að gerast og
þessi þróun tekur á sig margvíslegar
myndir. Þannig varð Borgaraflokk-
urinn ekki til þegar Helena Alberts-
dóttir kom til landsins heldur þegar
þúsund manns mættu á fund í Þórs-
kaffi. Þá varð til hreyfing og á henni
byggði Borgaraflokkurinn. Hvað
sem um þá hreyfingu svo má segja
pólitískt.
Fyrir rúmlega fimm árum sagði
við mig maður að frjálshyggjan