Tíminn - 12.04.1918, Blaðsíða 6

78
T í M I N N
\
kennara landsins í svo full-
koranum stíl sem unt er, en
árlegu »skeiðin« hveríi úr
sögunni. —
Lengi eg þetta svo eigi frekar,
eu bið alla góða vætti, að ljá þeim
lið sitt, er sníða eiga fræðslumála-
stakkinn islenzka, s,vo þjóð vor
megi bera hann raeð sóma og
vaxa dagvöxtum.
20. janúar 1918.
Snorri Sigfússon
(frá Tjörn).
Búnaöarbálkun
Sýningar.
Jafnvel þótt ekki sc mjög langt
um liðið síðan farið var að halda
gripasýningar, má þó þegar merkja
talsverðan ávöxt þeirra. Plann lýs-
ir sér í mciri áhuga og viðleitni
þeirra, sem gripina eiga, að liafa
þá væna, Sýningar þessar verða og
til þess’ óbeinlínis að áselningur
verður belri, bæði sakir þess að
færra þarf af góðuin gripum og
minni hey lil þess, þó að arður
verði eins mikill af þeim eins og
at fleiri gripum lélegunr og svo
þegar menn fara meira að hugsa
um að eiga góða gripi, hugsa menn
um það líka meira, að hafa til
þeirra nóg fóður.
Á síðustu árum hafa sýningar
þessar eingöngu verið á sauðfé og
hrossnm. Eg tel þó engu síður
nauðsynlegt að sjraiugar séu einnig
haldnar á nautpeningi, einkum i
þeim sveilum, sem leggja mesla
stund á kúarækl. Á það helzt við
hér í grend við höfuðstaðinn. Bú-
fjárstofninn i þessum sýslum er á
mörgum bæjum aðallega kýr og er
þá auðskilið hversu mikils það er
varðandi að þær séu sem beztar.
Pað hefir mikla þýðing, bæði fyrir
þá sem selja mjólkina og eins þá,
sem kaupa liana.
Það liggur í augum uppi, að
nautgriparæktin er í miklu ólagi
hér á landi og þá ekki sízt í minni
sveit og nágrannasveitum hennar.
í þessum sveitum viðgengst það
mjög að kaupa kýr frá Pétri eða
Páli þótt kaupendur viti lítið og
' ekkert um ælterni þeirra, enda er
. litið og ekkcrt aðhafst til þess að
bæta kúakynið. Ofan á þetta bæt-
ist svo það, að hjá fjölda bænda
á þessu svæði er sú venja, að gefa
kúnum ekki sem þvi neinur að
þær mjólki eins mikið og þær geta,
heldur hafa íleiri kýr að tölunni.
Jafnvel þótt meira sé sumargagn-
ið af fleiri kúm en færri — og
meiri áburðuiy er hins að gæta að
útbeitar-tími kúnna er frekar stutt-
ur, hagai' víða lélegir og svo fer
meiri hlutinn af fóðri kúnna til
viðhalds þeim sjálfum, en minni
hluti þess verður að mjólk og svo
þarf meiri peninga lil viðhalds íleiri
kúm en færri, jafnvel þótt góðu
kýrnar sé verðmeiri. Hér ætla eg
kúaeigendum sjálfum að setja upp
reikningsdæmi.
Nautgriparæktarféiög eru til í all-
mörgum sveiium út um land og
njóta þau slyrks frá Bunaðarfélagi
íslands. Æskilegt er að félög þau
verði sem víðtækust. En þau eiga
að verða til, ellast og starfa að
eins fyrir áhuga bænda og skiln-
ing þeirra á gagnsemi þessa félags-
skapar og eiga því engan styrk að
fá eða þurfa. En styrkféð á að
veita til sýninga á nautgripum og
binda þá fjárveiting þeim sldlyrð-
um að verðlaun af þvi fé veitist
að eins þeim verðlaunagripum, er
séu eign þeirra manna, sem eru í
nautgriparæktarfélagi, og að skýrsla
fylgi hverýum grip á sýningunum
nm ælterni hans og kosli.
Á þennan liátt }'rði bezl varið
styrktarfé því, sem varið er til
nautgriparæktarinnar, því að hæg-
ast er að sameina bændur og auka
áhuga þeirra fyrir búfjárrækt með
sýningum gripa. Það verður ekki
hrakið og á þennan hált verðurl
bezt séður árangur þessa styrktar-
fjár.
Að veita féð lil félaganna kemur !
mjög ójafnt niður, þar eð félögin j
eru ekki lil nema í sumum sveit- |
um og ekki fé fyrir liendi lil að
styrkja félög þessi ef þeim fjölgaði
að mun. Auk þess er ýmislegt ólag
á þessum félögum og mörg hætta
störfum eftir lengri eða skemri
tima eða hanga saman að eins
vegna styrksins. Verður þá fénu
elcki svo vel varið á þennan hátt,
eins og með því að veita það til
verðlauna á sýningum. Pví að eg
geng út frá því sem sjálfsögðu að
B.fél. mundi hafá ráðunaut sinn
við sýningarnar, til þess að annast
um að þeim verði skipulega fyrir-
komið og að fullnægt verði skilyrð-
um þess fyrir verðlaunafénu.
Ætti svo B. í. -að ákveða fjár-
upp'hæð, sem árlega yrði eða mætti
verja til verðlauna á þessum sýn-
ingum, deila Iandinu í sýningar-
umdæmi og veita svo féð í þetta
hérað í ár, hitt héraðið að ári og
svo koll af kolli —. Með þessum
hætti hefðu allir eigendur naut-
gripa — sem ekki eru úlilokaðir
frá nær öllum félagsskap sökum
stjálbygðar — aðgang að því að
verða aðnjótandi þeirrar aðstoðar,
sem hið opinbera veitir lil fram-
fara nautgriparæktinni. Pað er eðli-
legast og vinsælast og víðtækast
að veita aðstoðina á þennan hátt.
Að minni hyggju yrði þetta og
drýgri livöt fyrir bændur lil þess
að kotna á fót nautgriparæktarfé-
lögum og halda þeim .við, heldur
en þólt styrkur sé veittur félöguin,
sem oft fæðast að eins lil að deyja
— svo miklu meiri álirif hafa sýn-
ingar til að hvetja menn og slyrkja
til framfara, sé þeim rétlilega fyrir
komið. 'r (Frh.)
Jón H. Povbergsson.
Fyrírmyndárbú*
I víðtækum skilningi e.r fyrir-
myndin, þjóðanna öílugasta og
áhrifamesta þroska meðal. Og fáir
einstaklingar munu vera svo lítil-
sigldir, að þeir séu ekki að ein-
hverju leyti annara fyrirmynd —
móti eða skapi að einhverju leyti
annara hugsjónir eða gerðir. Mik-
ilmenni eru áhrifamestar fyrir-
myndir, sökum þess að minning
þeirra lifir svo lengi, og lítið spar-
að henni til viðhalds og útbreiðslu
meðal eftirkomandi kynslóða. Slikt
er líka greinilegur vottur þess, hve
vel þjóðirnar skilja áhrif og þýð-
ing- lyririnyndarinnar. Pví hinir
háu og dýrmætu minnisvarðar
merkra manna væru tildur og hé-
gómi, ef ekki væri það aðaltil-
gangurinn að minna eftirkomend-
urna á verk og hugsanir þessara
mikilmenna, og hvetja til að feta
í fótspor þeirra.
Pessir minnisvarðar hafa þó
ekki slík áhrif nema að eins á
einstaka menn. Allur fjöldinn skoð-
ar menning hinna frægu manna
með aðdáun einni, án þess þó, að
setja sig eða sín eigin áform og
hugsjónir á nokkurn h'átt í sam-
band við þá. Tilfinning fjöldans
um að þessi mikilmenni hafi stað-
ið honum svo miklu ofar, deyfir
alla hugsun uin að laka þau til
fyrirmyndar.
Fyrirmyndarmenuirnir á hverju
sviði sem þeir standa, hafa altaf
langmest áhrif á þá, sem hafa við
svipuð lífskjör að búa.
Pess vegna geta ahnúgamenn,
sem standa sérlega framarlega í
Það verður þá óhjákvæmilegl að
spyrja þá, hvorl þeir vilji fyrir-
dæma sem óheilnæma »andasær-
inga«-kaílana í ritum stórskáldanna
Hómers, Virgils, Dantes? Sainband
við fratnliðna menn er oft þunga-
miðjan í frægum rituin — bein-
linis ferðir lil dánarheima og sam-
ræður við góða menn og vonda.
Er enginn sannleikskjarni falínn í
slikum hugmyndum, sem gerir oss
skiljaniegt, hvers vegna þessi rit
eru svo hugnæm mönnum öld eftir
öld, og réttlætir það, hve þau eru
hátt sett i bókmentunum?
Og þá er miðilsstarfið. Hvað var
starfsemi Kirku annað í cllefta
þætti Odijsseifskviðu? og völvunnar
í Cumae í sjötta þætti Eneasar-
kviðu? leiðsagnar-andanna í þríbók
Dantes?*) Eg veit ekki, hverju þeir
*) Eins og Bryce greiíi iieiii' sagl i aprilhcí't-
iuu ai' Fortnightly Review: »í öllitm pessum
þremur andasamhands-frásögum er tilgangur og
tilefni ferðnrinuar sama. Eitthvað á að læra i
andaheiminuni, sem veröld lifandi rnaniia get-
ur ekki veitieí. ilann segir enn fremui : »í fyrstu
frásögninni cr það eiu lietja, scm á að fræðast
sjálfs sin vegna. i annari frásögninni cr Eneas
fulltrúi Hómaborgar, eins og henui cr adlað að
verða, afreksverka hennar og andnslefnu. f
þriðju frásögninni er það nrannleg sá), seni
ætla að svara þessum þrem spurn-
ingum. Að nota um þessi dæmi
lýsiorðið »heiðin« er ekkert svar,
jafnvel þólt það ætti við þau öll.
Vissulega lieíði inátt búast við því,
að kristindóinurinn hefði að nokk-
uru leyti dregið athygli manna frá
því, hvernig fer um látinn líkam-
ann, en reynt að fá inenn fremur
til að hugsa um upprisna sálina,
og með því réttlætt og eflt trúna á,
að lifandi menn og framliðnir væru
cnn allir ein fjölskylda, og allir
með saina hætti þjónar guðs, —
hans, sem lítur á dauðann og lim-
ann sem ekki neilt, i samanburði
við lífið og ótakmarkaða tilveru.
Og fyrir því hefði mált ætla, að
ffæðsluna á að fn, og hoöskapuriuu er einn og
hinn sami lil alls mannkynsins. SjónarBviöið
stækkar i hvert skifti og útsýnið vikkar. Svo
mikilvæg er önnur sýnin i mannkynssögunní,
að hún verður í Ijósi nýrra trúarbragða að op-
inberun uín markmið og tilgang alhoimsins«.
Bryce lávarður sýnir einkár vel og ijóslega i
niðurlagi rilgerðar sinnar, hve líkt er farið með
þessa miklu liuginynd á þessum þrem menn-
ingarstigum i inannkynssögunni og hver mun-
urinn er samt og hverjum framförum hugmynd-
in tekur, — Vafalaust er bókmentafræðinguxn
kunnngl um þelta og jafnvel mér er ekki ókunn-
tigt um það frá samræðum minum við Mycrs.
kristindómurinn myndi undirbua
hugi vora undir frjálsara, auðsótt-
ara og sælla samband við fram-
Iiðna menn en þeir heiðnir menn,
er hæst komust, gátu liugsað sér.
Nei, því iriiður! Pólt kyrdegt
kunni að virðasl, þá er allur fjöld-
inn af fuiltrúum kirkjunnar og hins
löghelgaða kristindóms alls eigi
þeirrar skoðunar. Peir sýnast halda,
að samband við andaheiminn liafi
að eins áll sér slað á löngu liðn-
um tímum, og Iíla á frainliðna
menn sem eigi verandi til, ef eigna
á þeim nokkurar framkvæmdir.
Þeir geta ekki hugsað, að guð sé
ekki guð dauðra, í þröngum og
fráleitum skilningi — þó að finna
mætti afsökun fyrir þá rangfærslu
í sumum helgisiðareglum, sem
leggja fjötra á þá. Nei, en þeir
segja, að höfundur kristindóinsins
myndi liafa staðið í gegn öllum
okkar aðferðum lil þess áð ná
sambandi við framliðna inenn,
jafnvel þar sem þess er leitað með
mestri guðrækni og auðmýkt, hann
myndi hafa talið óguðlega sérhverja
tegund andasambands.
Peir æltu heldur að fullyrða, að
hann liti nú þeim augum á málið.
Því að ef Kristur hefir lifað út
yfir dauðann, og það eru þeir allir
fúsir að kannast við, og ef unt er
að komast í lifandi samband við
hann, og til þess vilja þeir hvetja
menn, þá eru vissulega upprisa
og samfélag og ötul bjálp þeirrar
tignu persónu megin-sannreyndir
hinnar krislnu trúar. En hvenær
sem vér hugsum oss afskifli hans
af málinu, þá væri það alvarlegt
íhugunarefni, ef unt væri að sann-
færa oss uin, að hinn mikli meist-
ari hafi reynt að aftra því, að
mcnn ættu nokkur mök við fram-
liðna menn, hverrar tegundar sem
er. Eg myndi verða síðastur manna
Lil að neila því. En er slík fuli-
yrðing á góðum rökum hygð, ef
dæma á út frá söguheimildunum ?
Er hún ekki í algerðri mótsögn
við frásögur guðspjallanna, séu
þær leknar blátt áfram eins og
þær eru skráðar? (Niðuri,).
Haraldur Níelsson þýrtdi.