Helgarpósturinn - 06.08.1987, Síða 8

eftir Gunnar Smóra Egilsson mynd Jim Smart
„Skoðanir okkar
fara ekki saman“
*
— uar skýringin sem Asmundur Stefánsson gaf Stefáni Gunnarssyni,
bankastjóra Alþýöubankans, á þuí aö honum uar bolaö frá störfum.
Stefán rekur hér sína hliö málsins.
„Nokkrir af áhrifamönnum verkalýðshreyfingarinnar
virðast vera þeirrar skoðunar að Alþýðubankinn hafi
lokið hlutverki sínu. Þessi banki var stofnaður til þess að
auðvelda launafólki aðgang að bankakerfinu. Það hefur
hann gert. Alþýðubankinn hefur breytt íslensku banka-
kerfi. Það er álit áhrifamanna í þeim félögum er eiga
bankann, að nú sé athugandi að leggja hann niður,“ sagði
Stefán Gunnarsson, fyrrverandi bankastjóri Alþýðu-
bankans, / samtali viö Helgarpóstinn.
Eins og kunnugt er fór Stefán í þriggja mánaöa frí frá
störfum á sama tíma og nýir menn settust í bankaráöiö
á aöalfundi bankans, ellefta apríl. í síöustu viku hœtti
hann svo endanlega sem bankastjóri Alþýöubankans.
Hver er forsaga þess, ad þú lœtur
af störfum?
„Fyrir aðalfundinn kom saman
hópur stærstu hluthafa bankans,
sem ákvað að skipta út mönnum í
bankaráðinu. Mér skilst að ekki hafi
allir í þessum hópi verið sammála
um að allir bankaráðsmennirnir
hættu. En niðurstaðan varð samt sú,
sjálfsagt vegna einhverra hrossa-
kaupa. Það varð strax ljóst, að einn-
ig hafði verið samið um að ég hætti.
Það er rétt að það komi fram að
það fór engin kosning í bankaráðið
fram á þessum aðalfundi. Það hefði
mátt ætla siíkt af ummælum Magn-
úsar Geirssonar, bankaráðsmanns, í
sjónvarpinu á föstudaginn, þar sem
hann sagði að átta hundruð manns
kysu í bankaráðið. Hið rétta er að
Ásmundur Stefánsson, sem var
fundarstjóri, lýsti því yfir að það
hefði orðið samkomulag milli
stærstu hluthafanna um þessa skip-
an bankaráðsins. Eins og í öðrum
hlutafélögum geta stærstu hluthafar
Alþýðubankans beitt fjármagni
sínu. Ég held að sex stærstu hlut-
hafar bankans geti ráðið því sem
þeir vilja.
MISMUNANDI
SKOÐANIR Á LÍFINU
OG TILVERUNNI
Á mánudegi eftir aðalfundinn
kom Ásmundur Stefánsson, þá ný-
kjörinn bankaráðsformaður, á minn
fund með þau skilaboð að banka-
ráðið teldi það við hæfi að ég tæki
mér þriggja mánaða orlof meðan
ráðið væri að átta sig á stöðu bank-
ans. Mér fannst það dálítið skrýtið
að nýtt bankaráð skyldi ekki sjá sér
hag í því að njóta krafta þess starfs-
manns bankans sem best þekkti til.
Ég fékk hins vegar engar skýringar
á þessari ráðstöfun, aðrar en þær að
skoðanir okkar Ásmundar færu
ekki saman. Hann tilgreindi ekki
hvort það væru skoðanir á banka-
málum, svo allt eins gat hann hafa
meint að við hefðum mismunandi
skoðanir á lífinu og tilverunni.
Síðar á fundi með bankaráði ósk-
aði ég eftir því að fá vitneskju um
framtíð mína hjá bankanum innan
eins og hálfs mánaðar. Það var sam-
þykkt. Reyndar tókst bankaráðinu
ekki að standa við það, því ég heyrði
ekkert frá þeim fyrr en 15. júlí að ég
var boðaður á fund Ásmundar og
Magnúsar Geirssonar. Þar óskuðu
þeir eftir því, að ég segði upp störf-
um. Þar sem ég vissi ekki upp á mig
neina skömm vildi ég ekki gera það
og bauð þeim að reka mig frekar.
Það vildu þeir hins vegar ekki. Nið-
urstaðan varð sú að gerður var
starfsslitasamningur, þar sem kem-
ur fram að ég sé hættur störfum hjá
ASÍ eykur hlutafé sitt í bankanum
Alþýðusamband íslands hefur auk-
/ð hlutafé sitt í Alþýðubankanum
um 15 milljónir króna. Þetta var
samþykkt á miðstjórnarfundi sem
haldinn var í byrjun júlímánadar.
Þau skilyrði voru sett aö málefni
bankans yrðu endurskoöuð.
Liður í þessari endurskoðun eru
fyrirspurnir sem bankaráðið hefur
sent Samvinnu- Iðnaöar- og Lands-
banka um vilja til viðrœðna um
hugsanlegt samstarf eða samruna.
Samkvœmt heimildum Helgar-
póstsins eru þessar fyrirspurnir
mjög almennt orðaðar og þess eðlis
að vart er hægt að gera ráð fyrir
neikvœðum viðbrögðum.
Bankaráð Alþýðubankans virðist
samkvæmt þessum sömu heimild-
um ekki gera sér fyllilega grein fyrir
hvað það vill með bankann. Innan
verkalýðshreyfingarinnar eru radd-
ir uppi um, að rétt sé að leggja hann
niður eða sameina öðrum banka-
stofnunum. Verkalýðshreyfingin
eigi ekki að standa í bankarekstri.
Hins vegar sagði Ragna Bergmann,
8 HELGARPÓSTURINN
bankaráðsmaður og miðstjórnar-
maður hjá ASÍ, í samtali við Helgar-
póstinn að ekki stæði til að sameina
Alþýðubankann öðrum bönkum.
Hugmyndin væri sú, að kanna hvort
hægt væri að koma á einhvers kon-
ar samstarfi. Alþýðubankinn væri
banki verkalýðshreyfingarinnar og
það ætti hann að vera áfram.
Eins og fram kemur í viðtali við
Stefán Gunnarsson, fyrrverandi
bankastjóra Alþýðubankans, hér á
síðunni átti hallarbyltingin í Alþýðu-
bankanum sér nokkurn aðdrag-
anda. Þeir sem að henni stóðu
höfðu auk þess tryggt sér farsælan
endi áður en þeir hófu aðgerðir.
Fyrir aðalfundinn var unnið að
því að grafa undan fyrrverandi
bankaráði og bankastjóra. Einkum
var þessum aðilum núið um nasir að
hafa ýtt bankanum út í vafasamar
fjárfestingar. Þar voru tilgreind
kaup bankans á húsi Helga Guð-
mundssonar, þekkts alþýðubanda-
lagsmanns úr verkalýðshreyfing-
unni, á Akureyri, kaup á húsi Pólar-
prjóns á Blönduósi og þátttaka
bankans í verkalýðshöllinni á Akur-
eyri. Þessar fjárfestingar voru taldar
vera ein helsta ástæðan fyrir bágri
stöðu bankans og ellefu milljón
króna tapi á síðasta ári.
Eftir þá þrjá mánuði sem hið nýja
bankaráð tók sér til að kanna rekst-
ur bankans hafa bankaráðsmenn
lýst því yfir að bankinn standi nú
vel. Reksturinn sé nú mun betri en
í fyrra. Slíkt getur varla talist núver-
andi bankaráði til tekna, þar sem
það hefur ekki gripið til neinna
þeirra ráðstafana er gætu rétt stöðu
bankans svo vel við. Róttækustu að-
gerðir ráðsins hafa hingað til verið
að bola bankastjóranum frá störf-
um.
í ávarpi sínu í síðustu ársskýrslu
Alþýðubankans segir Benedikt
Davíðsson, fráfarandi formaður
bankaráðs, meðal annars:
„Fyrirsjáanlegt er því að annað-
hvort verður að hægja nokkuð á
ferðinni í fjárfestingar- og út-
breiðslustarfseminni eða gera veru-
legt átak til eflingar eiginfjárstöð-
unni. Hvert sem framhaldið verður
er nauðsynlegt að fulltrúar verka-
lýðsfélaganna, sem fjalla um mál-
efni bankans, geri sér og sínum um-
bjóðendum glögga grein fyrir því
verkefni sem við er að glíma, ann-
ars vegar að auka þjónustuna en
hins vegar að efla stofnunina."
Núverandi bankaráð hefur tekið
upp þráðinn með þeim hætti að ráð-
ast ekki í frekari fjárfestingar- og
útbreiðslustarfsemi. Það hefur leit-
að til sjóða ASÍ til að efla eiginfjár-
stöðuna. Áætlanir þess um framtíð
bankans fara hins vegar leynt.
Samningaumleitanir við aðrar
bankastofnanir eru í raun ekki
nema enn einn þátturinn í þeirri
umræðu sem lengi hefur átt sér stað
um fækkun og sameiningu banka.
Af fyrstu útspilum Alþýðubankans
að ráða verður þess langt að bíða að
niðurstaða fáist úr þessum viðræð-
um, nema þær hafi verið jafn vel
skipulagðar á bak við tjöldin og hall-
arbyltingin sjálf. -gse
bankanum og með hvaða skilmál-
um.“
STAÐA BANKANS EKKI
SLÆM
Nú hefur komið fram í máli núver-
andi bankaráðs að bankinn standi
illa. Er þetta rétt?
„Ég held að það sé ekki rétt og
skaði í raun bankann. Staða bank-
ans er í sjálfu sér ekki slæm og hún
er ekki eins bág og látið er í veðri
vaka. Bankinn á eigið fé upp á eitt
hundrað milljónir króna. Þó alltaf
séu einhver útlán sem geta verið
hættuleg, þá á bankinn ekki háar
upphæðir útistandandi í slíkum lán-
um.
Vandi bankans tengist lögum um
viðskiptabanka sem tóku gildi á síð-
asta ári. Þar er kveðið á um hversu
mikið fastafé bankar megi eiga mið-
að við eigið fé og eins að eigið fé
bankanna sé minnst 5% af niður;
stöðutölum efnahagsreiknings. I
þessu felst vandi bankans. Vegna
mikillar aukningar á innlánum á
síðustu árum hækka niðurstöðutöl-
ur efnhagsreiknings. Það kallar þá á
aukið eigið fé, annaðhvort með
hlutafjáraukningu eða meiri hagn-
aði.
Rekstrarhalli á einu ári getur hins
vegar ekki verið óskaplegt vanda-
mál, ef sýnt er að hægt sé að vinna
hann upp aftur. Það töpuðu aðrar
peningastofnanir fé á síðasta ári.
Sparisjóður Keflavíkur tapaði níu
milljónum króna. Sparisjóður
Hvammstanga tapaði álíka og við,
eða ellefu milljónum, þó þar séu
ekki nema um tvö hundruð milljóna
króna innlán.
FENGU ARÐINN
GREIDDAN MEÐ HÆRRI
VÖXTUM
Þær aðgerðir sem ég hefði viljað
sjá til að mæta þessum halla væru
að hluthafarnir legðu fram aukið
eigið fé. Slíkt þarf að gerast á vissu
árabili. Aðlögunartímabil iaganna
rennur út árið 1991 og fyrir þann
tíma þyrftu hluthafarnir að leggja
fram fé til bankans. Það er ef til vill
erfitt að heimta það af þeim á sama
tíma og þeir fá ekki greiddan út arð
af sínu hlutafé. En ein af ástæðunum
fyrir hallanum var sú að ákveðið
var að hækka innlánsvexti til að
freista þess að stækka bankann.
Þeir sem höfðu mestan hag af því
voru þeir sem áttu mest af fé
bundnu í bankanum. Það eru í
mörgum tilfellum jafnframt hlut-
hafar bankans. Svo það má segja að
þeir hafi fengið arð af hlutafé sínu