Haukur - 01.03.1901, Blaðsíða 11

„Kóng’urinn“ og kosning’arnar.
Dönsk frásaga eftir Ingvor Bondesen, með mynduiá eftir Poul Steffensen.
(Framh.)
„Hvað ertu að segja, drengur, hvernig stendur á
því ?“ spurði Marteinn og tók að hnykla brúnirnar.
„Jeg skal segja þjer allt eins og er“, mælti Níels,
fleygði hattinum sínum á borðið og settist við ytri
enda borðsins, andspænis föður sínum. „Ristoft kom
heim í gær. Peir hafa tekið sjer hvíld, þingmennirnir“.
„Nú, og hvað svo?“
„Meðan hann var fjarverandi, hafði jeg gert nokk-
uð, sem honum mislíkaði, og þess vegna rak hann
mig undir eins i burt, þegar hann kom heim“.
„Sje svo, að þú hafir gert þig sekan um nokkurn
strákskap, eða nokkuð þess konar“, mælti Marteinn og
iðaði í sætinu, „þá skal jeg láta þig vita það, Níels,
að jeg sje aldrei glaðan dag framar. Jeg vistaði þig
hjá honum Rístótta, vegna þess að hann þurfti á verk-
stjóra að halda, sem honum væri óhætt að treysta,
meðan hann væri á þinginu, og jeg sagði honum, að
jeg skyldi ábyrgjast þig í alla staði. Hváð er það,
sem þú hefur gert þig sekan um, drengur?"
„Jeg hafði trúlofazt henni Ágústu, og það sagði
jeg honum".
„Henni Ágústu Rístótt! Henni Rístótta Gústu!“
sagði Marteinn auðsæilega forviða, og varð allt í einu
glaðlegri á svipinn. „Er það ailt og sumt, sem þú
ert gerður rækur fyrir?"
„Já. Jeg hafði satt að segja ekki hugsað mjer,
að hann myndi bregðast svona reiður við því En,
hjálpi mjer, hvað hann gat orðið vondur. Hann sagði
afdráttarlaust, að við skyldum aldrei ná saman, meðan
hann væri ofan jarðar".
„Sagði Rístótti það? spurði Marteinn, og rak í
rogastanz. '
„Jeg vissi vel, að hann hefir þessi síðustu árin
verið að reyna að spyrða hana saman við son veiði-
stjórans í Árbæ, en Gústa hefir svo oft sagt mjer, að
hún vildi hvorki heyra þann flysjung nje sjá, hvað
sem henni væri boðið tii þess. Og svo hafði jeg satt
að segja hugsað mjer, að jeg væri Gústu fullkomlega
samboðinn".
„En ertu það máske ekki?“
„Nei, ekki þótti honum það. Jeg hefl hvorki
mannabrag nje menntun á við hana. Hann sagði, að
jeg væri duglegur, og gæti orðið góður iandbóndi, og
slíkt gæti verið gott með öðru góðu. En ef hann ætti
að segja mjer sína skoðun blátt áfram, þá væru til
gjár, sem ekki væri hægt að komast yfir, ogskilrúm,
sem ekki yrði komizt í gegnum, og svo væri líka
gamalt máltæki, sem segði, að jafningjar Ijekju bezt “.
„Sagði Rístótti það?“
„Já, jeg get ekki talið upp allt það, sem hann
sagði. En jeg man það, að hann lauk máli sínu á
þessa leið: Það er bezt, að þjer takið saman piöggin
yðar í kvöld; í fyrra málið farið þjer hjeðan. fjer
segið fólkinu hjerna, að faðir yðar viiji fá yður heim
til sín í sumar, meðan mestar sjeu annirnar, og að
jeg hafl þess vegna leyft yður að fara heim. Jeg hefi
að öllu öðru leyti, en þessu, verið mjög ánægður með
yður, og vil ekki gera yður neina minnkun. Jeg hefl
lengi ætlað Gústu öðrum manni, og slík bernskubrögð,
sem þessi, skulu ekki koma í veg fyrir það, sem jeg
hefl einu sinni áformað".
„Nú hefi jeg aldrei á minni lífsfæddri æfi heyrt
annað eins,“ mælti Marteinn stillilega, og kveikti í
pípunni sinni. „Hver skyldi hafa getað hugsað sjer
það, fyrir svo sem flmmtíu árum, að Rístótti ætti að
verða slíkur stór-burgeis á elliárum sínum. Þá var
hann munaðarlaust barn, sem ekkei t lá annað fyrir,
en sveitin, og tók þá faðir minn hann, og ól hann upp
í gustukaskyni. Og hann ólst upp hjerna á heimilinu,
og aldrei var neinn munur gerður á honum og mjer,
að því er fæði og klæði snerti, jafnvei þótt jeg væri
einkabarn föður míns. Og svo þegar það kom í ljós,
að hann var hneigður fyrir bækur, og búið var að
kristna hann, þá kom faðir minn honum fyrir á amts-
skrifstofunni, og borgaði með honum, og svo hjelt
hann áfi am að borga með honum, þangað til hann
var búinn að taka próf og var orðinn útlærður mála-
flutningsmaður".
„ Já, það getum við hvorugur talið okkir til gildis
nú“, svaraði Níels hægt og stillilega. „Hefði Ristoft
ekki sjálfur haft bæði gáfur og vilja, þá hefðu þessi
fáu hundruð dala, sem afl minn kostaði upp á hann,
ekki komið að mikiu liði“.
„Það er hverju orði sannara. En mjer datt þetta
svona bara í hug, af því hann fór að tala um að
„jafningjar" ljekju bezt. Hann varð svo skrifstofufuli-
trúi hjá honum Brún gamla kansellíráði, og átti þá
ekki meira en það, að hann gat rjett njeð naumind-
um keypt sjer spjátrungsprik, og svo reigsaði hann á
hverjum sunnudegi út að Skógum, og kom sjer inn
undir hjá gömlu maddömu Jenssen, þar til hann að iok-
um gat krækt í einkadóttur hennar, og fjekk svo jörð-
ina í kaupbæti. En gamla maddama Jenssen — já,
hún var allt af kölluð maddama; en annars var hún
bara blátt áfram bóndakona, alveg eins og konurnar
hjerna á eyjunni, og dóttirin, sem varð maddama
Rístótt, hún nefir heldur aidrei lært annað tungumál,
heldur en okkar góða og gamla og fláa Fjónbúamál.
Hvaðan hefir svo þessi mikli mismunur og þessi fyrir-
mennska komið?“
„Ristoft er eðlilega hreykinn af þvi, að hnfa sjálf-
ur rutt sjer braut í lífinu. Og svo reynir hann að
hafa á sjer höfðingjabrag, til þess að láta sem minnst
bera á því, af hvaða bergi hann er brotinn. Mjer
dettur ekki í hug að segja, að þetta sje rjett gert af
honurn. En jeg virði hann samt sem áður mikils.
Hann er ekki einungis vel að sjer í iögurn og öllu
þesskonar, heldur hefir hann líka, síðan hann varð
bóndi, gert Skógana að fyrirmyndarbúgarði. Bæði
sem búnaðarfuiltrúi og þingmaður hefir hann einnig
sýnt írábæran dugi:að“.
„Hefirðu ekki eldspýtur, Níels? Svei mjer ef jeg
gleymi ekki alveg að reykja".
Marteinn kveikti i pípunni sinni, og saug hana af
öilum kröftum. Hann starði út um gluggann á bú-
garðinn hins vegar við sundið, og mátti þá snöggvast
sjá bi-egða fyrir glettulegum og kænskulegum dráttum
kringum munnvikin á honum, og við ytri augnakrók-
— 46 —
— 46 —