Helgarpósturinn - 06.08.1987, Side 2

UNDIR SÓLINNI
Efnahagsleg skemmtiatriði
— Jæja, þá er þessu blessunarlega lokið,
sagði kunningi minn úr stétt verslunar-
manna við mig og átti auðvitað við verslun-
armannahelgina. Hann virtist feginn.
Ég spurði hann hvort hann hefði ekki lagt
land undir fót, ,,á þessari mestu ferðahelgi
ársins".
— Nei, sagði hann. Eins og kollegar mínir
flestir varégof önnum kafinn til þess að geta
notið míns stéttarlega frídags, að þessu sinni.
Ég var að verðmerkja allt upp á nýtt í búð-
inni minni, út af þessum nýjum reglum um
söluskattinn.
Ég nenni ekki að rekja þennan hluta sam-
ræðnanna í neinum smáatriðum, en kaup-
maðurinn gerðist langorður um þá tækni-
legu örðugleika, sem voru á því að fram-
fyigja nýju söluskattsreglunum.
— Það var þó lán í óláni, að þetta bar upp
á þessa miklu ferðahelgi, sagði hinn bitri við-
skiptajöfur loksins og hafði nú gleymt fyrri
beiskleika sínum yfir því að hafa misst af frí-
degi stéttar sinnar, — það voru allir kúnn-
arnir á fylieríi úti í sveit, svo við höfðum
næði til þess að verðmerkja allan lagerinn.
Nú kom aðvífandi kjósandi einn, skatt-
borgari og fjölskyldufaðir. Fuilur þykkju og
beiskju spurði hann verslunarmanninn
hverflynda, hvort honum þætti það ekki hart
að þurfa að eyða sínum stéttarlega frídegi til
þess að undirbúa aukna skattheimtu fyrir
ríkið. — Svo færðu ekki einu sinni borgað
fyrir innheimtuna, ofan á allt annað. Finnst
þér þetta ekki fyrir neðan allar hellur, sagði
skattborgarinn, fölur af bræði.
— Ja, ekki þætti mér verra að fá þóknun
fyrir innheimtuna, sagði verslunarmaðurinn
og vottaði nú ekki fyrir geðshræringu í rödd
hans.
— En finnst þér þetta ekki fyrir neðan allar
heilur, að tala ekki um annað en blessað góð-
ærið í heilt ár og skeila svo skyndilega á
mann svona skattahækkunum. Og það á
matvörur!
Kaupmaðurinn hafði nú fullkomlega náð
jafnvægi að nýju. Hann brosti vorkunnsam-
iega að geðshræringu skattborgarans og bar
sig eins og sá sem betur veit. — Kannski er
það fyrir neðan allar hellur, en það var iíka
allt fyrirsjáanlegt.
Skattborgarinn starði um stund á kaup-
manninn og leit síðan til mín, eins og hann
væri að leita sér liðveislu gegn ranglæti
heimsins. Ég lét sem ég sæi hann ekki. Það
var augljóst, af yfirlætislegu fasi kaup-
mannsins, að hann taldi sig hafa undirtökin
í þessari viðureign.
— Hvað meinarðu? Það var góðæri!
Skattborgarinn beiski var nú að verða ör-
væntingarfullur.
— Hvernig á maður að geta séð fyrir, að
góðæri leiði til meiri skattpíningar? Ég
meina... sko...!
Þegar einhver segir: „Ég meina... sko!, er
það óbrigðult merki um það að hann er alls
ekki viss um hvað hann meinar og skilur enn
fremur ekki hvað viðmælandinn er að fara.
áhersiu á orð sín, en fann ekkert, svo hann
lét sér nægja að slá krepptum hnefa hægri
handar í lófa þeirrar vinstri. — Það eina sem
skiptir ináli er viljinn til þess að hafa það
gott!
Mér fannst ég hafa heyrt eitthvað þessu
líkt áður og skattborgarinn bitri muldraði:
„Vilji er allt sem þarf...“ eða eitthvað á þá
leið. En hagspekingurinn var nú kominn á
fulla ferð og lét okkur ekki tefja sig eða ergja.
— Staðreyndin er sú, að það er bara leiðin-
legt að sýna stöðuga ábyrgðartilfinningu og
fyrirhyggju. Ef maður bindur sig alltaf við
það að eiga fyrir skuldum og stofna aldrei til
nýrra skuldbindinga, fyrr en þær eldri eru
greiddar að fullu, verður lífið hundleiðinlegt!
Það er hægt að kúga þjóðina til slíks leið-
indalífs um stund, kannski í nokkur ár, en svo
verður fólkið bara leitt á þessari nísku og vill
fá að njóta lífsins.
— Það sem gerist er einfaldlega það að
þjóðin nær þegjandi samstöðu um að efna til
góðæris, þegar nógu margir eru orðnir Ieiðir
á blankheitunum.
— Nei, heyrðu mig nú, mótmælti skatt-
borgarinn, sárhneykslaður. — Heldurðu að
þetta hafi bara verið einhverskonar
skemmtiatriði...
— Einmitt! Hagfræðilegt skemmtiatriði!
Nú var kaupmaðurinn orðinn æstur og
hrifinn af kenningu sinni um eðli góðæra.
— Það sem gerist er einfaldlega það, að
þjóðin tekur sér frí frá hversdagsleikanum og
lifir um efni fram um stund. Við köllum það
góðæri, en við gætum eins kallað það frí,
eða stutt skemmtiatriði. Svo kemur að því,
að þessu skemmtiatriði lýkur og þá verðum
við auðvitað að borga aukaálögur. En hvað
með það? Þegar okkur fer að leiðast að bera
þessa fjárhagslegu ábyrgð lýsum við yfir
góðæri aftur í smátíma, til þess að slappa af.
Góðæri eru nefnilega nauðsynleg, þess
vegna verður að búa þau til.
Kaupmaðurinn brosti sigri hrósandi til
okkar, þar sem við stóðum og reyndum að
skilja þessa nýju heimsmynd, sem hann
hafði dregið upp.
Skattborgarinn kinkaði stöðugt kolli, undr-
andi á svip og hvíslaði öðru hverju: „Já, já!
Já, já!“
Kaupmaðurinn hnippti loksins í skattborg-
arann og minnti hann á að hann skuldaði
enn fyrir úttekt síðasta mánaðar hjá sér.
— Já, já, svaraði skattborgarinn og brosti
breitt. — En ég var einmitt að hugsa um það,
hvað ég er orðinn leiður á þessum skuldum
sem ég er alltaf að borga. Ég held að ég þurfi
frí, enda fann ég aldrei fyrir góðærinu, sem
var að ljúka. Ég ætla að lýsa yfir mínu eigin,
prívatgóðæri strax í dag. Og satt að segja,
held ég að það verði langt góðæri. Að
mirtnsta kosti sé ég ekki fyrir endann á því.
Svo hljóp hann heim á leið, til að segja kon-
unni sinni gleðitíðindin, og ég forðaði mér
líka, því mér ofbauð orðbragð kaupmanns-
ins.
HE L 61 SlG
Kaupmaðurinn beið nokkrar sekúndur, til
þess að gera það alveg ljóst að skattborgar-
inn var rökþrota. Svo brosti hann með góð-
látlegri fyrirlitningu og útskýrði stöðu mála
fyrir skattborgaranum, eins og þolinmóður
kennari fyrir treggáfuðum nemanda.
— Þú hefur í huga einhverja landbúnaðar-
skilgreiningu á góðæri. Troðfullar hlöður af
ilmandi töðu, rjómagul mjólkin streymandi
úr júgrum lausmjólka kúa, allar ærnar tví-
lembdar og þrílembdar, fullar heimtur að
hausti og meðalfallþunginn algert heims-
met. Slíkar skilgreiningar á góðæri eiga ekki
við lengur! Reyndar myndi slíkt leiða til hall-
æris, því þetta myndi kosta svo mikið í niður-
greiðslum og haugagreftri. Þú verður að at-
huga það, að nú er langt liðið á tuttugustu
öldina!
Skattborgarinn athugaði það í nokkrar
sekúndur, en það sást á svip hans að hann
skildi samt ekki hvað hinn hagspaki kaup-
maður var að fara. Svo kaupmaðurinn hélt
fjvA ? miNNT/5T HKKERT
T) foE.TTR í KRFFINU
1 yv\oR6un/ -HFNN yqSí
...60L-JDIO DULo-
AUGALEIÐ
JÓN ÓSKAR
útlistunum sínum áfram.
— Góðærið hefur ekkert með veðrið að
gera. Það getur auðvitað farið saman góðæri
og gott sumar. En Island er svoddan veðra-
víti að slíkt væri hreinasta undantekning.
Það er miklu líklegra að fari saman góðæri
og rigningasumar.
Kaupmaðurinn þagnaði nú andartak,
spennti greipar og leit til himins. Það flögraði
að mér andartak, að hann væri að biðjast
fyrir, en raunar var hann bara að rifja upp
hvað hann var eiginlega að tala um. Svo
mundi hann það.
— Já! Góðæri er eiginlega hugarástand.
Maður heyrir stjórnmálamenn auðvitað tala
um óvenju hagstæð ytri skilyrði, góðar
markaðsaðstæður, jákvæða gengisþróun,
aukna framleiðni, minnkandi tilkostnað, góð
aflabrögð og allt það. En það er ekkert að
marka.
Hinn hagspaki kaupmaður leitaði að ein-
hverju til þess að banka á, til þess að leggja
2 HELGARPÓSTURINN