Morgunblaðið - 19.06.1965, Blaðsíða 3

Laugardagur 19. júní 1965
MORCUNBLAÐIÐ
3
135 AB-bækur fyrstu 10 árin
Hafa þær selzt í samtals 350 þús. emtökum
HeHdarsala siðasta ár rúmar 12 millj. kr.
AÐFARANÓTT miðviku-
dags kom upp eldur í bænum
að Sleðbrjótseli í Jökulsár-
hlið. Eldurinn kom upp á efri
hæð og tókst bóndanum og
sonardóttur hans sem þar voru
háttuð í rúm sín að bjarga sér
niður á næsfu hæð. Skemmdir
urðu mjög miklar í brunanum
og er talið að ibúðarhúsið sé
ónýtt. Fólk frá næstu bæjum
dreif að til slökkvistarfsins. 1
Myndina tók Sigurjón Jónas-
son er unnið var að slökkvi-
starfi. Efri hæð hússins er i
Ijósum logum.
IMIisjafn
humarafli
Akranesi, 18. júní.
HEIMA&KAGI fékk í fiskitroll-
tonn. Humarbátarnir lönduðu í
morgun; Höfrungur I. 650 kg.;
Fiskiskagi 500 kg.; Sæfari 250
og Reynir 52 kg.
— Oddur.
son, fiskimálastjóri, og Geir Hall-
grímsson, borgarstjóri.
í bókmenntaráð voru kosnir:
Tómas Guðmundsson, skáld, for-
maður, Birgir Kjaran, Guðmund-
ur G. Hagalín, Höskuldur Ólafs-
son, Jóhannes Nordal, Kristján
Albertsson, Matthías Johannes-
sen, Sturla Friðriksson og Þórar-
inn Björnsson.
SIAKSHIMR
Sér grefur gröf
þótt grafi
Það er greinilegt að hin lang*
eyðimcrkurganga Framsóknar-
flokksins utan stjórnar er farin
að hafa sín áhrif. Fyrir hugsjóna-
snauðan og stefnulausan flokk á
borð við hann, er aðstaða í ríkis-
stjórn nauðsynleg liftaug. Þegar
flokkurinn getur ekki lengur
haldið þeim hagsmunaklíkum og
bitlingalýð, sem að honum hafa
safnazt, uppi á stöðuveitingum,
hagsmunaaðstöðu, embættum og
bitlingum koma brestirnir í ljós
og sundrungin eykst.
Kosningabarátta Framsóknar-
flokksins 1963 einkenndist af
fullkominni örvæntingu. Fjár-
austur flokksins þá sýndi svo
ekki varð um villst, að fyrir
flokkinn var um líf eða dauða
að tefla. Það fór sem fór og nú
er ljóst, að allur vindur er skek-
inn úr flokknum, forystumönnum
hans og málgagni. Framsóknar-
flokksins er ekki lengur þörf við
úrlausn mikilvægustu þjóðmála
og staða flokksins byggist nú ein-
göngu á atvinnulegum og við-
skiptalegum áhrifum SÍS og
kaupfélaganna, sem óspart eru
notuð í pólitísku eiginhagsmuna-
skyni Framsóknarmanna. Sér
grefur gröf þótt grafL
Eysteini skal sparkað
ÞANN 16. júní var haldinn aðal-
fundur Almenna bókafélagsins og
Btyrktarfélags þess Stuðla hf., en
rétt 10 ár eru nú liðin frá því, að
AB hóf starfsemi sína, og mun
efmælisins verða minnzt á síðari
hhita þessa árs.
Á fundinum gáfu formaður fé-
lagsins, dr. Bjarni Benediktsson,
Táöherra, og framkvæmdastjóri
þess, Baldvin Tryggvason, lög-
fræðingur, yfirlit um starfsemi
félagsins á síðasta ári. í upphafi
fundarins var dr. Alexanders Jó-
hannessonar prófessors minnzt,
«n hann var einn af frumkvöðl-
um félagsins og sat í stjórn þess
frá upphafi.
Samkvæmt skýrslu fram-
kvæmdastjóra kom í ljós, að hag-
tir AB á sl. ári var mjög góður,
og sala bóka þess hefur aukizt
meira en nokkru sinni áður, og
var aukningin um 50%. V,arð
heildarsala útgáfubóka AB á ár-
inu rúmar 12 milljónir kr.
í ræðu sinni rakti Baldvin
Tryggvason, framkvæmdastjóri,
tildrögin að stofnun AB, en ávarp
íð um stofnun félagsins var gefið
út 17. júní 1955. Kvað hann stofn-
endur eðlilega hafa verið misjafn
lega bjartsýna á framgang félags-
ins í upphafi, en vonir hinna
bjartsýnustu hefðu meir en rætzt,'
og mættu þeir nú vel við árang-
urinn una. Ber þar ekki sízt að
þakka hinum mikla fjölda félags-
manna, sem nú eru orðnir 7000
talsins. Á þessu tíu ára tímabili
hefur AB gefið út samtals 135
bækur, sem hafa selzt í um 350.-
000 eintökum samtals. Af þessum
bókum eru 83 eftir íslenzka höf-
unda, en 52 eítir erlenda höfunda.
Að gerð þeirra hafa unnið 130
islenzkir rithöfundar, skáld og
fræðimenn. Ef greina ætti á milli
þeirra bóka, sem kalla mætti
fræðibækur og hinna sem eru
skáldverk, hefur félagið gefið út
skáldsögur, smásagnasöfn og ljóð
í 69 bindum, 44 bækur eru eftir
islenzka höfunda þar af eru 14
Ijóðabækur. Aðrar bækur, 66 að
tölu, fjalla um hin margvísleg-
ustu efni, ævisögur, íslenzkar
bókmenntir og tungu, ferðasögur,
endurminningar, lönd og þjóðir,
náttúrufræði, sálfræði og upp-
eldismál og margt fleira. 30
þessara bóka eru þýddar úr er-
lendum tungumálum, en 27 eítir
islenzka höfunda. Á síðasta ári
voru útgáfubækurnar 18 talsins.
í ræðu sinni ræddi Baldvin
Tryggvason einnig vandamál ís-
lenzkrar bókaútgáfu í dag, og
einkum samkeppnina erlendis
frá. Kvað hann erlenda útgef-
endur eiga hér stærri markað en
margan grunar, og samkvæmt at-
hugun, sem hann hefði gert á
söla. erlendra bóka og tímarita
hér á landi, kæmi ýmislegt at-
hyglisvert í ljós.
Á síðasta ári er líklegt að keypt
hafi verið um 1.800.000 eintaka
af erlendum viku- og mánaðar-
ritum, en það samsvarar áð hver
meðalfjölskylda í landinu hafi
keypt um 45 slík eintök. Eftir
löndum er skipting þannig eftir
fyrirliggjandi heimildum: Frá
Danmörku koma 75%, frá V-
Þýzkalandi 10%, frá Bretlandi
4%, frá Bandaríkjunum 3%, frá
Svíþjóð og Frakklandi 2% og frá
ýmsum löndum 4%. Aí erlendum
vasabrotsbókum taldi hann að
seld hafi verið um 7000 eintök
mánaðarlega og allt að 2.500 ein-
tök mánaðarlega af innbundnum
erlendum bókum. Samantalið eru
þetta um 120.000 eintök. Erfitt er
að afla nákvæmra upplýsinga um
skiptingu þessa innflutnings eftir
löndunum. Samkvæmt þeim upp-
lýsingum sem lægju fyrir, og að
fenginni reynslu mætti þó áætla,
að það magn, sem bóksalar flyttu
inn í meðalári væri þannig: Frá
Danmörku kæmi um 40%, frá
Bretlandi um 35%, frá V-Þýzka-
landi >10%, frá Bandaríkjunum
vun 8%, frá Noregi 3% og frá öðr
um löndum um 4%. Nær útilokað
er hinsvegar að afla öruggra upp
lýsinga um árlega sölu íslenzkra
bóka, enda engar skýrslur til um
slíkt. Varla væri þó fjöldi þeirra
meiri en 300.000—350.000 eintök
á ári að frátöldum islenzkum
námsbókum. Ef gert væri ráð
fyrir, að íslenzk viku- og mán-
aðarrit seljist í svipuðum fjölda
eintaka og þau erlendu, þá er ár-
leg sala viku- og tímarita um
3.600.000 eintök, og ef gert er ráð
fyrir, að innlendar og erlendar
bækuf seljist samtals í um 500.-
000 eintökum, að frátöldum ís-
lenzkum námsbókum, svarar það
til, að hver meðalfjölskylda í
landinu kaupi árlega um 90 ein-
tök af viku- og mánaðarritum og
um 12 eintök af bókum.
Taldi hann þessar tölur vera
órækt vitni um víðfrægan bóka-
áhuga íslendinga og vera öllum
gleðiefni. Hinsvegar væri við
ýmis vandamál að etja, sem vörp
uðu nokkrum skugga á þessa
gleði, og einkum vegna sam-
keppninnar við erlenda útgefend-
ur. Þannig færi útgáfukostnaður
hér innan lands hraðvaxandi á
sama tíma og hann stæði að
mestu í stað erlendis, a.m.k. hvað
snertir vasabroisútgáfurnar, auk
þeirrar þróunar þar, að vasabóka
útgáfum fjölgaði stöðugt, en þær
væru seldar í bókaverzlunum hér
á 25—35 kr. eintakið að meðal-
tali. Þær raddir heyrðust stund-
um, að islenzkir bókaútgefendur
gæfu ekki út erlend skáldverk,
eða rit, sem mikla athygli vekja
erlendis. En væri það óeðlilegt
að íslenzkir bókaútgefendur hik-
uðu við að gefa út erlenda bók,
sem mætti gera ráð fyrir að hlyti
að kosta 200—300 kr. eintakið, en
jafnframt væri víst, að þessi
sama bók fengist hér í bókaverzl-
unum á 25—35 kr. Þetta væri
einnig á sama tíma og sá hópur
færi vaxandi sem væri fær um
að njóta góðra bóka á erlendum
tungumálum. Af þessum ástæð-
um væri útgáfa erlendra bóka á
íslenzku sífellt að verða meira
hættuspil, þó frá því væru góðar
undantekningar. Þessi þróun ýtti
einnig undir það, að íslenzkir að-
ilar gefi út hina lélegri tegund
erlendra bóka, þar sem lítt væri
vandað til þýðingar og gerðar
bókarinnar. Með því væri bók-
menntasmekk þjóðarinnar spillt,
og slík útgáfa drægi úr sölu ann-
arra og betri bóka íslenzkra út-
gefenda.
Um vandamál íslenzkra bókaút
gefenda komst Baldvin Tryggva-
sQn að lokum svo að orði:
„Oftsinnis hefur verið bent á
það sem ég vil nefna hróplegt
ranglæti gagnvart íslenzkum
bókaútgefendum, að á meðan all-
ur bóka- og blaðainnflutningur
til landsins, hverju nafni sem
nefnist, er algerlega tollfrjáls, að
þá skuli enn vera þau lög í „landi
bókarinnar“, að greiða ber frá
30—35% toll af öllu bókagerðar-
efni. Mér er ekki kunnugt að
slíkt þekkist í nokkru menning-
arlandi, að tollur sé lagður á
bókagerðarefni, a.m.k. ekki papp
ír, og er það einlæg von mín og
reyndar allra, sem við bókaút-
gáfu fást, að þessi tollur, sem
hreinlega er verndartollur í þágu
erlendra bókaútgefenda, verði af
numinn sem allra fyrst“.
í stjórn AB voru kjörnir:
Bjarni Benediktsson, ráðherra,
formaður, Gylfi Þ. Gíslason, ráð-
herra, Halldór Halldórsson, pró-
fessor, Jóhann Hafstein, ráð-
herra, Karl Kristjánsson, alþing-
ismaður, en til vara: Davíð Ólafs-
Aðalfundur Stuðla hf.
Að loknum aðalfundi Almenna
bókafélagsins var haldinn aðal-
fundur Stuðla hf., sem eins og
kunnugt er starfar sem styrktar-
félag AB. Á fundinum gaf fram-
kvæmdastjóri Stuðla hf., Eyjólf-
ur K. Jónsson, hrl., skýrslu um
afkomu síðasta starfsárs, og ráð-
stafanir, sem gerðar hafa verið,
og verið er að gera, til þess að
bæta og efla aðstöðu Almenna
bókafélagsins til starfsemi sinn-
ar. Er nú stefnt að því að ljúka
byggingaframkvæmdum að Aust-
urstræti 18 sem fyrst, en þangað
mun AB flytja skrifstofur sínar
og starfsemi í náinni framtíð. Á
þessum fundi var einnig gert
ýtarleg grein fyrir starfsemi AB.
í stjórn Stuðla hf. voru kjörn-
ir: Geir Hallgrímsson, borgar-
stjóri, formaður, Halldór Grön-
dal, framkvæmdastjóri, Kristján
Gestsson, stórkaupmaður, Loftur
Bjarnason, útgerðarmaður, og
Magnús Víglundsson, forstjóri.
Andanefja
fannst á reki
Neskaupstað, 18. júní.
í FYRRADAG er vélbátur-
inn Gullfinnur fór í róður
sáu bátsverjar hval á reki
skamrnt utan Við Norðfjarð-
arhorn. Þetta reyndist vera 7
metra langur hvalur, Andar-
nefja, sem er sjaldgæfur hér
við land.
Gullfinnur dró hvalinn í
land og er ætlunin að bræða
spikið og er vonazt til að
fá eitt tonn af lýsi og nokkur
tonn af kjöti, sem verður
fryst til refafóðurs. Andar-
nefjulýsi er mjög dýrt og
verðmikið.
Mennirnir á Gullfinni voru
Sigurður Hinriksson, sem er
eigandinn, og Einar Guð-
mundsson.
— Ásgeir.
56 myndir selzt
á sýningu Feriós
SYNING'U Ferrós í Listamanna-
skálanum lýkur á sunnudags-
kvöld. Hún verður ekki fram-
lengd. Rúmlega 3 þús. manns
hafa séð sýninguna og alls hafa
58 myndir selzt. — Sýningin er
opin frá kl. 1 til 10 síðdegis.
Þegar illa gengur grípa Fram-
sóknarmenn jafnan til sama ráðs-
ins. Þeir varpa foringjum sinum
fyrir borð af fullkomnu miskunn-
arleysi og án nokkurs þakklætis
fyrir störf þeirra í flokksins
þágu. Þannig fór fyrir Jónasi frá
Hriflta og þannig fór fyrir glímu-
kónginum Hermanni og nú er
það opinbert leyndarmál, að ver-
ið er að búa Eysteini Jónssyni
sömu örlög.
Sundrungin innan Framsóknar
flokksins er svo mikil, að leið-
andi menn innan hans tala opin-
skátt um það, að dagar Eysteins
séu senn taldir. Flokksforysta
hans er sögð gamaldags og stöðn-
uð. Flokkurinn er gjörsamlega
klofinn í tvennt í afstöðunni til
utanríkismála og dvalar varnar-
liðsins. Innan hans vaða uppi
hálfkommúnistar og Iaumukomm
ar, sem halda uppi skipulags-
bundinni klíkustarfsemi, sem
teygir anga sína inn í öll flokks-
félög og stofnanir flokksins. Eng-
um trúnaðarstörfum innan flokks
ins er ráðið, án þess að harðvitug
átök fari fram milli þessara
mörgu klíkna.
í rauninni er ástandið í Fram-
sóknarflokknum engu betra en í
Alþýðubandalaginu, þar sem
samkomulagið er nú slíkt, að
sættir virðast útilokaðar.
Uppskera eins og
til var sáð
En þótt allir virðist sammála
um, að Eysteinn skuli fara eru
fyrirsjáanleg harðvitug átök um
hver verða skuli eftirmaður
hans.
Eaumukommaklikunni undir
forystu Kristjáns Thorlaciusar
þykir Þórarinn Tímaritstjóri væn
legastur til forystu, enda hefur
hann gengið manna lengst í á-
byrgðarlausu lýðskrumi og upp-
veðrun við kommúnista.
f augum SÍS-klikunnar mundi
slíkt þýða sama og sjálfsmorð
flokksins, en í þeim hópi er litið
náðugum augum til Helga Bergs.
Og svo eru tveir yngri menn
flokksins, sem telja sig sjálf-
kjörna til forystu, þeir Einar
Ágústsson og Jón Skaftason, sem
báðir munu reiðubúnir til þess
að taka að sér forystu flokksins.
Engu skal um það spáð hver
verða endalok þeirrar harðsnúnu
baráttu, sem nú fer fram innan
Framsóknarflokksins, en það
veröur ekki annað sagt en sá
flokkur uppskeri nú eins og til
var sáð.