Tíminn - 20.10.1963, Blaðsíða 7

Útgeféntíi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriöi
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Frétta-
stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Davíðsson.
Ritstjórnarskrifstofur í Eddu húsinu, símar 18300—18305. Skrif
stofur Bankastr 7. Afgr.sími 12323 Augl., sími 19523 AÖrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 80,00 á mán. innan-
lacds. í lausasölu kr 4.00 eint — Prentsmiðjan EDDA h.f —
Tölur, sem tala
Tölur eru oft taldar heldur þurr fræði, en óneitan
lega eru til tölur, sem tala skýru máli. Svo er um fjár-
lagatölur. Það er til dæmis harla fróðlegt að gera nokk-
urn samanburð á tölum í fjárlagnfrumvarpi því, sem
nýkomið er fram, og tölum í fjáriögum fyrri ára. Hér
skulu nokkrar tölur bornar saman við fjárlög 1958
og miðað við ríkisreikning fyrir það ár.
Heildarútgjöld fjárlagafrumvarpsins fyrir árið 1964
er rúmlega 2500 milljónir, en heildarútgjöld ríkisreikn-
ings 1958 urðu 740 milljónir.
Tökum fyrst vegamálin, þau eru meðal lífsnauðsyn-
iegustu framkvæmda íslenzku þjóðarinnar:
í fjárlagafrumvarpinu fyrir árið 1964 er ætlað „til
nýrra þjóðvega og viðhalds þjoðvegum“ 101 millj. kr.
en árið 1958 var 60 millj. varið til sömu framkvæmda.
Þá var sú upphæð 8% af heildarútgjöldum en fjárveiting-
ín nú er aðeins 4% af heildarútgiöldum. Væri sama
hlutfalli haldið og eins mikið veitt nú og 1958, þyrfti
upphæðin að vera rúmar 200 milljónir.
Lítum næst á brúargerðir:
Árið 1958 varði ríkið 13,3 milljúnum til nýrra brúa
og endurbyggingar gamalla brúa. í fiárlagafrumvarpinu
núna er gert ráð fyrir 14,5 millj. til hins sama. Árið 1958
var framlagið 1,8% af ríkisútgjöldnm, nú er það 0,6%.
Lækkunin er þreföld, og væri haldið í horfi, þyrfti upp-
hæðin að vera 43,5 millj.
Þá eru hafnarmannvirki og lendingarbætur:
Árið 1958 var varið til þeirra 10,8 millj. eða 1,5%
af heildarútgjöldum ríkisins en nú er áætlað til hins sama
17 milljónir, eða 0,7%. Upphæðin þyrfti að tvöfaldast
rúmlega, ef til jafns væri haldið.
Framlög til jarðræktar og framræslu:
Árið 1958 var varið í jarðrækt^rstyrkinn 22,5 millj.
eða 3% af heildarútgjöldum en nú er áætlunin 26 millj-
ónir eða um 1%, og hefði upphæfin þurft að vera 78
milljónir til að teljast jafngild.
Þá eru raforkuframkvæmdir:
Árið 1958 var varið til þeirra 12 milljónum, en árið
1964 er áætlað að verja 10 millj. ti] sömu framkvæmda.
Sú upphæð þyrfti að vera 36 millj. svo að ekki væri stigið
aftur á bak.
Til Iðnlánasjóðs var varið 1,5 millj. 1958 en nú er sú
upphæð 2 milljónir en þyrfti að vera 4.5 millj. til þess að
staðið væri í sömu sporum.
Þannig má halda áfram samanburðinum á fjölmörg-
um framkvæmdaliðum fjárlaganna. Alls staðar er um
samdrátt að ræða, og víða mjög mikinn. Framkvæmda-
liðirnir eru nú miklu lægri hundraðshluti af heildar-
útgjöldum ríkisins en áður var. Þ flestum sviðum er
jjörfin þó sízt minni nú en þá, og þessi samdráttur er
nú eftir nokkurra ára íhaldsstiórn farinn að hafa svo
geigvænlegar afleiðingar, að fulikomið öngþveiti hef-
ur skapazt, ekki sízt í vegamálum.
Mönnum finnst ef til vill undarlegur sá stórfelldi aft-
urkippur sem orðið hefur í opinber^um framkvæmdum,
en skýringin er einfaldlega sú. að 1958 var við völd
ríkisstjórn, sem lagði allt kapp á að efla nauðsynlegar
framkvæmdir, og réð stefna Framscknarflokksins þar úr-
slitum, en nú er við völd samansaumuð íhaldsstjórn, sem
vinnur öllum árum að því að draga úr framkvæmdum.
en spennir eyðslubogann því meira og sóar fjármunum
þjóðarinnar í óðadýrtíð.
HARRY S. TRUMAN: Wl- ■■ ■ ■
Eiga ekki Bandaríkin að selja
Kínverjum korn eins og Rússum?
Það getur verið hættulegt friðnum að einangra Kínverja
HEIMSMYNDIN breytist örar nú
en nokkru sinni fyrr. Þess vegna
er hættuleg stefna í stjórnmálum
að „bíða og sjá hvað setur”.
Breytingar verða hvarvetna
um heim og stundum er erfitt
að skilja þær. Ástæða er til að
ætla, að í dag sé Rússland ekki
óbreytt frá því, sem það var í
vikunni sem leið. Þar gerast
einnig breytingar, sem valdhaf-
arnir ráða ekki með öllu við.
Kínverjar eru dæmi um þjóð,
sem er undirorpin djúptælfi,
sögulegri þróun. Kina er í senn
elzta og yngsta stórveldið. Flest-
ar fréttir, sem berast af þess-
ari þjóð, eru svo mótsagna-
kenndar, dularfullar og fram-
andi, að erfitt er að átta sig á,
hverju beri að trúa.
Valdhafarnir í Rauða-Kína hafa
viðhaft svo frumstæðar ógnanir
og hótanir, að stundum hefur
verið erfitt að taka því með
köldu blóði
EN ILLAR fréttir hafa löngum
borizt frá Kína undangengin þús
und ár. Þjóðin hefur orðið fyrir
hverju áfallinu af öðru. Vesalings
kínverska þjóðin hefur öldum
•saman orðið að þola þvílíkar
hörmungar og skort, að mann
furðar á að hún skuli hafa lif
að það af.
Bandaríska þjóðin hefur ávallt
borið í brjósti hlýjan hug til
Kínverja. Þess vegna brá oss
illa við, er vér urðum þess vis-
ari, að hinir nýju herrar kín-
versku þjóðarinnarmögnuðu með
ákafri áróðursherferð grimmúð-
legt hatur á Bandaríkjamönn,-
um. í Kóreu fengum vér að
kenna á afleiðingura þessa.
Ég hef verið að velta fyrir
mér vandamálunum í sambandi
við afstöðu vora til Kína og
ekki komizt hjá að draga f efa
að hyggilegt sé að láta viðhorf-
in afskiptalaust taka þeirri þró-
un, sem verða vill.
Versnandi sambúð Kína og
Sovétríkjanna getur valdið svo
opinskáum árekstrum, að af þvl
leiði ókyrrð hvarvetna um heim.
Einnig er hugsanlegt, að upp-
reisn verði innanlands, en sá
möguleiki virðist þó ósennilegur
að svo stöddu. Hugsanlegt er,
að vér gætum valdið minnkandi
horfum á vandræðum ef vér
gættum hagsmuna vorra í þess-
um hluta heims með vökulum
augum,
VIÐ OSS blasa svo margvisleg-
ir erfiðlelkar, bæði stórir og
smáir, að gert gæti dýrling grá-
hærðan. Stolt Kínverja, þrjózka
þeirra og ótti við að verða fyrir
álitshnekki veldur sér svo miklu,
að erfitt er að gera sér þess
fulla grein. En á kjarnorkuöld er
áhættan of mikil til þess, að vér
megum láta reka á reiðanum.
Vér þekkjum næsta vel stoltið
og óttann við að bíða álitshnekki.
í Suðurríkjum vorum stafar mik
il ókyrrð frá ævagömlum vanda-
málum og andstöðu þeirra, sem
neita með öllu að viðurkenna
Iþróunina og verður því að
hrinda inn í þá öld, sem upp er
runnin. Vér vitum mætavel, að
fáeinir ofstækismenn geta vakið
upp óróa, valdið vandræðum n"
blóðsúthellingum
T R U M A N
EN HVERFUM aftur að ástand
inu í Austurlöndum.
Öllum ætti að vera orðið ljóst,
ekki síður Mao og kumpánum
hans en öðrum, að möguleikar
Kínverja til að hafa forustu um
kommúnistabyltingu á megin-
landi Asíu, hvað þá heimsbylt-
ingu, hafa aldrei verið annað en
veik von og fara þverrandi með
hverjum degi sem líður.
Ég hygg aö Rússar geri sér
þess grein (og hafa raunar viður
kennt fyrir skömmu), að þeir
geti ekki einu sinni brotið meg-
inland Evrópu undir einveldi
sitt, hvað þá allan heiminn. Þeir
geta ekki betur gert en að vinna
af trúmennsku að friðsamlegri
tilveru við hlið annarra, og tryggt
sjálfum sér frið með þeim hætti
og öðrum þjóðum um leið.
Vér höfum verið þolinmóðir
og lagað oss eftir aðstæðunum.
Vér höfum tekið þátt í öllum
umræðum og aldrei sleppt neinu
tækifæri til þess að beina kom-
múnistum inn á braut friðarins.
Þolinmæði vorri hefur ávallt ver
ið svarað með margvíslegum ógn
unura. En hve valtur, sem sá frið
ur er, sem vér búum við, þá er
það þó friður með vissum hætti,
og vér verðum að gera allt, sem
í voru valdi stendur til að varð-
veita hann.
ERFIÐASTA og hryggilegasta
verk mitt sem forseti var að
kalla Marshall harshöfðíngja
heim frá Kína. En ástandið var
orðið svo vonlaust, að vér gát-
um ekki lengur fórnað hæfileik-
um hans þar.
Vér höfðum sent Kínverjum
miklar fjárfúlgur og hvers kon-
ar birgðir. En það kom því mið-
ur í ljós, að Chang Kaishek hers-
höfðingi var ekki vandanum vax-
inn. Honum var um megn að
koma i veg fyrir að herforingjar
hans gæfust upp hópum saman.
Hann gat heldur ekki bundið
endi á skefjalausa spillingu em
bættismanna sinna.
Ég hef þá trú, að unnt hefði
verið að leysa vandann ef vér
hefðum notið samvinnu og stjórn
Kinverja átt til að bera staðfestu
og skilning á þörfum þjóðar sinn
ar.
KÍNA er gamalt ríki. Kínverska
þjóðin - bjó við háþróaða menn-
ingu, sem náði langt í vísindum.
listum. heimspeki og bókmennt-
um löngu áður en Vesturlanda-
búar urðu þess umkomnir að
láta að sér kveða á þeim vett-
vangi.
Liðin eru aðeins fáein ár síðan
Kinvérjum var þröngvað undir
hina nýju harðstjórn Marx-Len-
in-ismans. Rússar beindu þeim
inn á þá braut og lögðu fram
aðstoð sína. Vér verðum að gera
oss ljóst, að Kínverjar bjuggu
við lénsstjórnarskipulag og ný-
lendustefnu öld eftir öld. Enda
þótt Kínverjar hafi komizt langt
i margs konar skipulagningu, þá
vantar þó enn mikið á að þjóð-
félag þeirra sé traust.
Víða verður þess vart, eink-
um meðal' þeirra þjóða, sem til-
litslaus nýlendustefna kommún-
ista hefur brotið undir sig, að
þjóðlegar tilfinningar standa of
djúpum rótum til þess, að hinar
nýju hugsjónir geti upprætt þær.
Ég hygg, að svo muni einnig
reynast í Kína.
Vanþróuð þjóð eins og Kínverj
ar geta varla orðið fyrir öðru
verra eða dapurlegra en að ein-
angrast frá flestum öðrum þjóð-
um. Kínveriar eru til dæmis ekki
meðlimir Sameinuðu þjóðanna.
ÉG HEF velt því fyrir mér,
hvort unnt sé að aðhafast eitt-
hvað til að draga úr þeim -fjand-
skap í garð Vesturlandabúa, sem
valdhafarnir í Rauða-Kína hafa
alið á, bæði innan kínversku
landamæranna og utan þeirra. —
Ég efa til dæmis að hyggilegt
hafi verið fyrir Bandaríkjamenn
að sitja með hendur í skauti og
bíða þess, að Kínverjar biðji þá
um aðstoð í baráttunni við hung
ursneyðina, sem vofir yfir millj-
ónum varnarlausra Kinverja.
Vér getum bæði séð af hveiti
og öðru korni. Hví ekki að bjóða
Kínverjum það? Vér höfum jafn
an skilið þarfir annarra þjóða án
þess að þurfa að bíða þess að
þær hafi fórnað höndum i átt til
vor. Sultur kemur oss öllum við,
hvar sem hans verður vart.
Bandaríkjamenn hafa aldrei
látið undir höfuð leggjast að
hjálpa þeim, sem orðið hafa fyr-
ir hörmungum, hvort sem um
vini eða óvini var að ræða.
Ég spyr því, eins og hver ann-
ar ráðsettur Bandaríkjamaður:
Hví ekki að stíga niður af stall-
inum og bjóða Kínverjum hveiti
og annað korn, hispurslaust og
án undirhyggju? Hvað mundi í
raun og veru gerast? Ef til vill
væri þetta skref i átt til friðar
og farsældar í heiminum. Vert
væri að reyna það. Væri nokk-
ur skaði skeður?
MÉR ER fyllilega ljóst, að
nokkrir menn munu rjúka upp
til handa og fóta, hrópa hástöf-
um „kveifarskapur” og fleiri
þess háttar orð, sem vér kynnt-
umst vel á dögum McCarthys.
Þessir háværu menn, sem þykj-
ast hafa einkarétt á föðurlands-
ástinni, munu ávallt koma f dags
ins Ijós á krossgötum sögunnar,
fordæma ættjarðarást annarra
manna og reyna að berjast gegn
henni. Meðal þeirra eru bæði
geggjaðir og óvitar, og eins hin
ir, sem vilja vel en fara villir
vegar.
Framhaio * 15 dSu 9
T í M 1 N N . sunnudaalnn 20. október 1963
l