Morgunblaðið - 23.01.1964, Síða 8

Morgunblaðið - 23.01.1964, Síða 8
MORGUN BLAÐIÐ Fimrritudagur 23. jan. 1964 Efling Reykhóla Á FUNDI í Sameinuðu þingi á miðvikudag þafði Sigurður Bjarnason framsögu fyrir tillögu til þingsályktunar um ráðstaf- anir til eflingar byggðar á Reyk- hólum. Tillöguna flytur Sigurð- ur ásamt þeim Þorvaldi Garðari Kristjánssyni, Birgi Finnssyni og Matthíasi Bjamasyni. Þingsályktunartillagan er svo- hljóðandi: * „Alþingi ályktar að skora á ríkisstjórnina að láta fram fara nýjar athuganir á því, hvernig hagnýta megi hið forna höfuð- ból Reykhóla á Reykjanesi þannig, að byggð þar eflist og verði jafnframt nálægum sveit- um til stuðnings. í þessu sambandi skal sérstfk- ‘ lega athuga möguleika á eftir- farandi: 1) Auknum stuðningi við hag- nýtingu jarðhita á staðnum til gróðurhúsaræktunar. 2) Uppbyggingu iðnaðar, t. d. mjólkuriðnaðar og þangvinnslu. 3) Umbótum í skólamálum, t. d. með bættri aðstöðu til ungí- ingafræðslu og stoínun héraðs- skóla. 4) Lendingarbótum á Stað á Reykjanesi eða á öðrum þeim stað, sem hentugur yrði -talinn. Ríkisstjórnin skal skipa fimm manna nefnd til þess að gera til- lögur um framkvæmdir á Reyk- hólum og hvernig stuðla megi að aukinni byggð þar. Skal einn nefndarmanna tilnefndur af hreppsnefnd Reykhólahrepps, annar af sýslunefnd Austur- Barðastrandarsýslu, en þrír skip aðir án tilnefningar. Skal nefnd- in hafa lokið athugun sinni og skilað tíllögum sínum fyrir 1. október 1964“. ★ Sigurður Bjarnason kvað Reykhóla á Reykjanesi vera glæsilegt og merkilegt höfuðból frá fornu fari. Þar væru lönd góð og víð, hiti mikill í jörðu, náttúrufegurð og víðsýni mikið, en þessi svip- mikli staður og náttúruauðævi hans hefðu ekki verið hagnýtt sem skyldL Ár- ið 1943 beitti Gísli Jónsson, þáv. þingmaður Barðstrendinga, sér fyrir því, að nefnd var skipuð til að gera til- lögur um framtíðarnot Reyk- hóla sem skólaseturs og tilrauna stöðvar fyrir Vesturland. Flutti Gísli síðan frv. til laga á grund- velli álits þessarar nefndar, og í framhaldi af lagasetningu var til raunastöð í jarðrækt reist á Reykhólum, sem rekin hefur verið siðan. Þá hefur landnám ríkisins unnið miklar ræktunar- framkvæmdir á staðnum, em- bættisbústaðir fyrir lækni og prest hafa verið reistir þar, ný og myndarleg kirkja byggð, heimavist við barnaskóla og sundlaug. Hins vegar hafa helztu nátt- úrugæði staðarins, járðhitinn, ekki verið nýtt sem skyldi, nema þá til upphitunar örfárra húsa. íbúar Reykhóla eru nú rúml. 60, og hafa þeir mikinn áhuga á upp byggingu staðarins. Einnig verð- ur þess vart í A-Barðastrandar- sýslu, að fólkið þar bindur vonir við Reykhóla og ýmsa starfsemi, sem þar væri auðvelt að reka í þágu héraðanna. Bkoðun flutningsmanna tillög- unnar er, að brýna nauðsyn beri til að stuðla að aukinni hagnýt- *ingu jarðhitans og þá helzt til gróðurhúsaræktunar, sem hægt er að reka á Reykhólum í stór- um stíl. Einnig kæmi til greina uppbygging iðnaðar, og hefur þegar verið hafizt handa uin byggingu mjólkurbús á staðn- um. Þá er rætt um þangvinnslu við norðanverðan Breiðafjörð, sem vel yrði staðsett á Reykhól- um. Unglinga- og bamafræðslu hefur verið haldið uppi á Reyk- hólum við erfiðar aðstæður. Þarf að ljúka sem fyrst bygg- ingu kennsluhúsnæðis, og athuga þarf, hvort ekki sé tímabært að koma upp héraðsskóla á staðn- um. Ennfremur er talið, að sam- göngum við norðanverðan Breiðafjörð og sambandinu við Breiðafjarðareyjar væri veruleg bót að ferjubryggju á Reykja- nesi. Hefur helzt verið rætt um bryggjugerð á Stað, og var t. d. á si. sumri lagður akvegur frá Stað niður að sjónum og hugsan- legu bryggjustæði. Að lokum sagði Sigurður Bjarnason: „Það er álit okkar flm. þess- arar till., að það sé mjög þýð- ingarmikið fyrir strjálbýlið á Vestfjörðum, að mynduð verði ný þéttbýlishverfi á einstökum stöðum, þar sem framleiðsluskil yrði eru góð og aðstaða til fé- lagslegs samstarfs og samgangna hagstæð. Það er einmitt slík þétt býlismyndun í strjálbýlinu, sem getur að okkar áliti á marga lund orðið því til ómetanlegs gagns og eflingar, t. d. á sviði menningar, heilbrigðis, fræðslu og félagsmála. Það, sem fýrir okkur vakir með þesari tillögu, er, að á Reyk hólum verði byggður upp þrótt- mikill skólastaður með gróður- húsarækt, iðnaði og greiðum og öruggum samgöngum á öllum árstímum. Ef þetta tækist, mundi það hafa mikla þýðingu, ekki aðeins- fyrir byggðina í Austur- Barðastrandaýslu, heldur fyrir alla Vestfirði. Það er von okkar flm. að tillagan megi verða til þess að koma nýju skriði á framkvæmdir á Reykhólum, stuðla að eflingu byggðarinnar þar og aukinni trú á framtíðina í þessum fögru og kjarnmiklu sveitum. Ég vil að lokum geta þess, að fyrir nokkru er hafin athugun á því, hvernig unnið skuli að efl- ingu byggðar á Vestfjörðum yfir leitt. Fer sú athugun fram á grundvelli þáltill., sem samþykkt var á síðasta Alþingi. Er það von okkar flm., að jákvæður ár- angur verði af þeirri athugun og að henni ljúki innan skamms. Til þess ber brýría nauðsyn, að byggð haldist alls stáðar í okkar landg þar sem aðstaða er góð til framleiðslu, og fólkið getur lifað við góð og þroskavænleg lífskj ör. Vetfirðingar hafa jafnan tekið þróttmikinn þátt í framleiðslu-, starfsemi þjóðarinnar. Það væri þess vegna mikið tap fyrir þjóð- arheildina, ef byggð þar héldi áfram að eyðast. Einskis má því láta ófreistað til þess að gera aðstöðu fólksins þar sem bezta. Eina leiðin til þess, að fólkið uni við framleiðslustörfin ' úti" um land, er að tryggja því jafngóð lífskjör og fólkið nýtur í þétt- býlinu. Á þéirri grundvallarstað reynd verður stefna ríkisvalds- ins á hverjum tíma að byggjast“. Tillögunni var vísað til síðari umræðu og allsherjarnefndar. Afurða- og rekstrarlán lancE- búnaðarins. rædd á Alþingi Lánin hækkuðu um 90 millj. kr. 1963 — Seðlabankinn hnekkir fullyrðingum Framsóknar Á FUNDI Sameinaðs Alþingis á miðvikudag hafði Ágúst Þor- valdsson framsögu fyrir þings- ályktunartillögu, sem hann og átta aðrir Framsóknarmenn flytja. Gerir tillagan ráð fyrir því, að bændur fái fullt verð greitt út í hönd þegar við af- hendingu vöru’ sinnar. Tillagan hljóðar svo: „Alþingi láyktar að skora á ríkisstjórnina að beita sér fyrir því, að ríkisbankarnir láti land- búnaðinurn í té nauðsynleg lán móts við aðra atvinnuvegi þjóð- arinnar, m. a. með því að kaupa afurðalánavíxla vegna landbún- aðarafurða frá þeim fyrirtækj- um, sem annast sölu þessara af- urða, að því marki, að þessi fyrir tæki geti greitt bændum þegar við móttöku afurðanna það verð, sem gert er ráð fyrir í verð- lagsgrundvelli á hverjum tíma“. Flutningsmaður sagði bændur fá tvo þriðju afurðarverðs nokik ru eftir afhendingu vöru sinnar, en þriðjung verðsins ekki fyrr en 8-18 mán síð- ar. Stafaði þetta af því, að J>ær stofnanir, sem tækju búvörurn ar til sölu af | bændum, skorti i fjármagn til að greiða verðið ailt þegar við móttöku. Erlend is væri þessu öðru vísi háttað, td. fengju bændur í Danmörku og Noregi þegar að lokinni afhend- ingu búsafurða fuillt verð greitt. Ingólfur Jónsson, landlbúnaðar málaráðherra, sagði, að vitan- lega væri æskilegast, að bændur fengju sem mest og helzt allt greitt fyrir afurðirnar við af- hendingu, en þótt fyrirtæki bænda, sem verzla með landbún aðarvörur, ættu kost á því að fá 100% lán tiil að geta greitt 100% við aflhendingu, mundu ;þau ekki gera það af eðlilegum ástæðum. Ekkert fyrirlæki, sem tæki vörur til sölumeðferðar, mundi nokkm sinni sjá sér fært að greiða meira en 90% fyrr en varan væri seld. Ekkert nýtt væri, að aðalfund ir Stéttarsamvands bænda gerðu Aðild íslands að Moskvusamningnum rœdd á Alþingi: Ráðherra svarar fyrirspurn um ísland og atómvopnalaus svæði Á FUNDI Saméinaðs þings á miðvikudag hafði utanríkisráð- herra, Guðmundur I. Guðmunds son, framsögu um tlilögu til þings ályktunar um heimild fyrir ríkis stjórnina að fullgilda alþjóða- samninginn um takmarkað bann gegn tilraunum með kjarnorku- vopn. Samningur þessi var gerður 25. júlí s.l. ár milli Bandaríkj- anna, Bretlands og Sovétríkjanna og hafa flest ríki heims síðan gerat aðilar að honum. Utanrík- isráðherra kvað ríkisstjóm ís- lands hafa tal- ið, að íslenzika lýðveldið ætti að gerast aðili og lýsa þannig stuðningi sínum við þá steínu, sem fram kæmi í sammngnum. Samningurinn hefði verið undir- ritaður fyrir íslands hönd hinn 12. ág. s.l., en gildistaka samnings ins fyrir ísland væri háð sam- þykki Alþingis, og þvi væri þessi tillaga fram lögð. Ragnar Arnalds (K) kvaddi sér hljóðs. Var það álit hans, að hægt væri að skipta mannkyn inu í flþkka að því leytL hve mikiö menn hefðu fagnað samnings gerð- inni; sumir hefðu fagnað meira en aðrir. Saimningurinn hefði vakið fögnuð flestra þjóða, en einkum meðal þess hluta mannfólksins, sem þingmaðurinn nefndi „friðarsinna“. Þeir hefðu glaðzt meira en aðrir og einnig þeir meðal íslendinga, sem berð- ust gegn Tierbúnaði. Þingimaður- inn minntist á framikomnar hug- myndir um kjarnorkuvopnalaus svæði í heiminum, svo sem Norð urlönd. Spurðist hann fyrir um afstöðu ríkisstjórnarinnar til þeirra hugmynda. Guðmundur I. Guðmundsson, utanríkisráðherra, varð fyrir svörum. Sagði hann ekkert annað mál hafa verið rætt jafn oft, jafn mikið og ýtarlega á alþjóðaráð- stefnum undanfarin ár og þetta afvopnunarmál í sambandi við kjarnorkuvopn. Tillagan, sem hér lægi fyrir, væri um sam- þykkt á því jákvæðasta, sem hingað til hefði komið fram í þessum málum. R.A. hefði rætt afvopnunarmál almennt, en þar sem ráðherra kvaðst ekki búast við öðru en umræður urh þau yrðu tómt málþóf og tímaeyðsla. Kvaðst ráðherrann mundu leiða hest sinQ^ hjá þessum almennu hugleiðingum Ragnars að sinni. Svar sitt við fyrirspurn R.A. væri í stuttu máli: ísland sjálft hefði engin kjarnorkuvopn og hefðu ekki í hyggju að afla þeirra, enda engin tök á þvi. Varnairliðiðhefði engin kjamorku vopn, og enginn hefði nokkru sinríi farið fram á slfkt. ísland væri því kjarnprkuvopnalaust svæði, og engin ráðagerð væri uppi um að breyta því, hvorki af hálfu ríkisstjórnarinnar né varnarliðsins. Aðrar yfirlýsingar kvað ráð- herrann ekki hægt að gera, og ekki gæti hann gefið yfirlýsing- ar, sem binda ættu seinni ríkis- stjórnir. „Ég get heldur ekiki gef ið yfirlýsingar um, að ástandið eigi að vera svo og svo eða ekki svo og svo einhven. tíma í fram tíðinni", sagði ráðherrann að lokum. Afstaða vor í þessu máli væri hliðstæð afstöðu ríkisstjórna Danmerkur og Noregs. Málinu var síðan vísað til ut- anríkisnefndar og umræðum frestað. kröfur um aukin afurðalán; —. það? hefðu þeir gert frá upphafi, en ekki hefði verið hægt að uppfylla þessar kröfur, þrátt fyrir stjómarskipti. Ekkert nýtt væri, að bændur fá ekki 90% borgað út á afurðirnar, eins og þeir hafa farið fríam á, og ekk- ert nýtt, þótt j þeir fái ekki meira en 2/3 greidda strax eins og nú, held ur hefði þettia verið svona síð- ustu 20 ár a. m. k. Rétt væri, að afurðalán Seðla- bankans erú að prósenttölu læigri nú en þau voru um skeið, ©ða 55% í stað 67%. Hins veg- ar hefur lánastarfsiemin ekki minnkað, sagði ráðherrann, þvi að til viðbótar við afurðalánin hafa viðskiptabankarnir lánað til að stofnanir bænda þyrftu ekki að lækka útborgun. Rikissjóður greiðir nú hallann. Því væri haldið fram, að bænd ur væru verst launaða sitétt lands ins. Þannig var þetta a. m. k. um skeið, meðan bændur fengu ekki útbargað það verð, sem sexmainnanefndin reiknaði þeim, vegna þess að bændur urðu að bera hallann af búreikningnum, og grundvallarverðið náðist ekki. Þetta hefur farið batnandi síðari árin, síðan bændum var tryggt grundvallarverðið með því, að ríkisisjóður greiðir nú þann halla, sem bændur báru áður. Skipta mætti bændur í aðal- atriðum í 3 flokka eftir tekjum, þ.e. hópur, sem hefði 150—200 þús. króna árstekjur, allstór hóp ur, sem fengi 100—150 þús. kr., og svo allt of margir bændur, sem fengju 40—100 þús. kr. Þessi síð- asttaldi hópur, sem vitanlega byggi við lág kjör, drægi stór- kostlega niður meðaltekjur bændastéttarinnar og lægi mest á að lyfta undir hann á einhvern hátt. i Danskir bændur og íslenzkir. Á. Þ. hefði sagt, að bændur 1 nágrannalöndum fengju útborg- að fullt verð við afhendingu. Þetta væri rangt. í Danmörku er mikið flutt út, og útflutnings- bætur þar eru sáralitlar. Bænd- ur Þar verða að bera hallan af útflutningnum að langmestu ieyti og láta innaniandssöluna bæta það upp. MjólITúr- og kjötsamlög danskra bænda geta ekki gert upp heildarverðið við bóndann, fyrr en vitað er, hvað jafnaðar- verðið verður. Norskir bændup væru ekki betur settir. Þessar fullyrðingar Ágústs Þorvaldsson- ar stæðust því engan veginn, og mundi hann ekki hafa kynnt sér málið nógu vel. ' Staðhæfingum hnekkt. Oft væri talað um það nú, aS landbúnaðurinn búi við mun verri lánakjör en t.d. sjávarút- vegurinn. Af því tilefni benti ráðherrann á að afurðalánin hafa í heild hækkað ákaflega mikkið. 30. nóv. 1962 voru heild- arafurðalán 293 millj. 612 þús, Frh. á b'ls. 23

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.